مناسبت بین معنی شرعی و لغوی:
از لابلای تعریف اخیر روشن می‌گردد که بین معنی شرعی و معنی لغوی ارتباطی تنگاتنگ وجود دارد، زیرا معنی لغوی عبارت از: ضعف، کسالت، فتور، تاریکی و پنهانی است، و معنی شرعی نیز شامل همۀ این‌هاست. بنابراین، معنی شرعی با معنی لغوی هم آهنگی کامل دارد.
اما بعضی از دانشمندان در قبال یکی بودن مشروبات مسکر و بقیۀ مواد مخدر بر دو گروه تقسیم شده‌اند:
گروهی تمام این مواد اعم از حشیش، افیون، بنگ، و امثال این‌ها و مشروبات نشه‌آور را در یک حکم قرار داده‌اند؛ زیرا که این همه را نشئه‌آور گفته‌اند.
از سرشناسان این گروه، می‌توان ابن تیمیه، حافظ ابن حجر و امام ذهبی را نام برد.
گروهی دیگر این مواد را مفتر قرار داده‌اند که خاصیت آن‌ها فقط در سست و شل‌گردانیدن و از حرکت بازداشتن اعضا پدید می‌آید نه در پنهان‌کردن عقل، از حامیان این گروه می‌توان مؤلف «عون المعبود» را نام برد. او می‌گوید: خدر عبارت از آن ضعف و سستی در بدن است که برای نوشندۀ شراب پیش از سکر پدید می‌آید، چنانکه ابن اثیر در «النهايه» [۳]تصریح کرده است [۴].
اما پس از نظر دقیق و عمیق بر وقایع معتادان، چاره‌ای نیست جز این که بر قول گروه اول مراجعه شود که این را شخصاً خودم به هنگام مصاحبه به بعضی از زندانیان معتاد ملاحظه کردم، و آنان برایم توضیح دادند که بسا اوقات تأثیر مواد مخدر بالاتر از تأثیر مسکر می‌باشد.
به هرحال تأثیر مسکر و مخدر در یک شخص فرق می‌کند، اما در شخصی دیگر فرقی ندارند. همچنین از نظر کمیت در بعضی فرق می‌گذارند و در بعضی خیر. ولی آنچه بدون منازعه مسلم است، این است که تأثیر مواد مخدر از تأثیر مسکر اگر بالاتر نباشد کمتر هم نیست.
[۳] النهایة في غریب الحدیث ج۲، ص ۱۳. [۴] عون المعبود، ج ۱۰، ص ۱۲٩.