مواد مخدر در فقه اسلام

بحث سوم: در بیان ضررهای اجتماعی مواد مخدر

ضررهای اجتماعی مواد مخدر خطرناک‌ترین، بیشترین و واضح‌ترین ضررها به حساب می‌آیند، زیرا این‌ها دامنگیر فرد، خانواده و جامعه می‌باشند. این مطلب در لابلای مضامین ذیل روشن می‌گردد:

۱- بیمارشدن صحت فرد و پایین‌افتادنش به صورتی ترسناک و خطرناک که این بدون تردید در جامعه اثر خواهد گذاشت، زیرا فرد از جامعه جدا نیست، بلکه جزئی از آن است که در آن مؤثر و از آن متأثر می‌گردد. و هرگاه در جامعه‌ای معتادان زیاد شوند، بیماران زیاد می‌شوند؛ و آنگاه که بیماران زیاد شدند، ضعف و سستی در جامعه پدید می‌آید و جامعه نمی‌تواند از خود دفاع کند؛ بلکه به تنهایی نمی‌تواند مایحتاج خود را فراهم سازد. آن جامعه‌ای که مواد مخدر در آن گسترش یابد، از کجا می‌تواند جامعه‌ای قوی و محکم باشد که بتواند بر پای خود بایستد [در حالی که مواد مخدر همانند خوره دارند بنیاد او را از بین می‌برند].

۲- ارتکاب به جرم و جنایت برای افراد معتاد سهل و آسان قرار می‌گیرد و به هرکار زشتی دست می‌زنند؛ بلکه همه چیز را در راه به دست‌آوردن مطلوب خویش فدا می‌کنند؛ و بدین شکل خوف و بیم و پریشانی در جامعه راه می‌یابد و جامعه زندگی خود را در پریشانی و پراکنده‌حالی به سر می‌برد.

۳- استعمال مواد مخدر بر وضیعت معیشت، امنیت و آرامش، آموزش و پرورش و اخلاق خانواده اثر بد و خطرناکی می‌گذارد، زیرا معتاد ترجیح می‌دهد که خانواده‌اش در برهنگی و تنگدستی به سر ببرد به نحوی که زمین فرش و آسمان ملحفه‌اش قرار می‌گیرد و اصلاً چیز خوردنی گیرشان نیاید، تا او لذت‌های وهمی خویش را به آغوش بگیرد، و آن دردی را که سبب فرار او از ریگستان داغ به سوی آتش (یا فرار او از باران به زیر ناودان) است تناول کند. چقدر خانواده‌هایی وجود دارند که شکم تاب خورده و گرسنه می‌خوابند، در حالی که سرپرست آن‌ها صدها بلکه هزاران مبلغ را در مواد مخدر مصرف می‌کند، بدون از این که پروایی داشته باشد که به او، یا خانواده‌اش چه مصایب دردناکی می‌رسد.

۴- استعمال مواد مخدر منجر به این می‌شود که فرزندان ضعیف البنیه و گاهی ناقص الخلقة به دنیا بیایند که در اثر ضعف بنیه و عدم تحمل جسم‌شان نمی‌توانند با امراض مقاومت کنند، زیرا والدین در اثر استعمال مواد مخدر به ضعف جنسی مبتلا گشته‌اند، و ضعف اسپرماتوزوئید در منی، بر جنین در شکم مادر منعکس می‌شود.

۵- در خانواده‌هایی که والدین مواد مخدر استعمال می‌کنند، وقوع طلاق و از هم‌پاشیدگی خانواده به کثرت اتفاق می‌افتد، زیرا خانواده‌ای که سرپرستش زندگی خود را چندین سال در زندان به سر می‌برد، در آتش حرمان و پراکنده حالی می‌سوزد، و بسا اوقات زن مطالبۀ طلاق می‌کند؛ زیرا ادامۀ زندگی با او به صلاح نیست، چرا که او (شوهر) اغلب عمر خود را در سلول‌های زندان سپری می‌کند.

۶- خانواده‌هایی که این مواد سمی در آن‌ها پخش و گسترش می‌یابد، ضعیف می‌شوند، زیرا خانواده‌ی از هم پاشیده ضعیف البنیه است؛ نمی‌تواند خود را نگه دارد، و در حالی که زیر بنا و خشت او جامعه قرار گرفته، لگام گیسختگی و اختلافات بر آن حکم فرماست. اینگونه خانواده‌ها در ساختار جامعۀ بزرگ رخنه‌ای قرار می‌گیرد، باز منزلت اینگونه خانواده و منزلت افراد آن را در مقایسه با مقدار تمسک آن‌ها به اسلام به عنوان راه زندگی باید سنجید.

و هرگاه مواد مخدر در این خانواده‌ها پخش و شایع بشود، از منهج الهی دور شده، رخنه‌ای بزرگ برای خروج شر و فساد در اجتماع پر امن قرار می‌گیرند.

٧- استعمال مواد مخدر به وسیلۀ فردی از افراد یک خانواده سبب قرار می‌گیرد که بقیۀ افراد به سوی این وبای خان‌ومان سوز کشانده شوند، به ویژه وقتی که استعمال‌کننده در خانواده پدر باشد، زیرا فرزندان از او تقلید کرده بر اخلاق او رشد می‌کنند، چنانکه شاعر می‌گوید:

وينشأ ناشيء الفتيان منا
ما کان عوده أبوه
جوانان نیز می‌گیرند نشأت
بر آن چه داده عادت‌شان پدرها

یعنی، نشأت جوانان ما برآن چیزی قرار می‌گیرد که پدر به او عادت داده است.

رسول خدا جفرموده است: «كُلُّ مَوْلُودٍ يُولَدُ عَلَى الْفِطْرَةِ، فَأَبَوَاهُ يُهَوِّدَانِهِ أَوْ يُنَصِّرَانِهِ أَوْ يُمَجِّسَانِهِ» [۱٩]. یعنی، هر نوازد بر دین فطری به دنیا می‌آید، باز پدر و مادرش هستند که او را یهودی یا نصرانی (مسیحی) یا مجوس بار می‌آورند.

۸- آنگاه که معتاد از بدست‌آوردن مواد از راه‌های درست عاجز باشد، مجبور می‌گردد آبرو و ناموس خویش را برای حاصل‌کردن مواد بفروشد. در این باره حکایت‌های بسیاری وجود دارد، زیاد‌اند کسانی که دختر یا خواهر خویش را بر فحشاء اجبار می‌کنند، یار رفتار همسر خویش را به خاطر دست‌یابی مواد مخدر نادیده می‌گیرند. بنابراین، شیوع مواد مخدر در اجتماع علامتی است بر شیوع زنا و انواع رذیلت و پستی.

٩- استعمال مواد مخدر بدون تردید منجر به بیشترشدن سوانح رانندگی قرار می‌گیرد، زیرا وقتی که راننده مواد مخدر استعمال می‌کنند، چنین فکر می‌نماید که نیروی فکریش بیشتر، هراسش کمتر و احساسش نسبتا به امنیت بیشتر است؛ در صورتی که معامله برعکس این است، زیرا در اثر آن (استعمال مواد)، حوادث و اتفاقات ناگوار و خطرناکی به قوع می‌پیوندد.

چقدر‌اند بی‌گناهانی که قربانی رانندۀ شتابزده و بی‌پروا شده‌اند!

۱۰- معتاد به مواد مخدر سربار جامعه و سبب زیان آن است، زیرا معتاد نیازمند علاج است، چه از طریق ادامۀ اعتیاد، یا علاج آن امراضی که از سبب اعتیاد برایش عارض شده، یا در نتیجۀ حوادث دیگری که برایش پیش می‌آید؛ در همۀ این حالات او نیاز به معالجه پیدا می‌کند. یک نفر یا گروهی از پزشکان به معالجۀ او روی می‌آورند که این به ضرر مریضان دیگری است که نیاز بیشتر به پرستاری این پزشکان دارند، علاوه از این او یک تخت از بیمارستان را اشغال کرده که امکان داشت یک بیمار نیازمندتر آن را اشغال کند، زیرا معتاد خود سبب بیماری را فراهم کرده و فقط با ارادۀ خویش خود را به بیماری کشانده است.

۱۱- بین معتادان، دشمنی، درگیری و خصومت شیوع پیدا می‌کند؛ چنانکه خداوند متعال می‌فرماید: ﴿إِنَّمَا يُرِيدُ ٱلشَّيۡطَٰنُ أَن يُوقِعَ بَيۡنَكُمُ ٱلۡعَدَٰوَةَ وَٱلۡبَغۡضَآءَ فِي ٱلۡخَمۡرِ وَٱلۡمَيۡسِرِ وَيَصُدَّكُمۡ عَن ذِكۡرِ ٱللَّهِ وَعَنِ ٱلصَّلَوٰةِۖ فَهَلۡ أَنتُم مُّنتَهُونَ ٩١﴾[المائدة:٩۱]. ترجمه: «جز این نیست که شیطان می‌خواهد به وسیله‌ی استعمال شما دشمنی و بغض ایجاد کند و شما را از یاد خدا و نماز بازدارد، آیا هنوز هم بازنمی‌آیید؟!»

۱۲- آنان که مواد مخدر استعمال می‌کنند، متصف به صفات زشت می‌شوند، و به عادت‌های بد، مانند: دروغ بزدلی و بی‌احترامی به ارزش‌های اخلاقی و سرمشق‌های برتر خو گرفته و آن‌ها را بین مردم رواج می‌دهند.

[۱٩] صحیح بخاری، ج ۲، ص ۱۱۸. و صحیح مسلم، ج ۸، ص ۵۲.