حدیث ششم: مُردن در روز جمعه
عبدالله بن عمرو بن عاصبروایت کرده است: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ جمَنْ مَاتَ یَوْمَ الْجُمُعَةِ أَوْ لَیْلَةَ الْجُمُعَةِ وُقِیَ فِتْنَةَ الْقَبْرِ.» [۸]«پیامبرخدا جفرمودند: هر کس در روز یا شب جمعه بمیرد از فتنۀ قبر نجات می-یابد.»
از فضائل بس والای روز جمعه فضیلتِ مُردن در روز جمعه می‌باشد که بنابر فرموده رسول اکرم جاز فتنۀ قبر سوال وجواب نکیر ومنکر- نجات می‌یابد و این عفو و لطف بزرگ و شگرف شاملش می‌گردد.
[۸] (حسن): این روایت از طریق عبدالله بن عمرو بن العاص وابوهریره و انس بن مالک وزید بن اسلم و ابن شهاب الزهری ومطلب بن عبدالله از رسول الله جروایت گردیده است: اما طریق عبدالله بن عمرو بن العاصب: احمد، المسند (ش۷۰۵۰و۶۶۴۶) و من طریقه عبدالله بن احمد، السنة (ش۱۴۷۰) / عبد بن حمید، المسند (ش۳۲۳) / طبرانی، المعجم الکبیر (ج۱۴ص۱۲۸) / مروزی، الجمعة وفضل‌ها (ش۱۱) / بیهقی، اثبات عذاب القبر (ش۱۵۶) / ابن عساکر، تعزیة المسلم عن أخیه (ش۱۰۶و۱۰۷) / عبد بن حمید، المسند (ش۳۲۳) / خطیب بغدادی، تاریخ بغداد (ج۱۷ص۶۴) از طریق (إبراهیم بن أبی العباس وسریج بن نعمان و کثیر بن السری العسقلانی ویزید بن هارون وداود بن رشید وحسن بن یوسف وسلیمان بن آدم) روایت کرده‌اند: «حدثنا بقیة بن الولید حدثنی معاویة بن سعید التجیبی سمعت أبا قبیل المصری یقول سمعت عبد الله بن عمرو بن العاص یقول قال رسول الله صلى الله علیه وسلم : من مات یوم الجمعة أو لیلة الجمعة وقی فتنة القبر.» و بقیة بن الولید هم متابعه شده وطبرانی، المعجم الکبیر (ج۲۰ص۱۴۵) والمعجم الاوسط (ج۳ص۲۶۸) روایت کرده است: «حدثنا بكر قال نا محمّد بن أبی السری العسقلانی قال نا الولید بن مسلم قال نا معاویة بن سعید التجیبی ... .» و ابوقبیل المصری هم متابعه شده وترمذی (ش۱۰۷۴) / مروزی، الجمعه و فضل‌ها (ش۱۲) / ابن عساکر، تعزیة المسلم عن أخیه (ش۱۰۸) / ابوطاهر السلفی، الطیوریات (ش۵۹۶) / بیهقی، اثبات عذاب القبر (ش۱۰۸) / عبدالرزاق، المصنف (ج۳ص۲۶۹) / طحاوی، شرح مشکل الآثار (ج۱ص۱۴۴) / حکیم الترمذی، نوادر الأصول فی معرفة أحادیث الرسول (ش۱۵۲۶) / طوسی، المستخرج علی ترمذی (ج۲ص۳۳) از طریق (سعید بن أبی هلال و ابن جریج) روایت کرده‌اند: «عن ربیعة بن سیف الإسكندرانی عن عیاض بن عقبة الفهری عن عبد الله بن عمرو قال: سمعت النبی صلى الله علیه وسلم یقول: من مات یوم الجمعة وقاه الله فتنة القبر.» اما رجال احمد «ثقة ومشهور ومترجم» در تهذیب هستند فقط: معاویة بن سعید بن شریح بن عزرة التجیبى: امام ابن حبان وی را در «ثقات» آورده است وامام ذهبی گفته است: «وُثِّق» وامام ابن حجر هم می‌گوید: «مقبولٌ» وامام ابن یونس گفته است: «کان یکتب فی دیوان الجند بمصر» وجمعی از (ثقات) هم از وی روایت کرده‌اند وامام بخاری هم گفته است: «سمع أبا قبیل ویزید بن أبی حبیب. وروى عنه: بقیة (بن الولید)» ووی را جرحی نکرده وگفته است: «کل من لم أبین فیه جرحه فهو على الاحتمال وإذا قلت فیه نظر فلا یحتمل.» [ابن حجر، تهذیب التهذیب (ج۱۰ص۲۰۶) وتقریب التهذیب (ش۶۷۵۷) / ذهبی، الکاشف (ش۵۵۲۱) / بخاری، التاریخ الکبیر (ج۷ص۳۳۴) / مزی، تهذیب الکمال (ج۱۸ص۲۶۴)] لذا «حسن الحدیث» بوده و اسناد روایت هم «حسن» می‌گردد. باید اشاره کنیم که گفته‌اند: این حدیث، موقوف هم روایت شده است وبیهقی، اثبات عذاب القبر (ش۱۵۷) روایت کرده است: «أخبرنا أبو عبد الله سعید قالا ثنا أبو العباس نا محمّد نا عثمان بن صالح ثنا ابن وهب أخبرنی ابن الهیعة عن سیار بن عبد الرحمن الصدفی أن عبد الله بن عمرو بن العاص كان یقول: من توفی یوم الجمعة أو لیلة الجمعة وقی الفتان» اما خللی در روایت مرفوع ایجاد نمی‌کند چرا که اوّلاً: اسناد دو روایت مختلف بوده که نشان می‌دهد عبدالله بن عمرو بن العاصبهم به آن فتوی داده و گاهی هم روایت پیامبر جرا نقل کرده است وثانیاً: چون این قول محل اجتهاد در آن نیست، لذا حکم رفع را دارد. اما طریق ابوهریرهس: ابوحنیفة، المسند بروایة حفصکی (ش۱۴۲) روایت کرده است: «عن الهیثم (بن حبیب) عن الحسن عن ابی هریره قال قال رسول الله صلى الله علیه وسلم : من مات یوم الجمعة وقی من عذاب القبر.»اما این اسناد «ضعیف» است چرا که اوّلاً: امام ابوحنیفه در روایت حدیث «ضعیف» بوده وامامان بخاری ومسلم وابن عدی وابونعیم اصفهانی ودارقطنی وابن حبان وابن الجوزی وابن عبدالحق وسفیان ثوری ونسایی وعبدالله بن مبارک وابن شاهین واحمد حنبل وابن سعد وروایتی از یحیی بن معین وحاکم نیشابوری وی را «ضعیف» دانسته‌اند [برای مشاهده اقوال محدثین در مورد امام ابوحنیفه/به کتاب سلسلة الأحادیث الضعیفة والموضوعة وأثرها السیئ فی الأمة (ج۱ص۶۶۱) از شیخ آلبانی/مراجه گردد و چون وی تمامی نظرات را آورده است لذا به خاطر ترک تطویل از آوردن آن خوداری می‌نماییم.] وثانیاً: امام ترمذی گفته است: «لم یسمع الحسن من أبی هریرة هكذا قال: أیوب ویونس بن عبید وعلی بن زید»[ترمذی (ش۲۸۸۹)]. اما طریق انس بن مالکس: دو طریق دارد؛ طریق اوّل: ابویعلی، المسند (ش۴۱۱۳) ومن طریقه ابن عدی، الکامل فی الضعفاء (ج۷ص۹۲) روایت کرده است: «حدثنا أبو معمر إسماعیل بن إبراهیم حدثنا عبد الله بن جعفر عن واقد بن سلامة عن یزید الرقاشی عن أنس بن مالک قال: رسول الله ج: من مات یوم الجمعة وقی عذاب القبر.»اما این طریق «واهی» است چرا که اوّلاً: یزید بن ابان الرقاشی است «ضعیف الحدیث» است. [ابن حجر، تهذیب التهذیب (ج۱۱ص۳۰۹) / ابن حجر، تقریب التهذیب (ش۷۶۸۳)] وثانیاً: واقد بن سلامة: امام ابن حجر گفته است: «ضعفوه» وامام بخاری گفته است: «روى اللیث عن بن عجلان عن واقد بن سلامة لم یصح حدیثه» وامامان ابن الجارود و عقیلی هم وی را در «الضعفاء» آورده‌اند وامام ابن حبان گفته است: «منكر الحدیث على قلة روایته یأتی بأشیاء موضوعة عن أقوام ضعفاء فلا یتهیأ إلزاق القدح به دونهم بل التنكب عن روایته عن الاحتجاج اوّلى»[ابن حجر، لسان المیزان (ج۶ص۲۱۵) / ابن حبان، المجروحین (ج۲ص۳۴۴)]. طریق دوّم: ضیاء المقدسی، المنتقى من مسموعات مرو (ش۱۶۷) روایت کرده است: «أخبرنا محمّد بن علی بن الحسین الجناخانی البلخی، حدثنی الحسن بن العلاء بن القاسم ثنا أحمد بن یزید الكوفی ثنا یوسف بن عطیة عن ثابت البنانی عن أنس س، أن النبی جقال: من مات یوم الجمعة أو لیلة الجمعة وقی عذاب القبر»اما این روایت «واهی» است چرا که یوسف بن عطیة بن باب الصفار: امامان یحیی بن معین وابوداود گفته‌اند: «لیس بشىء» وامام بخاری گفته است: «منکرالحدیث» وامامان نسایی ودارقطنی ودولابی وابن حجر گفته‌اند: «متروکٌ» وامام ابن عدی گفته است: «عامة حدیثه مما لایتابع علیه» وامام ابن حبان گفته است: «یقلب الأخبار ویلزق المتون الموضوعة بالأسانید الصحیحة لایجوز الإحتجاج به»وامام حاکم نیشابوری گفته است: «روى عن ثابت أحادیث مناکیر» وامامان ابوحاتم وابوزرعه وساجی وعجلی گفته‌اند: «ضعیف الحدیث» [ابن حجر، تهذیب التهذیب (ج۱۱ص۴۱۸) و تقریب التهذیب (ش۷۸۷۳)]. اما طریق زید بن اسلم: ابن عساکر، تعزیة المسلم عن اخیه (ش۱۱۰) روایت کرده است: «أخبرنا أبی رحمة الله أنا أبو طالب بن البناء أنبا أبو الحسین بن الأبنوسی أنبا أبو الحسن الدار قطنى نا أبو الأسود عبد الله بن موسى عن بشر بن فاف نا أبو نعیم نا خارجه بن مصعب عن زید بن أسلم عن قال رسول الله (صلی الله علیه وسلم): من مات لیلة الجمعة أو یوم الجمعة وقی فتنة القبر.»اما این اسناد «واهی» است چرا که خارجة بن مصعب: «متروک الحدیث» و «مدلس از انسانهای کذاب» بوده است. [ابن حجر، تهذیب التهذیب (ج۳ص۷۶) / ابن حجر، تقریب التهذیب (ش۱۶۱۲) / ذهبی، الکاشف (ش۱۳۰۳)]. اما طریق ابن شهاب الزهری: عبدالرزاق، المصنف (ج۳ص۲۶۹) روایت کرده است: «عن بن جریج عن رجلٍ عن بن شهاب أن النبی جقال من مات لیلة الجمعة أو یوم الجمعة بریء من فتنة القبر أو قال وقى فتنة القبر وكتب شهیداً.»اما این روایت «واهی» است چرا که اوّلاً: ابن شهاب تابعی است وثانیاً: راوی آن «مبهم» است: «عن رجلٍ». اما طریق مطلب بن عبدالله الحنطب: عبدالرزاق، المصنف (ج۳ص۲۶۹) روایت کرده است: «عن بن جریج عن رجل عن المطلب بن عبد الله بن حنطب عن النبی صلى الله علیه وسلم مثله.»اما این روایت «واهی» است چرا که اوّلاً: مطلب بن عبدالله تابعی است وثانیاً: راوی آن «مبهم» است: «عن رجلٍ»