حدیث سی ودوم: رو کردن امام به مردم هنگام خطبه
عبدالله بن مسعودسروایت کرده است: «كَانَ رَسُولُ اللَّهِ جإِذَا صعد المِنْبَرَ اسْتَقْبَلَنا بِوَجْهِهِ.» [۷۵]«پیغمبر خدا جهرگاه از منبر بالا می‌رفتند با صورتشان به ما رو می‌کردند.»
از این روایت برداشت می‌گردد که امام هنگام خطبه به مردم رو کند؛ و نه اینکه پشت به آنان و یا سر به زیر بوده ویا اینکه به سمت خاصّی –خارج از سمت نماز گزاران- روکند.
[۷۵] (صحیح): این روایت ازطریق عبدالله بن مسعود و عبدالله بن عمرو وحکم انصاری و فاطمة بنت قیس وعامر شعبی و عطاء بن ابی رباح از رسول الله جروایت شده است: اما طریق عبدالله بن عمرب: بیهقی، السنن الکبری (ش۵۹۵۲) / ابن عدی، الکامل (ج۵ص۲۵۳) / طبرانی، المعجم الاوسط (ج۶ص۳۸۱) والمعجم الکبیر (ج۱۱ص۳۲۱) / ابن حبان، المجروحین (ج۲ص۴۶) / ابن عساکر، تاریخ دمشق (ج۴۷ص۳۲۳) از طریق (الولید بن عتبة و عبد الوهاب بن الضحاک و محمّد بن أبی السری) روایت کرده است: «حدثنا الولید بن مسلم ثنا عیسى بن ابی عون عبد الله الأنصارى عن نافع عن ابن عمر قال: كان رسول الله جإذا دنا من منبره یوم الجمعة سلم على من عنده من الجلوس، فإذا صعد المنبر استقبل الناس بوجهه ثم سلم.»اما این اسناد «ضعیف» است چرا که عیسى بن عبد الله الأنصاری: امام ابن حبان گفته است: «لاینبغی ان یحتج بما انفرد به» وامام ابن عدی گفته است: «عامة ما یرویه لایتابع علیه؛ و روى بقیة عن عیسى هذا مناکیرٌ» وامام هیثمی گفته است: «ضعیفٌ» [ابن حجر، لسان المیزان (ج۴ص۴۰۰) / هیثمی، مجمع الزوائد (ج۲ص۱۱۹)]. اما طریق عبدالله بن مسعودس: ترمذی (ش۵۰۹) / بزار (ش۱۴۸۱) / خطیب بغدادی، تاریخ بغداد (ج۶ص۲۹۸) / دارقطنی، العلل (ج۵ص۱۳۹) از طریق (عباد بن یعقوب ومعاویة بن هشام) روایت کرده‌اند: «حدثنا محمّد بن الفضل بن عطیة قال حدثنا منصور عن إبراهیم عن علقمة عن عبد الله أن النبی صلى الله علیه وسلم كان إذا صعد المنبر استقبلنا بوجهه»اما این اسناد «موضوع» است چرا که محمّد بن الفضل بن عطیه: امامان یحیی بن معین و عمرو بن علی فلاس و نسایی و ابن ابی شیبه وی را کذّاب دانسته‌اند. [ابن حجر، تهذیب التهذیب (ج۹ص۴۰۱) / ابن حجر تقریب التهذیب (ش۶۲۲۵) / ذهبی، الکاشف (ش۵۱۱۳)]. اما طریق حکم انصاریس: ابونعیم، معرفة الصحابة (ش۱۹۳۴) روایت کرده است: «أخبرنا أحمد بن محمّد بن یوسف (السقطی) ثنا عبد الله بن محمّد البغوی حدثنی محمّد بن عبد الملك الواسطی ثنا محمّد بن القاسم الأسدی قال حدثنیه مطیع أبو یحیى الأنصاری وكان شیخاً عابداً قال حدثنی أبی (رفاعة بن عوف) عن جده (حکم انصاری) قال: كان رسول الله صلى الله علیه وسلم إذا قام یوم الجمعة على المنبر استقبلنا بوجهه.»اما این اسناد «موضوع» است چرا که محمّد بن القاسم الأسدی: امامان احمد و دارقطنی وی را «کذّاب» می‌دانند وامام ابوداود هم می‌گوید: «غیر ثقة ولا مأمون أحادیثُه موضوعةٌ»وامام یحیی بن معین هم گفته است: «لیس بشیء یکذبُ»[ابن حجر، تهذیب التهذیب (ج۹ص۴۰۷) / ابن حجر، تقریب التهذیب (ش۶۲۲۹) / یحیی بن معین، معرفة الرجال روایة ابن محرز (ج۱ص۵۰)] اما طریق فاطمة بنت قیسسطبرانی، المعجم الاوسط (ج۵ص۱۲۴) والمعجم الکبیر (ج۲ص۵۴) / ابن حیان، طبقات المحدثین باصبهان (ج۴ص۲۴۵) از طریق (عبد الوارث بن ابراهیم) روایت کرده‌اند: «حدثنا سیف بن مسكین الأسواری قال حدثنا ابو الاشهب جعفر بن حیان عن عامر الشعبی عن فاطمة بنت قیس قالت سمعت منادی رسول الله جینادی الصلاة جامعة فخرجت فی نسوة من الأنصار حتى أتینا المسجد فصلى بنا رسول الله جصلاة الظهر ثم صعد المنبر فاستقبلنا بوجهه ... .»اما این اسناد «باطل» است چرا که سیف بن مسکین الأسواری: امام ابن حجر گفته است: «شیخٌ بصرىٌ یأتی بالمقلوبات والاشیاء الموضوعة»وامام ابن حبان هم گفته است: «یأتی بالمقلوبات والأشیاء الموضوعات لایحل الاحتجاج به لمخالفته الأثبات فی الروایات على قلتها»وامام هیثمی گفته است: «ضعیفٌ جداً» وامام دارقطنی گفته است: «لیس بالقوی» [ابن حجر، لسان المیزان (ج۳ص۱۳۲) / ابن حبان، المجروحین (ج۱ص۳۸۵) / دارقطنی، العلل (ج۱ص۲۱۹) / هیثمی، مجمع الزوائد (ج۷ص۲۹۰)]. اما طریق عامر شعبی: احمد بن حنبل، العلل ومعرفة الرجال (ش۲۲۱۶) / ابن ابی شیبه، المصنف (ج۲ص۲۳) از طریق (حماد بن اسامه و هشیم بن بشیر) روایت کرده‌اند: «حدثنا مجالد (بن سعید) عن الشعبی قال كان رسول الله صلى الله علیه وسلم إذا صعد المنبر یوم الجمعة استقبل الناس بوجهه فقال السلام علیكم ویحمد الله ویثنی علیه ویقرأ سورة ثم یجلس ثم یقوم فیخطب ثم ینزل وكان أبو بكر وعمر یفعلانه.»اما این اسناد هم «ضعیف» است چرا که شعبی تابعی است وروایت «مرسل» است. اما طریق عطاء بن ابی رباح: عبدالرزاق (ج۱ص۲۲۸) روایت کرده است: «عبد الرزاق عن بن جریج عن عطاء ان النبی جكان إذا صعد المنبر أقبل بوجهه على الناس فقال السلام علیكم.»اما عطاء بن ابی رباح تابعی است لذا اسنادش «مرسل وضعیف» است. اما شواهدی دارد از جمله: احمد، المسند (ش۱۱۳۸۱) / نسایی (ش۱۵۷۶) از طریق (إسماعیل بن عمر أبو المنذر و عبد العزیز الدراوردی) روایت کرده‌اند: «عن داود بن قیس الفراء عن عیاض بن عبد الله عن أبی سعید الخدری: أن رسول الله جكان یخرج یوم الفطر ویوم الأضحى إلى المصلى فیصلی بالناس فإذا جلس فی الثانیة وسلم قام فاستقبل الناس بوجهه والناس جلوس؛ فإن كانت له حاجة یرید أن یبعث بعثا ذكره للناس وإلا أمر الناس بالصدقة قال: تصدقوا ثلاث مرات فكان من أكثر من یتصدق النساء.»و رجال احمد «رجال صحیحین» بوده جز إسماعیل بن عمر أبو المنذر که «رجال مسلم» می‌باشد واسنادش هم «صحیح» است.