حدیث سی و چهارم: حکم نماز نوافل در مسجد

زید بن ثابت سروایت کرده است: «أَنَّ رَسُولَ اللَّه جاتَّخَذَ حُجْرَةً فِي رَمَضَانَ، فَصَلَّى فِيهَا لَيَالِيَ، فَصَلَّى بِصَلاَتِهِ نَاسٌ مِنْ أَصْحَابِهِ، فَلَمَّا عَلِمَ بِهِمْ جَعَلَ يَقْعُدُ، فَخَرَجَ إِلَيْهِمْ فَقَالَ: قَدْ عَرَفْتُ الَّذِي رَأَيْتُ مِنْ صَنِيعِكُمْ، فَصَلُّوا أَيُّهَا النَّاسُ فِي بُيُوتِكُمْ، فَإِنَّ أَفْضَلَ الصَّلاَةِ صَلاَةُ المَرْءِ فِي بَيْتِهِ إِلَّا المَكْتُوبَةَ» [۸۳]. «رسول خدا جاتاقی (را به عنوان مسجد) در ماه رمضان قرار دادند و و در آن شبها نماز می‌خواند، و برخی از یارانش با نمازش نماز خواندند، هنگامیکه از این باخبر شدند دست نگه‌داشتند و به‌سوی آنها رفت و فرمود: از آنچه که از اعمالتان دیدم با خبرم. ای مردم! در خانه‌هایتان نماز بخوانید، به حقیقت برترین نماز جز نمازهای فرض، نماز انسان در خانه‌اش است».

این فرموده بیانگر این است انجام هر نمازی که در مسجد و خانه خواندنش جایز باشد بجز نمازهای فرض که خواندن آنها در مسجد به صورت جماعت بهتر است، خواندن دیگر نمازها در خانه بهتر و مشمول اجر بیشتر می‌باشد. البته نماز تحیه المسجد که خواندنش فقط در مسجد رواست مشمول این حکم نمی‌باشد.

نووی /گفته: ترغیب به خواندن نافله در خانه به دلیل مخفی‌تر و دورتر بودن آن از ریا می‌باشد و موجب تبرّک خانه شده و رحمت در آن نازل می‌گردد و شیطان از آن دور می‌شود. و اینکه اشاره به «فِي بَيتِهِ» «در خانه‌اش» شده به معنای آن است که خانه دیگران مشمول این فضیلت نمی‌باشد هر چند مصون از ریا باشد [۸۴].

همچنین خواندن نمازهای سنّت و مندوب نوعی آموزش عملی به خانواده و فرزندان می‌باشد تا اینکه آنها، پدر و مادر را در عبادت و نیایش با پروردگارأببینند و خشوع و خضوع آنها بیشتر شود.

کلمه «المَرْءِ» شامل مرد و زن می‌شود؛ چرا که بنابر فرموده: «لا تَمْنَعُوا إِمَاءَ اللَّهِ مَسَاجِدَ اللَّهِ...» [۸۵]. «زنان و کنیزان خداوند را از رفتن به مسجد منع نکنید...». آمدن زنان به مسجد مستحب می‌باشد پس بنابر حدیث زید بن ثابت سنماز نوافل مرد و زن در خانه اجر بیشتر دارد و بنابر روایت همسر ابوحمید الساعدی سخواندن نماز فرض و مستحب زن در خانه اجر و ثواب بیشتر دارد. با همه این اوصاف باید مدّنظر داشت درصورتیکه شخص نماز جماعتش را در مسجد بخواند و بعد به دلایلی به خانه برنگردد و یا احتمال دیر رسیدن و نرسیدن آن در زمان باقیمانده برای نماز سنّت باشد، توصیه می‌شود که نماز نفلش را در مسجد بخواند؛ چراکه انجامش در مسجد بس بهتر از انجام ندادنش می‌باشد.

[۸۳] (صحيح): بخاری (ش۷۳۱و۶۱۱۳و۷۲۹۰)/ مسلم (ش۱۸۶۱)/ ابوداود (ش۱۰۴۶و۱۴۴۹)/ نسایی (ش۱۵۹۹) از طریق (موسی بن عقبه و عبدالله بن سعید و ابراهیم بن ابی النضر) روایت کرده‌اند: «عن سالم أبي النضر عن بسر بن سعيد عن زيد بن ثابت أن رسول الله جاتخذ حجرة قال حسبت أنه قال من حصير في رمضان فصلى فيها ليالي فصلى بصلاته ناس من أصحابه فلما علم بهم جعل يقعد فخرج إليهم فقال قد عرفت الذي رأيت من صنيعكم فصلوا أيها الناس في بيوتكم فإن أفضل الصلاة صلاة المرء في بيته إلا المكتوبة». [۸۴] نک: ابن حجر عسقلانی، فتح الباری، شماره ۱۱۹۴. [۸۵] (صحیح): سندش در حدیث «بیست و سوّم» بیان شده است.