دلایلی از قرآن کریم
۱- خداوند عزوجل میفرماید:
﴿ قُلۡ هَلۡ نُنَبِّئُكُم بِٱلۡأَخۡسَرِينَ أَعۡمَٰلًا ١٠٣ ٱلَّذِينَ ضَلَّ سَعۡيُهُمۡ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا وَهُمۡ يَحۡسَبُونَ أَنَّهُمۡ يُحۡسِنُونَ صُنۡعًا ١٠٤﴾[الکهف: ۱۰۳ -۱۰۴].
طبری/ میگوید: یعنی، کسانی که در انجام کاری به امید سود و منفعت خودشان را خسته و کوفته میکنند، ولی سرانجام دچار زیان و نابودی میشوند و به آرزوهایشان نمیرسند، مثلشان، مثل مشتری کالایی است که به امید سود و منفعت آن را میخرد، ولی بعداً امیدش از بین میرود و دچار ضرر و زیان در معامله میشود، و به ناچار قیمت کالایی را که امید و سود در آن داشت، پایین میآورد و آن را به ضرر میفروشد. [۱۰۰]
سپس طبری با سند از علی و سعد بن ابی وقاصس روایت میکند، که آنها فرمودهاند: منظور این آیه علمای مسیحی و روندگان به کلیساها و صومعهها و کسانی مثل آنانند. [۱۰۱]
سپس طبری از علی بن ابی طالبس روایت میکند که گفته: عبدالله بن کواء در مورد این آیه از او سؤال کرد و در جواب عبدالله گفت: یا شما یا اهل حروراء [مترجم: سرزمینی است که اولین حرکتهای خروج، خوارج بر امام علی از آنجا آغاز شد.]هستید. [۱۰۲]
۲- خداوند تبارک و تعالی میفرماید:
﴿هَلۡ أَتَىٰكَ حَدِيثُ ٱلۡغَٰشِيَةِ ١ وُجُوهٞ يَوۡمَئِذٍ خَٰشِعَةٌ ٢ عَامِلَةٞ نَّاصِبَةٞ ٣ تَصۡلَىٰ نَارًا حَامِيَةٗ ٤ تُسۡقَىٰ مِنۡ عَيۡنٍ ءَانِيَةٖ ٥﴾[الغاشیة: ۱-۵].
ابن کثیر میگوید: صورتهایی هستند که اعمال زیادی را انجام دادهاند، و از آنها نتیجهای حاصل نکردهاند و دچار ضرر و زیان شدهاند، و در روز قیامت به داخل آتش سوزاننده رانده میشوند. [۱۰۳]
بخاری میگوید: ابن عباس گفته که ﴿ عَامِلَةٞ نَّاصِبَةٞ ٣﴾ مسیحیانند. [۱۰۴]
۳- خداوند میفرماید:
﴿ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلۡمَوۡتَ وَٱلۡحَيَوٰةَ لِيَبۡلُوَكُمۡ أَيُّكُمۡ أَحۡسَنُ عَمَلٗاۚ وَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡغَفُورُ ٢﴾[الملک: ۲].
فضیل بن عیاض میگوید: ﴿لِيَبۡلُوَكُمۡ أَيُّكُمۡ أَحۡسَنُ عَمَلٗا﴾یعنی: خالصترین و صحیحترین عمل، عملی که در انجام آن اخلاص وجود داشته باشد ولی بر طریق و شیوۀ رسول الله ج نباشد، قابل قبول نیست، و همچنین اگر در انجام آن عمل اخلاص نباشد ولی بر طریق و شیوۀ رسول الله ج باشد، باز قابل قبول نیست، بلکه عملی قابل قبول است که در انجام آن اخلاص و مطابقت با شریعت رسول الله ج وجود داشته باشد.
۴- ابن رجب حنبلی/ میگوید: حقیقتاً این فرمودۀ خداوند:
﴿فَمَن كَانَ يَرۡجُواْ لِقَآءَ رَبِّهِۦ فَلۡيَعۡمَلۡ عَمَلٗا صَٰلِحٗا وَلَا يُشۡرِكۡ بِعِبَادَةِ رَبِّهِۦٓ أَحَدَۢا﴾[الکهف: ۱۱۰].
بر صحت گفته فیضل بن عیاض دلالت میکند. ابن کثیر میگوید: ﴿كَانَ يَرۡجُواْ لِقَآءَ رَبِّهِۦ﴾یعنی: کسی که امید ثواب و پاداش از پروردگارش دارد، ﴿فَلۡيَعۡمَلۡ عَمَلٗا صَٰلِحٗا﴾ [۱۰۵]یعنی: عملی انجام میدهد که با شریعت الهی موافقت داشته باشد، ﴿وَلَا يُشۡرِكۡ بِعِبَادَةِ رَبِّهِۦٓ أَحَدَۢا﴾یعنی: او کسی است که در انجام آن عمل فقط رضایت الهی را در نظر دارد و هیچ شریکی برای خداوند قائل نیست. و این دو مورد اخلاص درعمل برای خدا و موافقت بر طریق رسول الله ج دو رکن اساسی برای قبول اعمالند. [۱۰۶]
[۱۰۰] تفسیر طبری (۱۶/۲۶). [۱۰۱] بخاری (۸/۴۲۵)، سعد بن ابی وقاصسگفته آنها یهودیان و مسیحیان هستند. [۱۰۲] بخاری (۱۶/۲٧-۲۸)، و سندش صحیح است. مترجم : اهل حروراء کسانی هستند که بر علیه امام علی خروج ک ردند و با او جنگیدند. [۱۰۳] تفسیر ابن کثیر (۴/۵۰۲). [۱۰۴] بخاری آن را به صورت معلق روایت کرده (۸/٧۰۰)، و حافظ ابن حجر عسقلانی گفته : ابن ابی حاتم روایت را از طریق علی بن ابی طلحه و از طریق شبیب بن بشر به عکرمه از ابن عباس، رسانده است. و در آن یهودیان را اضافه کرده است. [۱۰۵] جامع العلوم و الحکم (۱/٧۲). [۱۰۶] تفسیر ابن کثیر (۳/۱۰۸).