اول: در مورد علم
اولین چیزی که خداوند انسان را به آن مکلف ساخته آموزش علم است خداوند در قرآن کریم می‌فرماید:
﴿فَٱعۡلَمۡ أَنَّهُۥ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا ٱللَّهُ وَٱسۡتَغۡفِرۡ لِذَنۢبِكَ وَلِلۡمُؤۡمِنِينَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتِۗ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ مُتَقَلَّبَكُمۡ وَمَثۡوَىٰكُمۡ ١٩﴾[محمد: ۱٩].
یعنى: «بدان که قطعاً هیچ معبودی جز الله وجود ندارد. برای گناهان خود و مردان و زنان مؤمن آمرزش بخواه. خدا از حرکات و سکناتتان کاملاً آگاه است (و می‌داند به کجا می‌روید و در کجا زندگی می‌کنید و چه می‌کنید و چه نمی‌کنید)».
و می‌فرماید:
﴿يَرۡفَعِ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مِنكُمۡ وَٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡعِلۡمَ دَرَجَٰتٖۚ﴾[المجادلة: ۱۱].
یعنی: «خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و بهره از علم دارند، درجات بزرگی می‌بخشد».
ونیز می‌فرماید:
﴿وَقُل رَّبِّ زِدۡنِي عِلۡمٗا ١١٤﴾[طه: ۱۱۴].
«و بگو: پروردگارا، بر دانشم بیفزاى».
ونیز هدایت می‌دهد که:
﴿فَسَۡٔلُوٓاْ أَهۡلَ ٱلذِّكۡرِ إِن كُنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ ٤٣﴾[النحل: ۴۳].
«پس اگر نمى‌دانید، از پژوهندگان کتاب‌هاى آسمانى جویا شوید».
ورسول اکرم (ج) در حدیث صحیح مى‌فرماید: «طلب العلم فريضة على كل مسلم»و نیز مى‌فرماید: «فضل العالم على الجاهل كفضل القمر ليلة البدر على سائر الكواكب».
یعنى: «برترى عالم برجاهل چون برترى و مزیت قمر در شب بدر (شب چهادرهم) است بر سایر ستارگان».
علم از رهگذر وجوب و لزوم آن بر انسان به چندین قسم تقسیم می‌شود:
قسم اول: فرض لازم بر هر انسان مرد باشد و یا زن، و آن عبارت است از معرفت خداوندأو پیغمبر اکرم (ج) و معرفت دین اسلام.
قسم دوم: فرض کفائى می‌باشد و هرگاه جمعى از مردم بیاموزند فرضیت آن از دیگران ساقط می‌گردد، و آموزش براى دیگران واجب نبوده و مستحب می‌باشد، و این علم همانا علم به احکام شرعى مى‌باشد که شخص را اهلیت قضاء و افتاء بخشد، و همچنان علومی که مسلمانان براى صنائع، وسایل و شؤون اجتماعى زندگى خویش ضرورت دارند، و اگر چنین علماء و اشخاص موجود نباشد حکومت و مسؤلین مکلف‌اند که براى به میان آمدن علماء سعى و مجاهدت ورزند.