تحقیقی جدید در باره مسأله ی خمس

فهرست کتاب

غنيمت در زبان قرآن

غنيمت در زبان قرآن

غنیمت شش بار در قرآن ذكر شده است، چهار بار با كلمه (غنم) و دو بار با صیغه جمع (مغانم) بیان شده است، و به جز این دو صیغه با صیغه‏ای دیگر بیان نشده است. و در هر شش جا غنیمت بر اموالی كه از كفار در جنگ گرفته می‌شود اطلاق گردیده است، و حتی در یک جا از این شش مورد كوچكترین اشاره‏ای به آنچه مسلمان در دست دارد یا اموالی كه مسلمان به دست می‏آورد، نشده است.

جاههایی در قرآن كه كلمه غنیمت در آن ذكر شده است: ﴿سَيَقُولُ ٱلۡمُخَلَّفُونَ إِذَا ٱنطَلَقۡتُمۡ إِلَىٰ مَغَانِمَ لِتَأۡخُذُوهَا ذَرُونَا نَتَّبِعۡكُمۡۖ يُرِيدُونَ أَن يُبَدِّلُواْ كَلَٰمَ ٱللَّهِۚ قُل لَّن تَتَّبِعُونَا كَذَٰلِكُمۡ قَالَ ٱللَّهُ مِن قَبۡلُۖ فَسَيَقُولُونَ بَلۡ تَحۡسُدُونَنَاۚ بَلۡ كَانُواْ لَا يَفۡقَهُونَ إِلَّا قَلِيلٗا ١٥ قُل لِّلۡمُخَلَّفِينَ مِنَ ٱلۡأَعۡرَابِ سَتُدۡعَوۡنَ إِلَىٰ قَوۡمٍ أُوْلِي بَأۡسٖ شَدِيدٖ تُقَٰتِلُونَهُمۡ أَوۡ يُسۡلِمُونَۖ فَإِن تُطِيعُواْ يُؤۡتِكُمُ ٱللَّهُ أَجۡرًا حَسَنٗاۖ وَإِن تَتَوَلَّوۡاْ كَمَا تَوَلَّيۡتُم مِّن قَبۡلُ يُعَذِّبۡكُمۡ عَذَابًا أَلِيمٗا ١٦[الفتح: ۱۵-۱۶]. «هنگامى كه شما براى به دست آوردن غنایم (خیبر) حركت مى‏كنید، متخلفان (حدیبیه) مى‏گویند: بگذارید ما هم در پى شما بیائیم، آنها مى‏خواهند كلام خدا را تغییر دهند; بگو: «هرگز نباید بدنبال ما بیایید; این گونه خداوند قبل از (رجوع ما به مدینه) گفته است!» آنها به زودى مى‏گویند: «شما نسبت به ما حسد مى‏ورزید!» ولى آنها جز اندكى (از دین) نمى‏فهمند. به متخلفان از اعراب بگو: «بزودى از شما دعوت مى‏شود كه بسوى قومى نیرومند و جنگجو بروید و با آنها پیكار كنید تا اسلام بیاورند».

تا اینكه می‌فرماید: ﴿لَّقَدۡ رَضِيَ ٱللَّهُ عَنِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ إِذۡ يُبَايِعُونَكَ تَحۡتَ ٱلشَّجَرَةِ فَعَلِمَ مَا فِي قُلُوبِهِمۡ فَأَنزَلَ ٱلسَّكِينَةَ عَلَيۡهِمۡ وَأَثَٰبَهُمۡ فَتۡحٗا قَرِيبٗا ١٨[الفتح: ۱۸]. «خداوند از مؤمنان ـ هنگامى كه در زیر آن درخت (بیعه‌الرضوان‌ كه‌ در حدیبیه‌ انجام‌ گرفت) با تو بیعت كردند ـ راضى و خشنود شد; خدا آنچه را در درون دلهایشان (از ایمان و صداقت) نهفته بود مى‏دانست; از این رو آرامش را بر دل‌هایشان نازل كرد و پیروزى نزدیكى (یعنى فتح‌ خیبر) بعنوان پاداش نصیب آنها فرمود».

۲- ﴿وَمَغَانِمَ كَثِيرَةٗ يَأۡخُذُونَهَاۗ وَكَانَ ٱللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمٗا ١٩[الفتح: ۱۹]. «و (همچنین) غنایم بسیارى كه (از اموال یهود) به دست مى‏آورید; و خداوند شكست ناپذیر و حكیم است».

۳- ﴿وَعَدَكُمُ ٱللَّهُ مَغَانِمَ كَثِيرَةٗ تَأۡخُذُونَهَا فَعَجَّلَ لَكُمۡ هَٰذِهِۦ وَكَفَّ أَيۡدِيَ ٱلنَّاسِ عَنكُمۡ وَلِتَكُونَ ءَايَةٗ لِّلۡمُؤۡمِنِينَ وَيَهۡدِيَكُمۡ صِرَٰطٗا مُّسۡتَقِيمٗا ٢٠[الفتح: ۲۰]. «خداوند غنایم فراوانى به شما وعده داده بود كه آنها را به دست مى‏آورید، ولى این یكى (غنایم خیبر) را زودتر براى شما فراهم ساخت; و دست تعدى مردم (دشمنان) را از شما بازداشت تا نشانه‏اى براى مؤمنان باشد و شما را به راه راست هدایت كند».

۴- ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِذَا ضَرَبۡتُمۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ فَتَبَيَّنُواْ وَلَا تَقُولُواْ لِمَنۡ أَلۡقَىٰٓ إِلَيۡكُمُ ٱلسَّلَٰمَ لَسۡتَ مُؤۡمِنٗا تَبۡتَغُونَ عَرَضَ ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا فَعِندَ ٱللَّهِ مَغَانِمُ كَثِيرَةٞ[النساء: ۹۴]. «اى كسانى كه ایمان آورده‏اید! هنگامى كه در راه خدا گام مى‏زنید (و به سفرى براى جهاد مى‏روید)، تحقیق كنید! و بخاطر اینكه سرمایه ناپایدار دنیا (و غنایمى) به دست آورید، به كسى كه اظهار صلح و اسلام مى‏كند نگویید: «مسلمان نیستى‏» زیرا غنیمتهاى فراوانى (براى شما) نزد خداست».

۵- ﴿مَا كَانَ لِنَبِيٍّ أَن يَكُونَ لَهُۥٓ أَسۡرَىٰ حَتَّىٰ يُثۡخِنَ فِي ٱلۡأَرۡضِۚ تُرِيدُونَ عَرَضَ ٱلدُّنۡيَا وَٱللَّهُ يُرِيدُ ٱلۡأٓخِرَةَۗ وَٱللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٞ ٦٧ لَّوۡلَا كِتَٰبٞ مِّنَ ٱللَّهِ سَبَقَ لَمَسَّكُمۡ فِيمَآ أَخَذۡتُمۡ عَذَابٌ عَظِيمٞ ٦٨ فَكُلُواْ مِمَّا غَنِمۡتُمۡ حَلَٰلٗا طَيِّبٗاۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ ٦٩[الأنفال: ۶۷-۶۹]. «هیچ پیامبرى حق ندارد اسیرانى (از دشمن) بگیرد تا كاملا بر آنها پیروز گردد (و جاى پاى خود را در زمین محكم كند) شما متاع ناپایدار دنیا را مى‏خواهید; (و مایلید اسیران بیشترى بگیرید، و در برابر گرفتن فدیه آزاد كنید; ولى خداوند، سراى دیگر را (براى شما) مى‏خواهد; و خداوند قادر و حكیم است. اگر فرمان سابق خدانبود (كه بدون ابلاغ، هیچ امتى را كیفر ندهد)، بخاطر چیزى (اسیرانى) كه گرفتید، مجازات بزرگى به شما مى‏رسید. از آنچه به غنیمت گرفته‏اید، حلال و پاكیزه بخورید; و از خدا بپرهیزید; خداوند آمرزنده و مهربان است».

۶- و در همین سوره انفال آیه ۴۱ می‌فرماید: ﴿وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّمَا غَنِمۡتُم مِّن شَيۡءٖ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُۥ...[الأنفال: ۴۱]. «بدانید كه همه غنائمی را كه فرا چنگ می‏آورید یک پنجم آن متعلق به خداست».

بنابراین كلمه غنیمت در قرآن فقط در مورد غنائمی به كار رفته كه در میدان جنگ از كفار گرفته می‌شوند و یا به عنوان فدیه اسیران پرداخت می‏گردند. و یک جا كلمه خمس ذكر نشده است.

بنابراین هركس از اموال و دارایی‏های مسلمین خمس بگیرد او در حقیقت با اموال مسلمین رفتاری نموده كه با غنیمت آن گونه رفتار می‌شود و غنیمت مالی است كه بوسیله جنگیدن و كارزار از دشمنان اسلام گرفته می‌شود و در قرآن غنیمت معنایی غیر از این ندارد، و كسی كه از اموال مسلمین خمس می‏گیرد گویا او با مسلمین رفتاری را در پیش گرفته كه با كفاری كه با مسلمین در ستیز هستند انجام مى‏شود.

و اگر كسی چیزی دیگری می‌گوید باید دلیلی قطعی از قرآن ارائه دهد و ما چیزی غیر از دلیل قرآن را قبول نمى‏كنیم چون قرآن همه امور مهم دین را بیان كرده است و چیزی از آن را فرو گذار نكرده است.

و این مسلمانهایی كه فقها خمس اموالشان را مى‏گیرند از دین برنگشته‏اند و با اهل دین در جنگ و ستیز نیستند، پس چگونه از اموال آنها خمس گرفته مى‏شود؟!