حدیث در عصر خلافت عثمان ذی النورین
در سال‌های آخر خلافت عثمانسکه از یکطرف جهان اسلام از زمان فاروق خیلی بیشتر گسترش یافته بود و از طرف دیگر عثمان آن نفوذ و صلابت و قدرت کنترل فاروق را نداشت برخی از انحرافات از قبیل دیوانسالاری بروکراسی و فئودالیزم و تجمّل‌گرائی و در کنار آنها تخلف از اصول روایت احادیث صحیح و هجوم روایت‌های نادرست و بروز فرهنگ‌های وارداتی برخلاف میل عثمانسبصحنه آمدند و این تغییر و تحول ناخواسته از فریاد عاجزانۀ عثمانسبه خوبی مشخص می‌گردد که فریاد برآورد: «لا یحلّ لاحد ان یروی حدیثاً عن رسول الله لم اسمع به في عهد ابي بكر وعمر [٧۱]»و همین فریاد دو مطلب دیگر را هم می‌رساند یکی اینکه احادیث عصر ابوبکر و عمر مجموعۀ مشخصی بودند که مسلمانان عموماً از آنها آگاهی داشته‌اند و الاً کسی سخن عثمانسرا نمی‌فهمید و نمی‌دانست به چه احادیثی اشاره کرده است و دیگر اینکه عثمان و همعصران او نیز احادیث زمان ابوبکر و عمر و شرط و قیود آنها را کاملاً تأیید کرده‌اند.
و تغییر دیگری که در زمینه روایت حدیث در زمان عثمان بوجود آمد این بود که عثمانسچون ژرف‌بینی و حکمت فاروق اعظم را نداشت با یکی حالتی از عاطفه و خوش‌قلبی و بویژه دلجوئی از برخی از اصحاب احدی را از سرگرمی به روایت احادیث منع نمی‌کرد، ابوسلمه به ابوهریره گفت آیا در زمان عمر نیز مانند امروز در سرگرم کردن مردم بروایت احادیث آزاد بودی؟ ابوهریره [٧۲]در جواب گفت: اگر در زمان عمر مردم را به روایت احادیث سرگرم می‌کردم حتماً تازیانه می‌خوردم.
[٧۱] مسند امام احمد ج ۱ ص: ۳۶۳، السنه قبل التدوین ص: ٩٧ و قبول الاخبار ص: ۲٩ و طبقات این سعد ج ۲ ص: ۱۰۰. [٧۲] تذکره الحفاظ ذهبی ج ۱ ص: ٧.