«قوم نوح÷»
قدیمیترین امتی که قرآن کریم بیان میکند، امت نوح÷ است و چیزیکه قرآن درباره این قوم گفته مشخص میکند که آنها منکر پروردگار نبودند. قوم نوح÷ خداوند متعال را به عنوان خالق جهان و «رب» را فقط به معنای اول و دوم (پرورش‌دهنده، کمال‌دهنده، عهده دار و اصلاح کننده) قبول داشتند.
﴿وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا نُوحًا إِلَىٰ قَوۡمِهِۦ فَقَالَ يَٰقَوۡمِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ مَا لَكُم مِّنۡ إِلَٰهٍ غَيۡرُهُۥٓۚ أَفَلَا تَتَّقُونَ٢٣ فَقَالَ ٱلۡمَلَؤُاْ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ مِن قَوۡمِهِۦ مَا هَٰذَآ إِلَّا بَشَرٞ مِّثۡلُكُمۡ يُرِيدُ أَن يَتَفَضَّلَ عَلَيۡكُمۡ وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ لَأَنزَلَ مَلَٰٓئِكَةٗ مَّا سَمِعۡنَا بِهَٰذَا فِيٓ ءَابَآئِنَا ٱلۡأَوَّلِينَ٢٤ إِنۡ هُوَ إِلَّا رَجُلُۢ بِهِۦ جِنَّةٞ فَتَرَبَّصُواْ بِهِۦ حَتَّىٰ حِينٖ٢٥﴾[المؤمنون: ۲۳-۲۵].
«و نوح را بسوى قومش فرستادیم؛ او به آنها گفت «اى قوم من! خداوند یکتا را بپرستید که جز او معبودى براى شما نیست! آیا پرهیز نمىکنید؟ (۲۳) اشراف قوم نوح که کافر بودند، گفتند «این مرد جز بشرى همچون شما نیست که مىخواهد بر شما برترى جوید! اگر خدا مىخواست فرشتگانى نازل مىکرد؛ ما چنین چیزى را هرگز در نیاکان خود نشنیدهایم! (۲۴) او فقط مردى است که به نوعى جنون مبتلاست! پس مدّتى درباره او صبر کنید» (۲۵)».
چون قوم نوح÷ منکر این نبودند که اله آنان الله است، پس موضوع اختلاف و نزاع فی ما بین نوح و قومش چه بوده است؟ نوح÷ به آنان میگفت: خداوندأ پروردگار جهانیان است و او است که تمام شما و سراسر جهان را بوجود آورده، او است که خواستهای شما را اجابت میکند و او خدای حقیقی شما است. خدای یگانه و لاشریک است و جز او هیچ کس نمیتواند مشکلات را آسان کرده و ضرر را بر طرف کند، و یا دعای شما را بشنود و به دادتان برسد. لذا باید او را بپرستید و تنها در برابر او کرنش کرده و سر خم نمائید.
﴿لَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا نُوحًا إِلَىٰ قَوۡمِهِۦ فَقَالَ يَٰقَوۡمِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ مَا لَكُم مِّنۡ إِلَٰهٍ غَيۡرُهُۥٓ إِنِّيٓ أَخَافُ عَلَيۡكُمۡ عَذَابَ يَوۡمٍ عَظِيمٖ٥٩﴾[الأعراف: ۵۹].
«نوح را به سوى قومش فرستادیم؛ او به آنان گفت «اى قوم من! تنها خداوند یگانه را پرستش کنید که معبودى جز او براى شما نیست [و اگر غیر او را عبادت کنید] من بر شما از عذاب روز بزرگى مىترسم!» (۵۹)».
قوم نوح÷ در برابر این امر اصرار میورزیدند ما شکی نداریم که الله، خداوند جهانیان است، اما دیگر خدایانی نیز هستند که در نظم و تدبیر این جهان دخالت دارند و برخی از گرفتاریها و خواستههای ما به واسطه آنها برآورده می‌شود. عقیده قوم نوح÷ این بود که پروردگار تمام جهان را آفریده و او مالک زمین و آسمانها است، و تدبیر و آفرینش جهان از آن او است، ولی اعتقاد نداشتند که قدرت و فرمانروایی تنها منحصر به او بوده و فقط و فقط فرامین اوست که باید در تمام شئون اخلاقی، اجتماعی، مدنی، سیاسی و سایر شئون حیاتی بشر عملی گردد. آنها نمیخواستند بپذیرند که بشر تنها راهی را باید انتخاب کند که پروردگار در پیش روی او قرار داده و از قانون و روشی تبعیت نماید که ذات پاک الله فرستاده است! قوم نوح÷ بجای این، رهبران علمی و عالمان دینی خویش را بعنوان معبود پذیرفته بودند. نوح÷ پیوسته به آنها میگفت: خداوند یکتا را به جای خدایان موهومی قبول کنید. خداوندی را انتخاب کنید که شامل تمام معانی کلمه «رب» باشد.
﴿قَالَ نُوحٞ رَّبِّ إِنَّهُمۡ عَصَوۡنِي وَٱتَّبَعُواْ مَن لَّمۡ يَزِدۡهُ مَالُهُۥ وَوَلَدُهُۥٓ إِلَّا خَسَارٗا٢١ وَمَكَرُواْ مَكۡرٗا كُبَّارٗا٢٢ وَقَالُواْ لَا تَذَرُنَّ ءَالِهَتَكُمۡ وَلَا تَذَرُنَّ وَدّٗا وَلَا سُوَاعٗا وَلَا يَغُوثَ وَيَعُوقَ وَنَسۡرٗا٢٣ وَقَدۡ أَضَلُّواْ كَثِيرٗاۖ وَلَا تَزِدِ ٱلظَّٰلِمِينَ إِلَّا ضَلَٰلٗا٢٤﴾[نوح: ۲۱-۲۴].
«نوح گفت «پروردگارا! آنها نافرمانى من کردند و از کسانى پیروى نمودند که اموال و فرزندانشان جز زیانکارى بر آنها نیفزوده است! (۲۱) و [این رهبران گمراه] مکر عظیمى به کار بردند. (۲۲) و گفتند: دست از خدایان و بتهاى خود برندارید و بتهاى «وَد»، «سواع»، «یغوث»، «یعوق» و «نسر» را رها نکنید! (۲۳) و آنها گروه بسیارى را گمراه کردند! خداوندا، ظالمان را جز ضلالت میفزا!» (۲۴)».