سُورَةُ الأَنفَالِ
بسم الله الرحمن الرحیم
﴿ يَسَۡٔلُونَكَ عَنِ ٱلۡأَنفَالِۖ قُلِ ٱلۡأَنفَالُ لِلَّهِ وَٱلرَّسُولِۖ فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَصۡلِحُواْ ذَاتَ بَيۡنِكُمۡۖ وَأَطِيعُواْ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥٓ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ ١ إِنَّمَا ٱلۡمُؤۡمِنُونَ ٱلَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ ٱللَّهُ وَجِلَتۡ قُلُوبُهُمۡ وَإِذَا تُلِيَتۡ عَلَيۡهِمۡ ءَايَٰتُهُۥ زَادَتۡهُمۡ إِيمَٰنٗا وَعَلَىٰ رَبِّهِمۡ يَتَوَكَّلُونَ ٢ ٱلَّذِينَ يُقِيمُونَ ٱلصَّلَوٰةَ وَمِمَّا رَزَقۡنَٰهُمۡ يُنفِقُونَ ٣ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ حَقّٗاۚ لَّهُمۡ دَرَجَٰتٌ عِندَ رَبِّهِمۡ وَمَغۡفِرَةٞ وَرِزۡقٞ كَرِيمٞ ٤ كَمَآ أَخۡرَجَكَ رَبُّكَ مِنۢ بَيۡتِكَ بِٱلۡحَقِّ وَإِنَّ فَرِيقٗا مِّنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ لَكَٰرِهُونَ ٥ يُجَٰدِلُونَكَ فِي ٱلۡحَقِّ بَعۡدَ مَا تَبَيَّنَ كَأَنَّمَا يُسَاقُونَ إِلَى ٱلۡمَوۡتِ وَهُمۡ يَنظُرُونَ ٦ وَإِذۡ يَعِدُكُمُ ٱللَّهُ إِحۡدَى ٱلطَّآئِفَتَيۡنِ أَنَّهَا لَكُمۡ وَتَوَدُّونَ أَنَّ غَيۡرَ ذَاتِ ٱلشَّوۡكَةِ تَكُونُ لَكُمۡ وَيُرِيدُ ٱللَّهُ أَن يُحِقَّ ٱلۡحَقَّ بِكَلِمَٰتِهِۦ وَيَقۡطَعَ دَابِرَ ٱلۡكَٰفِرِينَ ٧ لِيُحِقَّ ٱلۡحَقَّ وَيُبۡطِلَ ٱلۡبَٰطِلَ وَلَوۡ كَرِهَ ٱلۡمُجۡرِمُونَ ٨
به نام خداوند بخشندۀ مهربان
مىپرسند تو را از غنیمت‌ها [526]. بگو: غنیمت‌ها، خدا و رسول راست [527]، پس بترسید از خدا و به صلاح آرید صحبتى را که میان شماست و فرمانبردارى کنید خدا و رسول او را، اگر مسلمان هستید. ﴿1﴾جز این نیست که مؤمنان، آنانند که چون یاد کرده شود خدا، بترسد دل ایشان و چون خوانده شود بر ایشان آیات خدا، زیاده سازند آن آیات، ایمان ایشان را و بر پروردگار خویش توکل می‌کنند. ﴿2﴾آنان‌که برپا می‌دارند نماز را و از آنچه روزى دادهایم ایشان را خرج مىکنند. ﴿3﴾این جماعت، ایشانند مؤمنان، به تحقیق، ایشان راست مرتبه‌ها نزد پروردگار ایشان و آمرزش و روزى نیک. ﴿4﴾چنانکه بیرون آورد تو را پروردگار تو از خانۀ تو به تدبیر درست و هرآیینه گروهى از مسلمانان ناخوشنود بودند [528]. ﴿5﴾خصومت مىکردند با تو در سخن راست بعد از آنکه ظاهر شد، گویا رانده مىشوند به سوى مرگ و ایشان در آن مىنگرند. ﴿6﴾و [یاد کن نعمت الهى را] آنگاه که خدا به شما یکی از دو گروه وعده می‌داد که آن شما را باشد و دوست مىداشتید که غیر فوج جنگى شما را بود و می‌خواست خدا که ثابت کند دین حق را به فرمان‌هاى خویش و بِبُرّد بنیاد کافران را. ﴿7﴾می‌خواست تا ثابت کند دین حق را و بر طرف کند دین باطل را، اگرچه ناخوشنود باشند گناهکاران [529]. ﴿8﴾
﴿ إِذۡ تَسۡتَغِيثُونَ رَبَّكُمۡ فَٱسۡتَجَابَ لَكُمۡ أَنِّي مُمِدُّكُم بِأَلۡفٖ مِّنَ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ مُرۡدِفِينَ ٩ وَمَا جَعَلَهُ ٱللَّهُ إِلَّا بُشۡرَىٰ وَلِتَطۡمَئِنَّ بِهِۦ قُلُوبُكُمۡۚ وَمَا ٱلنَّصۡرُ إِلَّا مِنۡ عِندِ ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ ١٠ إِذۡ يُغَشِّيكُمُ ٱلنُّعَاسَ أَمَنَةٗ مِّنۡهُ وَيُنَزِّلُ عَلَيۡكُم مِّنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ لِّيُطَهِّرَكُم بِهِۦ وَيُذۡهِبَ عَنكُمۡ رِجۡزَ ٱلشَّيۡطَٰنِ وَلِيَرۡبِطَ عَلَىٰ قُلُوبِكُمۡ وَيُثَبِّتَ بِهِ ٱلۡأَقۡدَامَ ١١ إِذۡ يُوحِي رَبُّكَ إِلَى ٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ أَنِّي مَعَكُمۡ فَثَبِّتُواْ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْۚ سَأُلۡقِي فِي قُلُوبِ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ ٱلرُّعۡبَ فَٱضۡرِبُواْ فَوۡقَ ٱلۡأَعۡنَاقِ وَٱضۡرِبُواْ مِنۡهُمۡ كُلَّ بَنَانٖ ١٢ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ شَآقُّواْ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥۚ وَمَن يُشَاقِقِ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ فَإِنَّ ٱللَّهَ شَدِيدُ ٱلۡعِقَابِ ١٣ ذَٰلِكُمۡ فَذُوقُوهُ وَأَنَّ لِلۡكَٰفِرِينَ عَذَابَ ٱلنَّارِ ١٤ يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِذَا لَقِيتُمُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ زَحۡفٗا فَلَا تُوَلُّوهُمُ ٱلۡأَدۡبَارَ ١٥ وَمَن يُوَلِّهِمۡ يَوۡمَئِذٖ دُبُرَهُۥٓ إِلَّا مُتَحَرِّفٗا لِّقِتَالٍ أَوۡ مُتَحَيِّزًا إِلَىٰ فِئَةٖ فَقَدۡ بَآءَ بِغَضَبٖ مِّنَ ٱللَّهِ وَمَأۡوَىٰهُ جَهَنَّمُۖ وَبِئۡسَ ٱلۡمَصِيرُ ١٦ ﴾
آنگاه که فریاد می‌کردید به جناب پروردگار خویش، پس قبول کرد دعاى شما را که من مدد کنندۀ شُمایم به هزار کس از فرشتگان از پس خود جماعت دیگر را آورده [530]. ﴿9﴾و نساخت خداوند این مدد را مگر براى مژده و تا آرام گیرد به آن دل شما و نیست فتح، مگر از نزدیک خدا، هرآیینه خدا غالب با حکمت است. ﴿10﴾آنگاه که مىپوشید شما را به پینُکى به جهت ایمنى از نزدیک خود و فرود مىآورد بر شما از آسمان آب باران تا پاک کند شما را به آن و ببرد از شما آلودگى شیطان و تا ببندد بر دل شما (یعنى ثابت دارد دل‌ها را) و محکم کند به آن پای‌ها را [531]. ﴿11﴾آنگاه که وحى مىفرستاد پروردگار تو به سوى فرشتگان که من با شمایم، پس استوار سازید مسلمانان را، رعب خواهم افکند در دل کافران. پس بزنید اى مسلمانان بالاى گردن‌ها و بزنید از ایشان هر طرف دست و پاى را. ﴿12﴾این به سبب آن است که ایشان خلاف کردند با خدا و رسول او و هر که خلاف کند با خدا و رسول او، پس خدا سخت عقوبت است. ﴿13﴾این را بچشید و بدانید که کافران راست، عذابِ آتش. ﴿14﴾اى مؤمنان! چون به هم آیید با کافران انبوه کرده، پس مگردانید به سوى ایشان پشت را. ﴿15﴾و هر که بگرداند به سوى ایشان آن روز پُشت خود را، مگر رجوع کنان براى جنگى یا پناه جویان به سوى گروهى، پس هرآیینه بازگشت به خشمى از خدا و جاى او جهنّم است و بدجایى است. ﴿16﴾
﴿فَلَمۡ تَقۡتُلُوهُمۡ وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ قَتَلَهُمۡۚ وَمَا رَمَيۡتَ إِذۡ رَمَيۡتَ وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ رَمَىٰ وَلِيُبۡلِيَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ مِنۡهُ بَلَآءً حَسَنًاۚ إِنَّ ٱللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٞ ١٧ ذَٰلِكُمۡ وَأَنَّ ٱللَّهَ مُوهِنُ كَيۡدِ ٱلۡكَٰفِرِينَ ١٨ إِن تَسۡتَفۡتِحُواْ فَقَدۡ جَآءَكُمُ ٱلۡفَتۡحُۖ وَإِن تَنتَهُواْ فَهُوَ خَيۡرٞ لَّكُمۡۖ وَإِن تَعُودُواْ نَعُدۡ وَلَن تُغۡنِيَ عَنكُمۡ فِئَتُكُمۡ شَيۡٔٗا وَلَوۡ كَثُرَتۡ وَأَنَّ ٱللَّهَ مَعَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ ١٩ يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَطِيعُواْ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ وَلَا تَوَلَّوۡاْ عَنۡهُ وَأَنتُمۡ تَسۡمَعُونَ ٢٠ وَلَا تَكُونُواْ كَٱلَّذِينَ قَالُواْ سَمِعۡنَا وَهُمۡ لَا يَسۡمَعُونَ ٢١ ۞إِنَّ شَرَّ ٱلدَّوَآبِّ عِندَ ٱللَّهِ ٱلصُّمُّ ٱلۡبُكۡمُ ٱلَّذِينَ لَا يَعۡقِلُونَ ٢٢ وَلَوۡ عَلِمَ ٱللَّهُ فِيهِمۡ خَيۡرٗا لَّأَسۡمَعَهُمۡۖ وَلَوۡ أَسۡمَعَهُمۡ لَتَوَلَّواْ وَّهُم مُّعۡرِضُونَ ٢٣ يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱسۡتَجِيبُواْ لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمۡ لِمَا يُحۡيِيكُمۡۖ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ يَحُولُ بَيۡنَ ٱلۡمَرۡءِ وَقَلۡبِهِۦ وَأَنَّهُۥٓ إِلَيۡهِ تُحۡشَرُونَ ٢٤ وَٱتَّقُواْ فِتۡنَةٗ لَّا تُصِيبَنَّ ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ مِنكُمۡ خَآصَّةٗۖ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ شَدِيدُ ٱلۡعِقَابِ ٢٥ ﴾
پس شما نکشتهاید این جماعت و لیکن خداکشت ایشان را و تو [یا محمد] نیفکندى [532]وقتى که افکندى و لیکن خدا افکند و تا عطا کند مسلمانان را از نزدیک خویش عطاى نیکو، هرآیینه خدا شنوای داناست [533]. ﴿17﴾حال این است و بدانید که خدا سست کننده است حیلۀ کافران را. ﴿18﴾[اى کافران!] اگر طلب فتح مىکردید، پس آمد به شما فتح. و اگر باز ایستید، پس آن بهتر است شما را و اگر بازگردید (یعنى به نافرمانى) بازگردیم [534]. و دفع نکند از شما جماعتِ شما هیچ چیز، اگرچه بسیار باشد و بدانید که خدا با مسلمانان است [535]. ﴿19﴾اى مسلمانان! فرمانبردارى کنید خدا و رسول او را و روى مگردانید از وى و حال آنکه شما مىشنوید. ﴿20﴾و مشوید مانند کسانی که گفتند: شنیدیم و ایشان نمىشنوند [536]. ﴿21﴾هرآیینه بدترین جنبندگان نزدیک خدا کرانند، گنگانند، آنان‌که در نمىیابند. ﴿22﴾و اگر دانستى خدا در ایشان نیکویىِ، البته شنواندى ایشان را [537]. و اگر شنوانیدى ایشان را، رومی‌گردانیدند اعراض کنان. ﴿23﴾اى مسلمانان! قبول کنید خواندن خدا و رسول را چون بخواند شما را براى آنکه زنده دل سازد شما را و بدانید که خدا حایل مىشود میان مرد و دلِ او [538]و بدانید که به سوى او برانگیخته خواهید شد. ﴿24﴾و بپرهیزید از فتنه که نرسد به آنان‌که ستم کردند از شما به تخصیص [539]و بدانید که هرآیینه خدا سخت عقوبت کننده است [540]. ﴿25﴾
﴿وَٱذۡكُرُوٓاْ إِذۡ أَنتُمۡ قَلِيلٞ مُّسۡتَضۡعَفُونَ فِي ٱلۡأَرۡضِ تَخَافُونَ أَن يَتَخَطَّفَكُمُ ٱلنَّاسُ فَ‍َٔاوَىٰكُمۡ وَأَيَّدَكُم بِنَصۡرِهِۦ وَرَزَقَكُم مِّنَ ٱلطَّيِّبَٰتِ لَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ ٢٦ يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَخُونُواْ ٱللَّهَ وَٱلرَّسُولَ وَتَخُونُوٓاْ أَمَٰنَٰتِكُمۡ وَأَنتُمۡ تَعۡلَمُونَ ٢٧ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّمَآ أَمۡوَٰلُكُمۡ وَأَوۡلَٰدُكُمۡ فِتۡنَةٞ وَأَنَّ ٱللَّهَ عِندَهُۥٓ أَجۡرٌ عَظِيمٞ ٢٨ يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِن تَتَّقُواْ ٱللَّهَ يَجۡعَل لَّكُمۡ فُرۡقَانٗا وَيُكَفِّرۡ عَنكُمۡ سَئَِّاتِكُمۡ وَيَغۡفِرۡ لَكُمۡۗ وَٱللَّهُ ذُو ٱلۡفَضۡلِ ٱلۡعَظِيمِ ٢٩ وَإِذۡ يَمۡكُرُ بِكَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ لِيُثۡبِتُوكَ أَوۡ يَقۡتُلُوكَ أَوۡ يُخۡرِجُوكَۚ وَيَمۡكُرُونَ وَيَمۡكُرُ ٱللَّهُۖ وَٱللَّهُ خَيۡرُ ٱلۡمَٰكِرِينَ ٣٠وَإِذَا تُتۡلَىٰ عَلَيۡهِمۡ ءَايَٰتُنَا قَالُواْ قَدۡ سَمِعۡنَا لَوۡ نَشَآءُ لَقُلۡنَا مِثۡلَ هَٰذَآ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّآ أَسَٰطِيرُ ٱلۡأَوَّلِينَ ٣١ وَإِذۡ قَالُواْ ٱللَّهُمَّ إِن كَانَ هَٰذَا هُوَ ٱلۡحَقَّ مِنۡ عِندِكَ فَأَمۡطِرۡ عَلَيۡنَا حِجَارَةٗ مِّنَ ٱلسَّمَآءِ أَوِ ٱئۡتِنَا بِعَذَابٍ أَلِيمٖ ٣٢ وَمَا كَانَ ٱللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمۡ وَأَنتَ فِيهِمۡۚ وَمَا كَانَ ٱللَّهُ مُعَذِّبَهُمۡ وَهُمۡ يَسۡتَغۡفِرُونَ ٣٣﴾
و یاد کنید [اى مهاجران، نعمت الهى را] آن وقت که شما اندک بودید، ناتوان شمرده در زمین (یعنى در مکه) می‌ترسید از آنکه بربایند شما را مردمان، پس جاى داد شما را (یعنى در مدینه) و قوّت داد شما را به نصرت خود و روزى داد شما را از چیزهاى پاکیزه تا شود که سپاسدارى کنید. ﴿26﴾اى مسلمانان! خیانت مکنید با خدا و رسول و خیانت مکنید امانت‌هاى یکدیگر را دانسته. ﴿27﴾و بدانید که مال‌هاى شما و فرزندان شما آزمایش است و آنکه خدا، نزدیک اوست، مزدِ بزرگ. ﴿28﴾اى مسلمانان! اگر بترسید از خدا، پیدا کند برای شما فتحى را و درگذراد از شما گناهانِ شما را و بیامرزد شما را و خدا صاحبِ فضل بزرگ است. ﴿29﴾و [یاد کن نعمت الهى یا محمد] آنگاه که بدسگالى می‌کردند در حقِّ تو کافران، تا حبس کنند تو را یا بکشند تو را یا جلاوطن کنند تو را و ایشان بدسگالى می‌کردند و خدا تدبیر می‌کرد (یعنى به ایشان) و خدا بهترین تدبیرکنندگان است [541]. ﴿30﴾و چون خوانده شود بر این جماعت آیات ما، گویند: شنیدیم، اگر خواهیم بگوییم مانند این، نیست این مگر افسانۀ پیشینیان. ﴿31﴾و آنگاه که گفتند: بار خدایا! اگر هست این قرآن راست از نزدیک تو، پس بباران بر ما سنگ را از آسمان یا بیار بر ما عذاب دردناک. ﴿32﴾و نیست خدا که عذاب کند ایشان را و تو میان ایشان باشى و هرگز نیست خدا عذاب کنندۀ ایشان و ایشان استغفار مىکنند [542]. ﴿33﴾
﴿ وَمَا لَهُمۡ أَلَّا يُعَذِّبَهُمُ ٱللَّهُ وَهُمۡ يَصُدُّونَ عَنِ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ وَمَا كَانُوٓاْ أَوۡلِيَآءَهُۥٓۚ إِنۡ أَوۡلِيَآؤُهُۥٓ إِلَّا ٱلۡمُتَّقُونَ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ ٣٤ وَمَا كَانَ صَلَاتُهُمۡ عِندَ ٱلۡبَيۡتِ إِلَّا مُكَآءٗ وَتَصۡدِيَةٗۚ فَذُوقُواْ ٱلۡعَذَابَ بِمَا كُنتُمۡ تَكۡفُرُونَ ٣٥ إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ يُنفِقُونَ أَمۡوَٰلَهُمۡ لِيَصُدُّواْ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِۚ فَسَيُنفِقُونَهَا ثُمَّ تَكُونُ عَلَيۡهِمۡ حَسۡرَةٗ ثُمَّ يُغۡلَبُونَۗ وَٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ إِلَىٰ جَهَنَّمَ يُحۡشَرُونَ ٣٦ لِيَمِيزَ ٱللَّهُ ٱلۡخَبِيثَ مِنَ ٱلطَّيِّبِ وَيَجۡعَلَ ٱلۡخَبِيثَ بَعۡضَهُۥ عَلَىٰ بَعۡضٖ فَيَرۡكُمَهُۥ جَمِيعٗا فَيَجۡعَلَهُۥ فِي جَهَنَّمَۚ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡخَٰسِرُونَ ٣٧ قُل لِّلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ إِن يَنتَهُواْ يُغۡفَرۡ لَهُم مَّا قَدۡ سَلَفَ وَإِن يَعُودُواْ فَقَدۡ مَضَتۡ سُنَّتُ ٱلۡأَوَّلِينَ ٣٨ وَقَٰتِلُوهُمۡ حَتَّىٰ لَا تَكُونَ فِتۡنَةٞ وَيَكُونَ ٱلدِّينُ كُلُّهُۥ لِلَّهِۚ فَإِنِ ٱنتَهَوۡاْ فَإِنَّ ٱللَّهَ بِمَا يَعۡمَلُونَ بَصِيرٞ ٣٩ وَإِن تَوَلَّوۡاْ فَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ مَوۡلَىٰكُمۡۚ نِعۡمَ ٱلۡمَوۡلَىٰ وَنِعۡمَ ٱلنَّصِيرُ ٤٠ ﴾
و چیست مر ایشان را که عذاب نکند ایشان را خدا، حال آنکه ایشان باز می‌دارند (یعنى مردمان را) از مسجد حرام و نیستند سزاوار آنجا، نیستند سزاوار آنجا مگر متقیان و لیکن بیشترین ایشان نمی‌دانند. ﴿34﴾و نیست [543]نماز ایشان نزدیک خانۀ کعبه بجز صفیر کردن و دستک زدن، پس بچشید اى کافران! عذاب را به سبب کافر شدنِ خود. ﴿35﴾هرآیینه کافران خرج می‌کنند اموالِ خود را تا بازدارند مردمان را از راه خدا، پس زود باشد که خرج کنند آن را، باز باشد آن خرج کردن، پشیمانى بر ایشان، باز مغلوب شوند و کافران به سوى دوزخ رانده شوند. ﴿36﴾تا جدا سازد خداى تعالى ناپاک را از پاک و بنهد ناپاک را بعض آن را بر بعض، پس توده سازد آن همه را یکجا، پس درآردش در دوزخ. این جماعت، ایشانند زیانکاران [544]. ﴿37﴾بگو کافران را: اگر باز ایستند، آمرزیده شود ایشان را آنچه گذشت و اگر عود کنند، پس هرآیینه گذشته است روش پیشینیان [545]. ﴿38﴾و کارزار کنید اى مسلمان! با ایشان تا آنکه نباشد هیچ فتنه (یعنى غلبۀ کفر) و باشد دین، همه براى خدا. پس اگر بازایستند از شرک (یعنى مسلمان شوند) هرآیینه خدا به آنچه می‌کنند بیناست. ﴿39﴾و اگر روى بگردانند [546]، پس بدانید که خدا مددکار شماست، نیک مددکار است وى و نیک یارى دهنده است. ﴿40﴾
﴿۞وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّمَا غَنِمۡتُم مِّن شَيۡءٖ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُۥ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡيَتَٰمَىٰ وَٱلۡمَسَٰكِينِ وَٱبۡنِ ٱلسَّبِيلِ إِن كُنتُمۡ ءَامَنتُم بِٱللَّهِ وَمَآ أَنزَلۡنَا عَلَىٰ عَبۡدِنَا يَوۡمَ ٱلۡفُرۡقَانِ يَوۡمَ ٱلۡتَقَى ٱلۡجَمۡعَانِۗ وَٱللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٌ ٤١ إِذۡ أَنتُم بِٱلۡعُدۡوَةِ ٱلدُّنۡيَا وَهُم بِٱلۡعُدۡوَةِ ٱلۡقُصۡوَىٰ وَٱلرَّكۡبُ أَسۡفَلَ مِنكُمۡۚ وَلَوۡ تَوَاعَدتُّمۡ لَٱخۡتَلَفۡتُمۡ فِي ٱلۡمِيعَٰدِ وَلَٰكِن لِّيَقۡضِيَ ٱللَّهُ أَمۡرٗا كَانَ مَفۡعُولٗا لِّيَهۡلِكَ مَنۡ هَلَكَ عَنۢ بَيِّنَةٖ وَيَحۡيَىٰ مَنۡ حَيَّ عَنۢ بَيِّنَةٖۗ وَإِنَّ ٱللَّهَ لَسَمِيعٌ عَلِيمٌ ٤٢ إِذۡ يُرِيكَهُمُ ٱللَّهُ فِي مَنَامِكَ قَلِيلٗاۖ وَلَوۡ أَرَىٰكَهُمۡ كَثِيرٗا لَّفَشِلۡتُمۡ وَلَتَنَٰزَعۡتُمۡ فِي ٱلۡأَمۡرِ وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ سَلَّمَۚ إِنَّهُۥ عَلِيمُۢ بِذَاتِ ٱلصُّدُورِ ٤٣ وَإِذۡ يُرِيكُمُوهُمۡ إِذِ ٱلۡتَقَيۡتُمۡ فِيٓ أَعۡيُنِكُمۡ قَلِيلٗا وَيُقَلِّلُكُمۡ فِيٓ أَعۡيُنِهِمۡ لِيَقۡضِيَ ٱللَّهُ أَمۡرٗا كَانَ مَفۡعُولٗاۗ وَإِلَى ٱللَّهِ تُرۡجَعُ ٱلۡأُمُورُ ٤٤ يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِذَا لَقِيتُمۡ فِئَةٗ فَٱثۡبُتُواْ وَٱذۡكُرُواْ ٱللَّهَ كَثِيرٗا لَّعَلَّكُمۡ تُفۡلِحُونَ ٤٥ ﴾
و بدانید که آنچه غنیمت یافتید از کافران از هر جنس، پس پنجم حصّهاش خدای راست و پیغامبر را و خویشاوندان را [547]و یتیمان و درویشان و مسافران را، اگر ایمان آورده‌اید به خدا و به آنچه فروفرستادیم بر بندۀ خویش. روزى که جدا شد حق از باطل، روزی که به هم آمدند دو گروه [548]، و خدا بر همه چیز تواناست [549]. ﴿41﴾[اگر ایمان آوردید به آنچه فروفرستادیم بر بندۀ خود،] آنگاه که شما به کناره‌ای نزدیک بودید و ایشان به کناره‌ای دورتر و کاروان پایینتر از شما (یعنى به جانب دریا) و اگر با یکدیگر وعدۀ جنگ مقرر می‌کردید، البته خلاف می‌نمودید در وعده و لیکن جمع کرد تا به انجام رساند خدا کارى را که کردنى بود، تا هلاک شود کسی که هلاک شده است بعدِ قیام حجّت و زنده ماند کسی که زنده شده بعدِ قیام حجّت، و هرآیینه خدا شنوای داناست [550]. ﴿42﴾آنگاه که بنمود خدا ایشان را به تو در خواب تو اندکى و اگر بنمودى به تو ایشان را بسیار، البته بزدلى می‌کردید و با یکدیگر نزاع می‌نمودید در کار، و لیکن خدا سلامت داشت (یعنى از بزدلى)، هرآیینه وى داناست به آنچه در سینه‌هاست. ﴿43﴾و آنگاه که بنمود به شما ایشان را، چون روبه‌رو شدید در چشم شما، اندکى و کم نمود شما را در چشم آنان، تا به انجام رساند خداکاری را که کردنى بود و به سوى خدا باز گردانیده شوند کارها. ﴿44﴾اى مسلمانان! چون روبه‌رو شوید با گروهى، پس ثابت باشید و یاد کنید خدا را بسیار، بود که شما رستگار شوید. ﴿45﴾
﴿ وَأَطِيعُواْ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ وَلَا تَنَٰزَعُواْ فَتَفۡشَلُواْ وَتَذۡهَبَ رِيحُكُمۡۖ وَٱصۡبِرُوٓاْۚ إِنَّ ٱللَّهَ مَعَ ٱلصَّٰبِرِينَ ٤٦ وَلَا تَكُونُواْ كَٱلَّذِينَ خَرَجُواْ مِن دِيَٰرِهِم بَطَرٗا وَرِئَآءَ ٱلنَّاسِ وَيَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِۚ وَٱللَّهُ بِمَا يَعۡمَلُونَ مُحِيطٞ ٤٧ وَإِذۡ زَيَّنَ لَهُمُ ٱلشَّيۡطَٰنُ أَعۡمَٰلَهُمۡ وَقَالَ لَا غَالِبَ لَكُمُ ٱلۡيَوۡمَ مِنَ ٱلنَّاسِ وَإِنِّي جَارٞ لَّكُمۡۖ فَلَمَّا تَرَآءَتِ ٱلۡفِئَتَانِ نَكَصَ عَلَىٰ عَقِبَيۡهِ وَقَالَ إِنِّي بَرِيٓءٞ مِّنكُمۡ إِنِّيٓ أَرَىٰ مَا لَا تَرَوۡنَ إِنِّيٓ أَخَافُ ٱللَّهَۚ وَٱللَّهُ شَدِيدُ ٱلۡعِقَابِ ٤٨ إِذۡ يَقُولُ ٱلۡمُنَٰفِقُونَ وَٱلَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ غَرَّ هَٰٓؤُلَآءِ دِينُهُمۡۗ وَمَن يَتَوَكَّلۡ عَلَى ٱللَّهِ فَإِنَّ ٱللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٞ ٤٩ وَلَوۡ تَرَىٰٓ إِذۡ يَتَوَفَّى ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ يَضۡرِبُونَ وُجُوهَهُمۡ وَأَدۡبَٰرَهُمۡ وَذُوقُواْ عَذَابَ ٱلۡحَرِيقِ ٥٠ ذَٰلِكَ بِمَا قَدَّمَتۡ أَيۡدِيكُمۡ وَأَنَّ ٱللَّهَ لَيۡسَ بِظَلَّٰمٖ لِّلۡعَبِيدِ ٥١ كَدَأۡبِ ءَالِ فِرۡعَوۡنَ وَٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡۚ كَفَرُواْ بَِٔايَٰتِ ٱللَّهِ فَأَخَذَهُمُ ٱللَّهُ بِذُنُوبِهِمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ قَوِيّٞ شَدِيدُ ٱلۡعِقَابِ ٥٢ ﴾
و فرمانبردارى کنید خدا و رسول او را و با یکدیگر نزاع مکنید که در این صورت بزدل شوید و برود دولت (قوّت) شما و شکیبایى ورزید، هرآیینه خدا با شکیبایان است. ﴿46﴾و مباشید مانند کسانی که بیرون آمدند از خانه‌هاى خود از روى سرکشى و خودنمایى به مردمان و باز می‌دارند از راه خدا و خدا به آنچه می‌کنند، درگیرنده است [551]. ﴿47﴾و آنگاه که شیطان بیاراست براى این کافران، کردارهاى ایشان را و گفت: هیچ‌کس از مردمان غلبه کننده نیست بر شما امروز و هرآیینه من مدد کنندهام شما را. پس چون روبه‌رو شدند هر دو گروه، بازگشت شیطان بر پاشنۀ خود و گفت: هرآیینه من بى‌تعلّقم از شما، هرآیینه من مىبینم آنچه شما نمىبینید، هرآیینه من مىترسم از خدا و خدا سخت عقوبت است. ﴿48﴾آنگاه که مىگفتند منافقان و آنان‌که در دل ایشان بیماری است: فریفته کرده است این مسلمانان را دین ایشان و هر که توکل کند بر خدا، هرآیینه خدا غالبِ درستکار است. ﴿49﴾و [تعجب می‌کردى] اگر می‌دیدى [اى بیننده،] چون فرشتگان قبض ارواح کافران می‌کنند، می‌زنند بر روى ایشان و بر پشت ایشان و [می‌گویند:] بچشید عذابِ سوزان. ﴿50﴾این به سبب آن کردار است که پیش فرستاده است دست شما و به سبب آن است که خدا ظلم کننده نیست بر بندگان. ﴿51﴾مانند عادت قوم فرعون و آنان‌که پیش از ایشان بودند، کافر شدند به آیات خدا، پس گرفتار کرد خدا ایشان را به گناهانِ ایشان، هرآیینه خدا توانا سخت عقوبت است. ﴿52﴾
﴿ذَٰلِكَ بِأَنَّ ٱللَّهَ لَمۡ يَكُ مُغَيِّرٗا نِّعۡمَةً أَنۡعَمَهَا عَلَىٰ قَوۡمٍ حَتَّىٰ يُغَيِّرُواْ مَا بِأَنفُسِهِمۡ وَأَنَّ ٱللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٞ ٥٣ كَدَأۡبِ ءَالِ فِرۡعَوۡنَ وَٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡۚ كَذَّبُواْ بَِٔايَٰتِ رَبِّهِمۡ فَأَهۡلَكۡنَٰهُم بِذُنُوبِهِمۡ وَأَغۡرَقۡنَآ ءَالَ فِرۡعَوۡنَۚ وَكُلّٞ كَانُواْ ظَٰلِمِينَ ٥٤ إِنَّ شَرَّ ٱلدَّوَآبِّ عِندَ ٱللَّهِ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ فَهُمۡ لَا يُؤۡمِنُونَ ٥٥ ٱلَّذِينَ عَٰهَدتَّ مِنۡهُمۡ ثُمَّ يَنقُضُونَ عَهۡدَهُمۡ فِي كُلِّ مَرَّةٖ وَهُمۡ لَا يَتَّقُونَ ٥٦ فَإِمَّا تَثۡقَفَنَّهُمۡ فِي ٱلۡحَرۡبِ فَشَرِّدۡ بِهِم مَّنۡ خَلۡفَهُمۡ لَعَلَّهُمۡ يَذَّكَّرُونَ ٥٧وَإِمَّا تَخَافَنَّ مِن قَوۡمٍ خِيَانَةٗ فَٱنۢبِذۡ إِلَيۡهِمۡ عَلَىٰ سَوَآءٍۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُحِبُّ ٱلۡخَآئِنِينَ ٥٨ وَلَا يَحۡسَبَنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ سَبَقُوٓاْۚ إِنَّهُمۡ لَا يُعۡجِزُونَ ٥٩ وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا ٱسۡتَطَعۡتُم مِّن قُوَّةٖ وَمِن رِّبَاطِ ٱلۡخَيۡلِ تُرۡهِبُونَ بِهِۦ عَدُوَّ ٱللَّهِ وَعَدُوَّكُمۡ وَءَاخَرِينَ مِن دُونِهِمۡ لَا تَعۡلَمُونَهُمُ ٱللَّهُ يَعۡلَمُهُمۡۚ وَمَا تُنفِقُواْ مِن شَيۡءٖ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ يُوَفَّ إِلَيۡكُمۡ وَأَنتُمۡ لَا تُظۡلَمُونَ ٦٠ ۞وَإِن جَنَحُواْ لِلسَّلۡمِ فَٱجۡنَحۡ لَهَا وَتَوَكَّلۡ عَلَى ٱللَّهِۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ ٦١﴾
این به سبب آن است که خدا هرگز نیست تغییر دهندۀ هیچ نعمتى که انعام کرده باشد آن را بر قومى، تا آنکه ایشان بدل کنند حالى را که در ذاتِ ایشان است [552]و به سبب آن است که خدا شنوای داناست. ﴿53﴾مانند حال کسانِ فرعون و آنان‌که پیش از ایشان بودند، دروغ شمردند آیاتِ پروردگار خویش را، پس هلاک ساختیم ایشان را به گناهاِن ایشان و غرق ساختیم کسانِ فرعون را و هر یک ستمکار بودند. ﴿54﴾هرآیینه بدترین جنبندگان نزدیک خدا آنانند که کافر شدند، پس ایمان نمىآرند. ﴿55﴾آنان‌که عهد بسته با ایشان، باز مىشکنند عهد خود را در هر مرتبه و ایشان پرهیز نمىکنند [553]. ﴿56﴾پس اگر بیابى ایشان را در جنگ، پس متفرق ساز به سبب کشتنِ ایشان، آنان را که پسِ پشت ایشان باشند، بُوَد که پندپذیر شوند. ﴿57﴾و اگر بترسى از گروهى خیانت را، پس بازگردان به سوى ایشان عهدِ ایشان را به نوعى که همه برابر شوند [554]، هرآیینه خدا دوست نمی‌دارد خیانت کنندگان را. ﴿58﴾و باید که نپندارند کافران که ایشان پیشدستى کردهاند، هرآیینه ایشان، عاجز نتوانند ساخت. ﴿59﴾و مهیا سازید اى مسلمانان! براى ایشان آنچه توانید از توانایى [555]و از آماده داشتن اسپان، بترسانید به آن دشمن خدا را و دشمن خویش را و قومى دیگر را نیز بجز ایشان. شما نمی‌دانند ایشان را [556]، خدا می‌داند ایشان را و آنچه خرج کنید از هرچه باشد در راه خدا، تمام داده شود به شما [557]و شما ستم کرده نشوید. ﴿60﴾و اگر میل کنند به صلح، تو هم میل کن به سوى آن [558]و توکل کن بر خدا، هرآیینه وى شنوای داناست. ﴿61﴾
﴿ وَإِن يُرِيدُوٓاْ أَن يَخۡدَعُوكَ فَإِنَّ حَسۡبَكَ ٱللَّهُۚ هُوَ ٱلَّذِيٓ أَيَّدَكَ بِنَصۡرِهِۦ وَبِٱلۡمُؤۡمِنِينَ ٦٢ وَأَلَّفَ بَيۡنَ قُلُوبِهِمۡۚ لَوۡ أَنفَقۡتَ مَا فِي ٱلۡأَرۡضِ جَمِيعٗا مَّآ أَلَّفۡتَ بَيۡنَ قُلُوبِهِمۡ وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ أَلَّفَ بَيۡنَهُمۡۚ إِنَّهُۥ عَزِيزٌ حَكِيمٞ ٦٣ يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّبِيُّ حَسۡبُكَ ٱللَّهُ وَمَنِ ٱتَّبَعَكَ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ ٦٤ يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّبِيُّ حَرِّضِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ عَلَى ٱلۡقِتَالِۚ إِن يَكُن مِّنكُمۡ عِشۡرُونَ صَٰبِرُونَ يَغۡلِبُواْ مِاْئَتَيۡنِۚ وَإِن يَكُن مِّنكُم مِّاْئَةٞ يَغۡلِبُوٓاْ أَلۡفٗا مِّنَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بِأَنَّهُمۡ قَوۡمٞ لَّا يَفۡقَهُونَ ٦٥ ٱلۡـَٰٔنَ خَفَّفَ ٱللَّهُ عَنكُمۡ وَعَلِمَ أَنَّ فِيكُمۡ ضَعۡفٗاۚ فَإِن يَكُن مِّنكُم مِّاْئَةٞ صَابِرَةٞ يَغۡلِبُواْ مِاْئَتَيۡنِۚ وَإِن يَكُن مِّنكُمۡ أَلۡفٞ يَغۡلِبُوٓاْ أَلۡفَيۡنِ بِإِذۡنِ ٱللَّهِۗ وَٱللَّهُ مَعَ ٱلصَّٰبِرِينَ ٦٦ مَا كَانَ لِنَبِيٍّ أَن يَكُونَ لَهُۥٓ أَسۡرَىٰ حَتَّىٰ يُثۡخِنَ فِي ٱلۡأَرۡضِۚ تُرِيدُونَ عَرَضَ ٱلدُّنۡيَا وَٱللَّهُ يُرِيدُ ٱلۡأٓخِرَةَۗ وَٱللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٞ ٦٧ لَّوۡلَا كِتَٰبٞ مِّنَ ٱللَّهِ سَبَقَ لَمَسَّكُمۡ فِيمَآ أَخَذۡتُمۡ عَذَابٌ عَظِيمٞ ٦٨ فَكُلُواْ مِمَّا غَنِمۡتُمۡ حَلَٰلٗا طَيِّبٗاۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ ٦٩﴾
و اگر خواهند که فریب دهند تو را، پس کفایت کننده است تو را، خدا همونست آنکه قوّت داد تو را به یارى دادن و به مسلمانان. ﴿62﴾و همونست آنکه الفت داد میان دل‌هاى ایشان، اگر خرج می‌کردى آنچه در زمین است همه یکجا، الفت نمىدادى میانِ دل‌هاى ایشان و لیکن خدا الفت افکند در میانِ ایشان، هرآیینه وى غالبِ با حکمت است. ﴿63﴾اى پیغامبر! کفایت کننده است تو را خدا و کفایت کننده آنان راکه پیروى تو کردند از مسلمانان. ﴿64﴾اى پیغامبر! رغبت ده مسلمانان را بر جنگ. اگر باشند از شما بیست کس صبر کننده، غالب شوند بر دو صد کس و اگر باشند از شما صد کس، غالب شوند بر هزار کس از کافران، به سبب آنکه ایشان گروهى هستند که نمىفهمند [559]. ﴿65﴾اکنون سبک ساخت خدا از سر شما و دانست که در میان شما ضعفى هست، پس اگر باشند از شما صد کس شکیبا، غالب آیند بر دو صد کس و اگر باشند از شما هزار کس، غالب آیند بر دو هزار کس به فرمانِ خدا و خدا با صابران است. ﴿66﴾سزاوار نبود پیغامبر را که به دستِ وى اسیران باشند تا آنکه قتل بسیار بوجود آرد در زمین. می‌خواهید مالِ دنیا را و خدا می‌خواهد مصلحتِ آخرت را و خدا غالبِ باحکمت است [560]. ﴿67﴾اگر نبودى حکم خدا پیشى گرفته [561]، می‌رسید به شما در آنچه گرفتید، عذابِ بزرگ. ﴿68﴾پس بخورید از آنچه غنیمت گرفتید حلال پاکیزه، و بترسید از خدا، هرآیینه خدا آمرزندۀ مهربان است [شما را] [562]. ﴿69﴾
﴿ يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّبِيُّ قُل لِّمَن فِيٓ أَيۡدِيكُم مِّنَ ٱلۡأَسۡرَىٰٓ إِن يَعۡلَمِ ٱللَّهُ فِي قُلُوبِكُمۡ خَيۡرٗا يُؤۡتِكُمۡ خَيۡرٗا مِّمَّآ أُخِذَ مِنكُمۡ وَيَغۡفِرۡ لَكُمۡۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِيمٞ ٧٠ وَإِن يُرِيدُواْ خِيَانَتَكَ فَقَدۡ خَانُواْ ٱللَّهَ مِن قَبۡلُ فَأَمۡكَنَ مِنۡهُمۡۗ وَٱللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ ٧١ إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَهَاجَرُواْ وَجَٰهَدُواْ بِأَمۡوَٰلِهِمۡ وَأَنفُسِهِمۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَٱلَّذِينَ ءَاوَواْ وَّنَصَرُوٓاْ أُوْلَٰٓئِكَ بَعۡضُهُمۡ أَوۡلِيَآءُ بَعۡضٖۚ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَلَمۡ يُهَاجِرُواْ مَا لَكُم مِّن وَلَٰيَتِهِم مِّن شَيۡءٍ حَتَّىٰ يُهَاجِرُواْۚ وَإِنِ ٱسۡتَنصَرُوكُمۡ فِي ٱلدِّينِ فَعَلَيۡكُمُ ٱلنَّصۡرُ إِلَّا عَلَىٰ قَوۡمِۢ بَيۡنَكُمۡ وَبَيۡنَهُم مِّيثَٰقٞۗ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ بَصِيرٞ ٧٢ وَٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بَعۡضُهُمۡ أَوۡلِيَآءُ بَعۡضٍۚ إِلَّا تَفۡعَلُوهُ تَكُن فِتۡنَةٞ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَفَسَادٞ كَبِيرٞ ٧٣ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَهَاجَرُواْ وَجَٰهَدُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَٱلَّذِينَ ءَاوَواْ وَّنَصَرُوٓاْ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ حَقّٗاۚ لَّهُم مَّغۡفِرَةٞ وَرِزۡقٞ كَرِيمٞ ٧٤ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مِنۢ بَعۡدُ وَهَاجَرُواْ وَجَٰهَدُواْ مَعَكُمۡ فَأُوْلَٰٓئِكَ مِنكُمۡۚ وَأُوْلُواْ ٱلۡأَرۡحَامِ بَعۡضُهُمۡ أَوۡلَىٰ بِبَعۡضٖ فِي كِتَٰبِ ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمُۢ ٧٥﴾
اى پیغامبر! بگو: آنان راکه در دست شمایند از اسیران: اگر داند خدا در دل شما نیکى، البته بدهد شما را بهتر از آنچه گرفته شد از شما و بیامرزد شما را و خدا آمرزندۀ مهربان است. ﴿70﴾و اگر خواهند خیانت با تو، پس هرآیینه خیانت کرده بودند با خدا پیش از این، پس قدرت داد بر ایشان و خدا دانای با حکمت است. ﴿71﴾هرآیینه آنان‌که ایمان آوردند و هجرت کردند و جهاد نمودند به مال خود و جان خود در راه خدا و آنان‌که جاى دادند و نصرت کردند، این جماعت، بعض ایشان کارسازان بعضاند [563]، و آنان‌که ایمان آوردند و هجرت نکردند، نیست شما را از کارسازىِ ایشان هیچ چیز، تا آنکه هجرت کنند و اگر مدد طلب کنند از شما در کار دین، پس لازم است بر شما یارى کردن، مگر بر جماعتی که میان شما و میان ایشان عهد باشد و خدا به آنچه می‌کنید بیناست. ﴿72﴾و آنان‌که کافر شدند، بعض ایشان کارسازانِ بعضاند، اگر نکنید اى مسلمانان! این کار را [564]، باشد فتنه در زمین و فسادِ بزرگ. ﴿73﴾و آنان‌که ایمان آوردند و هجرت کردند و جهاد نمودند در راهِ خدا و آنان‌که جاى دادند و نصرت کردند، این جماعت، ایشانند مؤمنان به حقیقت، ایشان راست آمرزش و روزىِ نیک. ﴿74﴾و آنان‌که ایمان آوردند پس از این و هجرت نمودند و جهاد کردند همراه شما، این گروه نیز از شماست و خداوندانِ قرابت، بعضِ ایشان را نزدیکتراند به بعضى در حکم خدا [565]، هرآیینه خدا به همه چیز داناست. ﴿75﴾
[526] سورۀ انفال در قصۀ بدر فرود آمده است. در آیاتِ این سوره اشارت به وقائع این غزوه واقع شده، از آن جمله آن است که مسلمانان در غنیمت مباحثه می‌کردند. آنان که غارت کرده بودند، خواستند که تنها بر آن متصرف شوند. دیگران خواستند که علی السویه قسمت شود، خدای تعالی نازل ساخت که متصرف و مختار در غنائم، خدا و رسول اوست و دیگری را درین باب، دخل نیست. آنچه اهل جاهلیت می‌کردند از استئثار (در متن اصلی، استپار امده است) غارت کننده به غنیمت، باطل است. بعد از آن حکم فرمود که غنیمت را پنج قسم باید کرد: چهار قسم در میان غانمان قسمت کنند و یکی در بیت‌المال نگاه داشته، به تصرف آن رسانند و این تصرف، حق است و عطای اوست به غیر دخل غارت کنندگان، پس آیه: ﴿قُلِ ٱلۡأَنفَالُ لِلَّهِ وَٱلرَّسُولِۖ﴾محکم است غیر منسوخ. [527] یعنی متصرف در غنائم، ایشانند و کسی دیگر را اختیار نیست، والله اعلم. [528] مترجم گوید: یعنی کار در قسمت بر وفق حکم خداست نه موافق آرزوی نفوس، چنانکه بیرون آوردن توبه تدبیر درست بود نزدیک خدا بر خلاف ارادۀ قوم، والله اعلم. [529] مترجم گوید: درین آیات تعریض است به آن قصه که آن حضرتجدر غزوۀ بدر برای غارت کردن کاروان قریش متوجه شد و این خبر به کاروان رسید، راه ساحل اختیار نمودند و خلاص شدند. ابو جهل که به مدد ایشان با لشکر گران از مکه برآمده بود، مقابل آن حضرت شد، بعضی اصحاب میل به غارت کرد کاروان کردند و جمعی قصد کارزار لشکر نمودند و مرضیِّ آن حضرت، جنگ با لشکر بود. [530] یعنی یک‌هزار بودند بعد از آن سه هزار گشتند و بعد از آن پنج‌هزار شدند، والله اعلم. [531] مترجم گوید: درین آیات، تعریض است به آن قصه که روز بدر مسلمانان تشنه بودند و محدث بودند، آب نداشتند و از این جهت وسوسۀ شیطان به خاطر ایشان راه می‌یافت. خدای تعالی باران فرستاد وخواب سبک را بر چشم ایشان مسلط کرد تا اضطراب دلِ ایشان برطرف شد. [532] یعنی مشتِ خاک را. [533] مترجم گوید: تعریض است به آن قصه که آن حضرتجروز بدر یک مشت سنگ‌ریزه به سوی کفار انداخت، پس هیچ کس از ایشان نبود که چیزی از آن به چشمش داخل نشد و استقلال تازه به خاطر مسلمانان ظاهر شد و این تائید غیبی بود. [534] یعنی به جزا دادن. [535] مترجم گوید: تعریض است به آن قصه که ابوجهل روز غزوۀ بدر دعا کرد که بار خدایا! هرکه از میان این هر دو گروه، قاطع رحم است و دین باطل پیش گرفته است، او را هلاک کن و به حقیقت، متصف باین صفات ابوجهل و قوم او بودند. [536] یعنی مانندِ اهل کتاب که تورات خواندند وبه زبان، معترف شدند و بر آن عمل نکردند. [537] یعنی لیکن ندانست. [538] یعنی عزیمت او نسخ می‌کند. [539] یعنی بلکه عام بود شامت او، والله اعلم. [540] و آن فتنه، ظهور عقوبت بدعت است تا ترک نهی منکر، والله اعلم. [541] تعریض است به آن قصه که کفار در مکه جمع شده است این رأی می‌زدند. [542] یعنی سنت خدا آن است که تا پیغامبر در میان قوم باشد، عذاب عام نمی‌کند و همچنین تا آنکه ایشان استغفار کنند، عذاب نمی‌آید. [543] یعنی بعد هجرت حضرت سیدالبشر از میان ایشان. [544] یعنی دراصل، استحقاق عذاب دارند، لیکن بودن پیغامبر در میان ایشان مانع بود والحال مانع برخاست. [545] مترجم گوید: و این تصویر است حال کسی راکه می‌خواهد جزو کل چیزی را باطل سازد ودفع کند. [546] یعنی از اسلام. [547] یعنی خویشاوندان پیغامبر را که بنی‌هاشم و بنی‌مطلب‌اند. [548] یعنی ایمان آوردند به آنکه به روز بدر، نصرت نازل فرمود. [549] مترجم گوید: چهار خمس غانمان را باید داد، یک خمس در بیت‌المال نهاده بر پنج حصه یا سه حصه قسمت با یکدیگر، علی اختلاف المذاهب، والله اعلم. [550] مراد از هلاک، اصرار بر کفر است و از حیات، مسلمان شدن و این که ایمان آورده‌اید به آنچه فرو فرستادیم بر بندۀ خود. [551] درین حالِ ابوجهل و تابعانِ اوست. [552] یعنی کفران نعمت را به شکر و معصیت را به طاعت. [553] مترجم گوید: تعریض است به قبائل یهود که آن حضرتجبه ایشان صلح کرده بودند و ایشان وقت بعد وقت، عذر می‌نمودند، والله اعلم. [554] یعنی ملامت نقض عهد بر شما لازم نیاید، والله اعلم. [555] یعنی استعمال آلات جنگ مثل تیر انداختن. [556] یعنی اهل نفاق را، والله اعلم. [557] یعنی ثواب او، والله اعلم. [558] مترجم گوید: این امر برای اباحت است، والله اعلم. [559] مترجم گوید: چون این آیت نازل شد، واجب گشت ثبات با ده چندان از کفار، بعد ازان منسوخ شد به وجوب ثبات در مقابلۀ دو چند، والله اعلم. [560] مترجم گوید: صحابه از اسیران بدر فدا گرفتند به اجتهاد خویش و مرضیّ نزدیک خدای تعالی، قتل این جماعت بود، لیکن چون به نص صریح ممنوع نشده بود، عفو فرمود این آیت نازل شد. [561] یعنی حکم غیر منصوص و مُقَدَّر در لوح محفوظ، والله اعلم. [562] تعریض است به عباس بن عبدالمطلب. [563] یعنی مهاجر و انصار با یکدیگر باید که نصرت دهند و مواخات کنند. [564] یعنی دوستی را با یکدیگر. [565] یعنی صله و توارث میان اهل قرابت که اصحاب فروض و عصباتند، لازم است، والله اعلم.