سُورَةُ النُّورِ

بسم الله الرحمن الرحیم

﴿ سُورَةٌ أَنزَلۡنَٰهَا وَفَرَضۡنَٰهَا وَأَنزَلۡنَا فِيهَآ ءَايَٰتِۢ بَيِّنَٰتٖ لَّعَلَّكُمۡ تَذَكَّرُونَ ١ ٱلزَّانِيَةُ وَٱلزَّانِي فَٱجۡلِدُواْ كُلَّ وَٰحِدٖ مِّنۡهُمَا مِاْئَةَ جَلۡدَةٖۖ وَلَا تَأۡخُذۡكُم بِهِمَا رَأۡفَةٞ فِي دِينِ ٱللَّهِ إِن كُنتُمۡ تُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِۖ وَلۡيَشۡهَدۡ عَذَابَهُمَا طَآئِفَةٞ مِّنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ ٢ ٱلزَّانِي لَا يَنكِحُ إِلَّا زَانِيَةً أَوۡ مُشۡرِكَةٗ وَٱلزَّانِيَةُ لَا يَنكِحُهَآ إِلَّا زَانٍ أَوۡ مُشۡرِكٞۚ وَحُرِّمَ ذَٰلِكَ عَلَى ٱلۡمُؤۡمِنِينَ ٣ وَٱلَّذِينَ يَرۡمُونَ ٱلۡمُحۡصَنَٰتِ ثُمَّ لَمۡ يَأۡتُواْ بِأَرۡبَعَةِ شُهَدَآءَ فَٱجۡلِدُوهُمۡ ثَمَٰنِينَ جَلۡدَةٗ وَلَا تَقۡبَلُواْ لَهُمۡ شَهَٰدَةً أَبَدٗاۚ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡفَٰسِقُونَ ٤ إِلَّا ٱلَّذِينَ تَابُواْ مِنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَ وَأَصۡلَحُواْ فَإِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ ٥ وَٱلَّذِينَ يَرۡمُونَ أَزۡوَٰجَهُمۡ وَلَمۡ يَكُن لَّهُمۡ شُهَدَآءُ إِلَّآ أَنفُسُهُمۡ فَشَهَٰدَةُ أَحَدِهِمۡ أَرۡبَعُ شَهَٰدَٰتِۢ بِٱللَّهِ إِنَّهُۥ لَمِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ ٦ وَٱلۡخَٰمِسَةُ أَنَّ لَعۡنَتَ ٱللَّهِ عَلَيۡهِ إِن كَانَ مِنَ ٱلۡكَٰذِبِينَ ٧ وَيَدۡرَؤُاْ عَنۡهَا ٱلۡعَذَابَ أَن تَشۡهَدَ أَرۡبَعَ شَهَٰدَٰتِۢ بِٱللَّهِ إِنَّهُۥ لَمِنَ ٱلۡكَٰذِبِينَ ٨ وَٱلۡخَٰمِسَةَ أَنَّ غَضَبَ ٱللَّهِ عَلَيۡهَآ إِن كَانَ مِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ ٩ وَلَوۡلَا فَضۡلُ ٱللَّهِ عَلَيۡكُمۡ وَرَحۡمَتُهُۥ وَأَنَّ ٱللَّهَ تَوَّابٌ حَكِيمٌ ١٠

به نام خداوند بخشندۀ مهربان

این سورتی است که فروفرستادیم آن را و فرض ساختیم آن را و فرود آوردیم در آن آیات روشن، بود که شما پند گیرید. ﴿1﴾زن زنا کننده و مرد زنا کننده بزنید هر یکى را از ایشان صد دُرَّه و باید که درنگیرد شما را شفقت بر ایشان در جارى کردن شرع خدا، اگر ایمان آورده‏اید به خدا و روز آخر و باید که حاضر شوند به عقوبت ایشان جماعت از مسلمانان. ﴿2﴾مرد زنا کننده نکاح نمى‏کند مگر با زن زنا کننده یا شرک آرنده و زن زنا کننده بزنى نمی‌گیرد آن را مگر مرد زنا کننده یا شرک آرنده. و حرام ساخته شد [نکاح زانیه] بر مسلمانان [843]. ﴿3﴾مرد زنا کننده نکاح نمى‏کند مگر با زن زنا کننده یا شرک آرنده و زن زنا کننده بزنى نمی‌گیرد آن را مگر مرد زنا کننده یا شرک آرنده. و حرام ساخته شد [نکاح زانیه] بر مسلمانان. ﴿4﴾مگر آنان که توبه کردند بعد از این و به صلاح آوردند کار خود را، پس هر آیینه خدا آمرزندۀ مهربان است ﴿5﴾و آنان‌که دشنام می‌دهند زنان خود را و نباشد ایشان را گواهان مگر نفس خویشتن پس مخلص، گواهى یکى از ایشان است چهار بار که به خدا، هرآیینه وى از راستگویان است. ﴿6﴾و گواهى پنجم به این صفت که لعنت خدا بر او باد، اگر از دروغگویان باشد. ﴿7﴾و بازمی‌گرداند از آن زن عقوبت را آنکه گواهى دهد چهار بار به خدا، هرآیینه این شوهر از دروغگویان است. ﴿8﴾و گواهی دهد پنجم بار به این صفت که خشم خدا باد بر این زن اگر شوهر از راستگویان باشد. ﴿9﴾و اگر نمى‏بود فضل خدا بر شما و رحمت او و آنکه خدا توبه‏پذیرندۀ با حکمت است [چه چیزهاکه نمى‏شد] [844]. ﴿10﴾

﴿ إِنَّ ٱلَّذِينَ جَآءُو بِٱلۡإِفۡكِ عُصۡبَةٞ مِّنكُمۡۚ لَا تَحۡسَبُوهُ شَرّٗا لَّكُمۖ بَلۡ هُوَ خَيۡرٞ لَّكُمۡۚ لِكُلِّ ٱمۡرِيٕٖ مِّنۡهُم مَّا ٱكۡتَسَبَ مِنَ ٱلۡإِثۡمِۚ وَٱلَّذِي تَوَلَّىٰ كِبۡرَهُۥ مِنۡهُمۡ لَهُۥ عَذَابٌ عَظِيمٞ ١١ لَّوۡلَآ إِذۡ سَمِعۡتُمُوهُ ظَنَّ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتُ بِأَنفُسِهِمۡ خَيۡرٗا وَقَالُواْ هَٰذَآ إِفۡكٞ مُّبِينٞ ١٢ لَّوۡلَا جَآءُو عَلَيۡهِ بِأَرۡبَعَةِ شُهَدَآءَۚ فَإِذۡ لَمۡ يَأۡتُواْ بِٱلشُّهَدَآءِ فَأُوْلَٰٓئِكَ عِندَ ٱللَّهِ هُمُ ٱلۡكَٰذِبُونَ ١٣ وَلَوۡلَا فَضۡلُ ٱللَّهِ عَلَيۡكُمۡ وَرَحۡمَتُهُۥ فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِ لَمَسَّكُمۡ فِي مَآ أَفَضۡتُمۡ فِيهِ عَذَابٌ عَظِيمٌ ١٤ لَيۡسَ لَكُم بِهِۦ عِلۡمٞ وَتَحۡسَبُونَهُۥ هَيِّنٗا وَهُوَ عِندَ ٱللَّهِ عَظِيمٞ ١٥ إِذۡ تَلَقَّوۡنَهُۥ بِأَلۡسِنَتِكُمۡ وَتَقُولُونَ بِأَفۡوَاهِكُم مَّا وَلَوۡلَآ إِذۡ سَمِعۡتُمُوهُ قُلۡتُم مَّا يَكُونُ لَنَآ أَن نَّتَكَلَّمَ بِهَٰذَا سُبۡحَٰنَكَ هَٰذَا بُهۡتَٰنٌ عَظِيمٞ ١٦ يَعِظُكُمُ ٱللَّهُ أَن تَعُودُواْ لِمِثۡلِهِۦٓ أَبَدًا إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ ١٧ وَيُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمُ ٱلۡأٓيَٰتِۚ وَٱللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ ١٨ إِنَّ ٱلَّذِينَ يُحِبُّونَ أَن تَشِيعَ ٱلۡفَٰحِشَةُ فِي ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِۚ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ وَأَنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ ١٩ وَلَوۡلَا فَضۡلُ ٱللَّهِ عَلَيۡكُمۡ وَرَحۡمَتُهُۥ وَأَنَّ ٱللَّهَ رَءُوفٞ رَّحِيمٞ ٢٠﴾

هرآیینه آنان‌که آوردند تهمت را جماعتى‏اند از شما. مپندارید این تهمت را بد در حق خویش، بلکه آن بهتر است براى شما. هر کسى را از ایشان چیزى است که حاصل کرد از معصیت و آنکه سرانجام داد عمدۀ آن تهمت را از ایشان، او راست عذاب بزرگ [845]. ﴿11﴾چرا نشد که چون شنیدید آن را گمان مى‏کردند مردان مسلمان و زنان مسلمان در حق خویش نیکى را و می‌گفتند: این افتراى ظاهر است. ﴿12﴾چرا نیاوردند بر این سخن چهارگواه، پس چون نیاوردند گواهان را، پس آن جماعت نزدیک خدا ایشانند دروغ‏گو. ﴿13﴾و اگر نمى‏بود فضل خدا بر شما و رحمت او در دنیا و آخرت، هرآیینه می‌رسید به شما در این مقدمه که گفت و شنید می‌کردید در آن، عذاب بزرگ. ﴿14﴾چون فرا می‌گرفتید آن را به زبان‌هاى خویش و مى‏گفتید به دهان خویش سخنى که نبود شما را به حقیقت آن دانش و مى‏پنداشتید آن را آسان و او نزدیک خدا بزرگ بود [846]. ﴿15﴾و چرا نشد که چون شنیدید آن را می‌گفتید: نمی‌رسد ما راکه به زبان آریم این سخن را. به پاکى یاد مى‏کنیم تو را خدایا، این سخن افترایی بزرگ است. ﴿16﴾پند می‌دهد شما را خدا تا باز به عمل نیارید مانند این هرگز، اگر مسلمانان هستید. ﴿17﴾و بیان می‌کند خدا براى شما آیات را. و خدا دانای با حکمت است. ﴿18﴾هرآیینه آنان‌که دوست می‌دارند آنکه فاش شود تهمت بدکارى در مسلمانان، ایشان راست عقوبت درد دهنده در دنیا و آخرت. و خدا می‌داند و شما نمی‌دانید. ﴿19﴾و اگر نبودى فضل خدا بر شما و رحمت او و آنکه خدا بخشایندۀ مهربان است [چه چیزهاکه نمى‏شد] . ﴿20﴾

﴿ ۞يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَتَّبِعُواْ خُطُوَٰتِ ٱلشَّيۡطَٰنِۚ وَمَن يَتَّبِعۡ خُطُوَٰتِ ٱلشَّيۡطَٰنِ فَإِنَّهُۥ يَأۡمُرُ بِٱلۡفَحۡشَآءِ وَٱلۡمُنكَرِۚ وَلَوۡلَا فَضۡلُ ٱللَّهِ عَلَيۡكُمۡ وَرَحۡمَتُهُۥ مَا زَكَىٰ مِنكُم مِّنۡ أَحَدٍ أَبَدٗا وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ يُزَكِّي مَن يَشَآءُۗ وَٱللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٞ ٢١ وَلَا يَأۡتَلِ أُوْلُواْ ٱلۡفَضۡلِ مِنكُمۡ وَٱلسَّعَةِ أَن يُؤۡتُوٓاْ أُوْلِي ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡمَسَٰكِينَ وَٱلۡمُهَٰجِرِينَ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِۖ وَلۡيَعۡفُواْ وَلۡيَصۡفَحُوٓاْۗ أَلَا تُحِبُّونَ أَن يَغۡفِرَ ٱللَّهُ لَكُمۡۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِيمٌ ٢٢ إِنَّ ٱلَّذِينَ يَرۡمُونَ ٱلۡمُحۡصَنَٰتِ ٱلۡغَٰفِلَٰتِ ٱلۡمُؤۡمِنَٰتِ لُعِنُواْ فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِ وَلَهُمۡ عَذَابٌ عَظِيمٞ ٢٣ يَوۡمَ تَشۡهَدُ عَلَيۡهِمۡ أَلۡسِنَتُهُمۡ وَأَيۡدِيهِمۡ وَأَرۡجُلُهُم بِمَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ ٢٤ يَوۡمَئِذٖ يُوَفِّيهِمُ ٱللَّهُ دِينَهُمُ ٱلۡحَقَّ وَيَعۡلَمُونَ أَنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلۡحَقُّ ٱلۡمُبِينُ ٢٥ ٱلۡخَبِيثَٰتُ لِلۡخَبِيثِينَ وَٱلۡخَبِيثُونَ لِلۡخَبِيثَٰتِۖ وَٱلطَّيِّبَٰتُ لِلطَّيِّبِينَ وَٱلطَّيِّبُونَ لِلطَّيِّبَٰتِۚ أُوْلَٰٓئِكَ مُبَرَّءُونَ مِمَّا يَقُولُونَۖ لَهُم مَّغۡفِرَةٞ وَرِزۡقٞ كَرِيمٞ ٢٦ يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَدۡخُلُواْ بُيُوتًا غَيۡرَ بُيُوتِكُمۡ حَتَّىٰ تَسۡتَأۡنِسُواْ وَتُسَلِّمُواْ عَلَىٰٓ أَهۡلِهَاۚ ذَٰلِكُمۡ خَيۡرٞ لَّكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تَذَكَّرُونَ ٢٧﴾

ای مسلمانان! از پى مروید گامهای شیطان را. و هر که پیروىِ گام‌های شیطان کند، پس هرآیینه وى می‌فرماید به بى‏حیایى و کار ناپسندیده. و اگر نبودى فضل خدا بر شما و رحمت او، پاک نشدى از شما هیچ کس هرگز و لیکن خدا پاک می‌سازد هر که را خواهد و خدا شنوای داناست. ﴿21﴾و باید که سوگند نخورند خداوندانِ بزرگى و وسعت از شما بر آنکه چیزى ندهند خویشاوندان را و بینوایان را و خانمان ترک کنندگان را در راه «خدا». و باید که عفو کنند و درگذرند. آیا دوست نمی‌دارید که بیامرزد خدا شما را؟ و خدا آمرزندۀ مهربان است [847]. ﴿22﴾هرآیینه آنان‌که دشنام می‌دهند از بد کاری، زنان پاک دامنان را، بی‌خبران را، ایمان آرندگان را، لعنت کرده شدند در دنیا و آخرت و ایشان راست عذاب بزرگ. ﴿23﴾روزی که گواهى دهند بر ایشان زبان‌هاى ایشان و دست‌هاى ایشان و پای‌هاى ایشان به آنچه می‌کردند. ﴿24﴾آن روز به تمام رساند به ایشان خداى تعالى جزایی به انصاف ایشان را و بدانند که خدا همون است ثابتِ ظاهر. ﴿25﴾زنان ناپاک لایق‏اند به مردان ناپاک و مردان ناپاک لایق‏اند به زنان ناپاک. و زنان پاک لایق‏اند به مردان پاک و مردانِ پاک لایق‏اند به زنان پاک. این جماعت برى‏اند از آنچه مردم می‌گویند. ایشان راست آمرزش و روزى نیکو. ﴿26﴾اى مسلمانان! درمیایید به خانه‌ها غیر خانه‌هاى خویش تا آنکه دستورى طلبید و سلام کنید بر اهل آن، این بهتر است شما را، بُوَد که پندپذیر شوید. ﴿27﴾

﴿ فَإِن لَّمۡ تَجِدُواْ فِيهَآ أَحَدٗا فَلَا تَدۡخُلُوهَا حَتَّىٰ يُؤۡذَنَ لَكُمۡۖ وَإِن قِيلَ لَكُمُ ٱرۡجِعُواْ فَٱرۡجِعُواْۖ هُوَ أَزۡكَىٰ لَكُمۡۚ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ عَلِيمٞ ٢٨ لَّيۡسَ عَلَيۡكُمۡ جُنَاحٌ أَن تَدۡخُلُواْ بُيُوتًا غَيۡرَ مَسۡكُونَةٖ فِيهَا مَتَٰعٞ لَّكُمۡۚ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ مَا تُبۡدُونَ وَمَا تَكۡتُمُونَ ٢٩ قُل لِّلۡمُؤۡمِنِينَ يَغُضُّواْ مِنۡ أَبۡصَٰرِهِمۡ وَيَحۡفَظُواْ فُرُوجَهُمۡۚ ذَٰلِكَ أَزۡكَىٰ لَهُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ خَبِيرُۢ بِمَا يَصۡنَعُونَ ٣٠ وَقُل لِّلۡمُؤۡمِنَٰتِ يَغۡضُضۡنَ مِنۡ أَبۡصَٰرِهِنَّ وَيَحۡفَظۡنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبۡدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنۡهَاۖ وَلۡيَضۡرِبۡنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَىٰ جُيُوبِهِنَّۖ وَلَا يُبۡدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوۡ ءَابَآئِهِنَّ أَوۡ ءَابَآءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوۡ أَبۡنَآئِهِنَّ أَوۡ أَبۡنَآءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوۡ إِخۡوَٰنِهِنَّ أَوۡ بَنِيٓ إِخۡوَٰنِهِنَّ أَوۡ بَنِيٓ أَخَوَٰتِهِنَّ أَوۡ نِسَآئِهِنَّ أَوۡ مَا مَلَكَتۡ أَيۡمَٰنُهُنَّ أَوِ ٱلتَّٰبِعِينَ غَيۡرِ أُوْلِي ٱلۡإِرۡبَةِ مِنَ ٱلرِّجَالِ أَوِ ٱلطِّفۡلِ ٱلَّذِينَ لَمۡ يَظۡهَرُواْ عَلَىٰ عَوۡرَٰتِ ٱلنِّسَآءِۖ وَلَا يَضۡرِبۡنَ بِأَرۡجُلِهِنَّ لِيُعۡلَمَ مَا يُخۡفِينَ مِن زِينَتِهِنَّۚ وَتُوبُوٓاْ إِلَى ٱللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ لَعَلَّكُمۡ تُفۡلِحُونَ ٣١﴾

پس اگر نیابید در آنجا هیچ‌کس را، در میایید آنجا تا آنکه دستورى داده شود شما را و اگر به شما گفته شود که بازگردید، پس باید که بازگردید، آن پاکتر است شما را [848]. و خدا به آنچه می‌کنید دانا است. ﴿28﴾نیست بر شما گناهى در آنکه درآیید به خانه‌هایی که مسکن کسى نیست، در آنجا منفعتى باشد شما را. و خدا می‌داند آنچه آشکارا می‌کنید و پوشیده می‌دارید. ﴿29﴾بگو به مردان مسلمانان که: بپوشند چشم خود را و نگاه دارند شرمگاه‌های خود را، این پاکیزه‏تر است ایشان را. هرآیینه خدا خبردار است به آنچه می‌کنند. ﴿30﴾و بگو زنان مسلمانان را که: بپوشند چشم خود را و نگاه دارند شرمگاه خود را و آشکارا نکند آرائش خود را [849]، الاّ آنچه ظاهر است از آن موضع و باید که فروگذارند دامن‌هاى خود را بر گریبان‌هاى خود و ننمایند آرایش خود را الاّ به شوهران خویش یا پدران خویش یا پدران شوهران خویش یا پسران خویش یا پسران شوهران خویش یا برادران خویش یا پسران برادران خویش یا پسران خواهران خویش یا زنان خویش یا آنچه مالک او شده است دستِ ایشان (یعنى غلامان) یا طفیلیانى که صاحب شهوت نباشند از مردان یا طفلان که هنوز مطلع نشده‏اند بر شرمگاه زنان. و نزنند زمین را به پاى خویش تا دانسته شود آنچه پنهان می‌کردند از زیور خویش. و رجوع کنید به سوى خدا همه یکجا اى مسلمانان بود! که رستگار شوید [850]. ﴿31﴾

﴿ وَأَنكِحُواْ ٱلۡأَيَٰمَىٰ مِنكُمۡ وَٱلصَّٰلِحِينَ مِنۡ عِبَادِكُمۡ وَإِمَآئِكُمۡۚ إِن يَكُونُواْ فُقَرَآءَ يُغۡنِهِمُ ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦۗ وَٱللَّهُ وَٰسِعٌ عَلِيمٞ ٣٢ وَلۡيَسۡتَعۡفِفِ ٱلَّذِينَ لَا يَجِدُونَ نِكَاحًا حَتَّىٰ يُغۡنِيَهُمُ ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦۗ وَٱلَّذِينَ يَبۡتَغُونَ ٱلۡكِتَٰبَ مِمَّا مَلَكَتۡ أَيۡمَٰنُكُمۡ فَكَاتِبُوهُمۡ إِنۡ عَلِمۡتُمۡ فِيهِمۡ خَيۡرٗاۖ وَءَاتُوهُم مِّن مَّالِ ٱللَّهِ ٱلَّذِيٓ ءَاتَىٰكُمۡۚ وَلَا تُكۡرِهُواْ فَتَيَٰتِكُمۡ عَلَى ٱلۡبِغَآءِ إِنۡ أَرَدۡنَ تَحَصُّنٗا لِّتَبۡتَغُواْ عَرَضَ ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَاۚ وَمَن يُكۡرِههُّنَّ فَإِنَّ ٱللَّهَ مِنۢ بَعۡدِ إِكۡرَٰهِهِنَّ غَفُورٞ رَّحِيمٞ ٣٣ وَلَقَدۡ أَنزَلۡنَآ إِلَيۡكُمۡ ءَايَٰتٖ مُّبَيِّنَٰتٖ وَمَثَلٗا مِّنَ ٱلَّذِينَ خَلَوۡاْ مِن قَبۡلِكُمۡ وَمَوۡعِظَةٗ لِّلۡمُتَّقِينَ ٣٤ ۞ٱللَّهُ نُورُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ مَثَلُ نُورِهِۦ كَمِشۡكَوٰةٖ فِيهَا مِصۡبَاحٌۖ ٱلۡمِصۡبَاحُ فِي زُجَاجَةٍۖ ٱلزُّجَاجَةُ كَأَنَّهَا كَوۡكَبٞ دُرِّيّٞ يُوقَدُ مِن شَجَرَةٖ مُّبَٰرَكَةٖ زَيۡتُونَةٖ لَّا شَرۡقِيَّةٖ وَلَا غَرۡبِيَّةٖ يَكَادُ زَيۡتُهَا يُضِيٓءُ وَلَوۡ لَمۡ تَمۡسَسۡهُ نَارٞۚ نُّورٌ عَلَىٰ نُورٖۚ يَهۡدِي ٱللَّهُ لِنُورِهِۦ مَن يَشَآءُۚ وَيَضۡرِبُ ٱللَّهُ ٱلۡأَمۡثَٰلَ لِلنَّاسِۗ وَٱللَّهُ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمٞ ٣٥ فِي بُيُوتٍ أَذِنَ ٱللَّهُ أَن تُرۡفَعَ وَيُذۡكَرَ فِيهَا ٱسۡمُهُۥ يُسَبِّحُ لَهُۥ فِيهَا بِٱلۡغُدُوِّ وَٱلۡأٓصَالِ ٣٦ ﴾

و به نکاح دهید زنان بى‌شوهر را از قوم خویش و شایستگان را از بندگان خویش و کنیزکان خویش، اگر درویش باشند توانگر کند ایشان را خدا از فضل خود و خدا بسیار دهندۀ داناست. ﴿32﴾و باید که بر پاکدامنى مقید باشند آنان‌که نمى‏یابند اسباب نکاح، تا آنکه توانگر کند ایشان را خدا از فضل خویش. و آنان‌که مى‏طلبند مکاتبت را از بندگانى که مالک آن شده است دستِ شما، پس مکاتب کنید آنها را اگر بدانید در ایشان شایستگى. و بدهید مکاتبان را از مال خدا که به شما ارزانى داشته است و جبر مکنید کنیزکان خود را بر زنا اگر ایشان پرهیزگارى خواهند، تا به دست آرید متاع زندگانى دنیا و هر که جبر کند ایشان را، پس هرآیینه خدا آن کنیزکان را بعد جبر کردن بر ایشان، آمرزندۀ مهربان است. ﴿33﴾و هرآیینَه فُرود آوردیم به سوى شما آیت‌هاى روشن و فرود آوردیم داستان از حال آنان‌که گذشتند پیش از شما و پندى برای پرهیزگاران. ﴿34﴾خدا نور آسمان‌ها است و زمین. داستان نور وى در قلب مسلمانان این است مانند طاقى که در آن چراغ است [851]. آن چراغ در شیشه است [852](یعنى در قندیل است) آن شیشه گویا ستاره‌ای درخشنده است، افروخته می‌شود از روغن درختى با برکت که عبارت از درخت زیتون است، نه به سمت مشرق ریید و نه جانب مغرب رویید، نزدیک است که زیت وى روشنى بدهد، اگرچه نه رسیده باشدش آتشی. روشنى بر روشنى‏ است. راه مى‏نماید خدا به نور خدا هر که را خواهد و بیان مى‏فرماید خدا داستان‌ها براى مردمان. و خدا بر هر چیز دانا است [853]. ﴿35﴾در خانه‌هایی که دستورى داده است خدا که بلند کرده شود آن را و یاد کرده شود آنجا نام او، به پاکى یاد مى‏کنند خدا را آنجا صبح و شام. ﴿36﴾

﴿ رِجَالٞ لَّا تُلۡهِيهِمۡ تِجَٰرَةٞ وَلَا بَيۡعٌ عَن ذِكۡرِ ٱللَّهِ وَإِقَامِ ٱلصَّلَوٰةِ وَإِيتَآءِ ٱلزَّكَوٰةِ يَخَافُونَ يَوۡمٗا تَتَقَلَّبُ فِيهِ ٱلۡقُلُوبُ وَٱلۡأَبۡصَٰرُ ٣٧ لِيَجۡزِيَهُمُ ٱللَّهُ أَحۡسَنَ مَا عَمِلُواْ وَيَزِيدَهُم مِّن فَضۡلِهِۦۗ وَٱللَّهُ يَرۡزُقُ مَن يَشَآءُ بِغَيۡرِ حِسَابٖ ٣٨ وَٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ أَعۡمَٰلُهُمۡ كَسَرَابِۢ بِقِيعَةٖ يَحۡسَبُهُ ٱلظَّمۡ‍َٔانُ مَآءً حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءَهُۥ لَمۡ يَجِدۡهُ شَيۡ‍ٔٗا وَوَجَدَ ٱللَّهَ عِندَهُۥ فَوَفَّىٰهُ حِسَابَهُۥۗ وَٱللَّهُ سَرِيعُ ٱلۡحِسَابِ ٣٩ أَوۡ كَظُلُمَٰتٖ فِي بَحۡرٖ لُّجِّيّٖ يَغۡشَىٰهُ مَوۡجٞ مِّن فَوۡقِهِۦ مَوۡجٞ مِّن فَوۡقِهِۦ سَحَابٞۚ ظُلُمَٰتُۢ بَعۡضُهَا فَوۡقَ بَعۡضٍ إِذَآ أَخۡرَجَ يَدَهُۥ لَمۡ يَكَدۡ يَرَىٰهَاۗ وَمَن لَّمۡ يَجۡعَلِ ٱللَّهُ لَهُۥ نُورٗا فَمَا لَهُۥ مِن نُّورٍ ٤٠ أَلَمۡ تَرَ أَنَّ ٱللَّهَ يُسَبِّحُ لَهُۥ مَن فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَٱلطَّيۡرُ صَٰٓفَّٰتٖۖ كُلّٞ قَدۡ عَلِمَ صَلَاتَهُۥ وَتَسۡبِيحَهُۥۗ وَٱللَّهُ عَلِيمُۢ بِمَا يَفۡعَلُونَ ٤١ وَلِلَّهِ مُلۡكُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ وَإِلَى ٱللَّهِ ٱلۡمَصِيرُ ٤٢ أَلَمۡ تَرَ أَنَّ ٱللَّهَ يُزۡجِي سَحَابٗا ثُمَّ يُؤَلِّفُ بَيۡنَهُۥ ثُمَّ يَجۡعَلُهُۥ رُكَامٗا فَتَرَى ٱلۡوَدۡقَ يَخۡرُجُ مِنۡ خِلَٰلِهِۦ وَيُنَزِّلُ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مِن جِبَالٖ فِيهَا مِنۢ بَرَدٖ فَيُصِيبُ بِهِۦ مَن يَشَآءُ وَيَصۡرِفُهُۥ عَن مَّن يَشَآءُۖ يَكَادُ سَنَا بَرۡقِهِۦ يَذۡهَبُ بِٱلۡأَبۡصَٰرِ ٤٣ ﴾

مردانى که باز ندارد ایشان را سوداگرى و نه خرید و فروخت از یاد کردن خدا و برپاداشتن نماز و دادن زکات، می‌ترسند از آن روزی که مضطرب شوند در آن دل‌ها و دیده‌ها. ﴿37﴾تا جزا دهد ایشان را خدا به عوض بهترین آنچه کردند و زیاده دهد ایشان را از فضل خویش. و خدا روزى می‌دهد هر که را خواهد به غیر شمار (یعنى بسیار) . ﴿38﴾و آنان‌که کافر شدند، اعمال ایشان مانند سرابى است به میدان‌های هموار، می‌پندارش تشنه، آبى، تا وقتى که بیاید نزدیک آن نیابدش چیزى و یافت خدا را نزدیک آن، پس تمام رسانید به وى حساب وی را. و خدا زود کنندۀ حساب‏ است [854]. ﴿39﴾یا مانند تاریکى‏ها در دریایى عمیق. مى‏پوشد این کافر را موجى از بالاى آن موجى دیگر، از بالاى آن ابر بود، تاریکی‌هاست بعضِ آن بالای بعضِ دیگر. چون بیرون آرد دست خود، نزدیک نیست که ببیندش و هر که نداد او را خدا روشنى، پس نیست او را هیچ روشنى‌ای [855]. ﴿40﴾آیا ندیدى که خدا به پاکى یاد می‌کندش هر که در آسمان‌ها و زمین است و مرغان بال‌گشاده؟ هر یکى دانسته است خدا دعاى او را و تسبیح او را و خدا دانا است به آنچه می‌کنند. ﴿41﴾و خداى راست پادشاهى آسمان‌ها و زمین و به سوى خدا است بازگشت. ﴿42﴾آیا ندیدى که خدا روان مى‏کند ابر را، باز جمع مى‏نماید میان آن، باز می‌سازدش تو بر تو، پس مى‏بینى قطره را که بیرون مى‏آید از میان آن و فرود مى‏آرد از جانب بالا از کوه‌ها که آنجاست ژاله، پس می‌رساندش به هر که خواهد و باز می‌داردش از هر که مى‏خواهد. نزدیک‏ است درخشندگى برقى که در آن ابر بوده است، دور کند چشم‌ها را. ﴿43﴾

﴿ يُقَلِّبُ ٱللَّهُ ٱلَّيۡلَ وَٱلنَّهَارَۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَعِبۡرَةٗ لِّأُوْلِي ٱلۡأَبۡصَٰرِ ٤٤ وَٱللَّهُ خَلَقَ كُلَّ دَآبَّةٖ مِّن مَّآءٖۖ فَمِنۡهُم مَّن يَمۡشِي عَلَىٰ بَطۡنِهِۦ وَمِنۡهُم مَّن يَمۡشِي عَلَىٰ رِجۡلَيۡنِ وَمِنۡهُم مَّن يَمۡشِي عَلَىٰٓ أَرۡبَعٖۚ يَخۡلُقُ ٱللَّهُ مَا يَشَآءُۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ ٤٥ لَّقَدۡ أَنزَلۡنَآ ءَايَٰتٖ مُّبَيِّنَٰتٖۚ وَٱللَّهُ يَهۡدِي مَن يَشَآءُ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ ٤٦ وَيَقُولُونَ ءَامَنَّا بِٱللَّهِ وَبِٱلرَّسُولِ وَأَطَعۡنَا ثُمَّ يَتَوَلَّىٰ فَرِيقٞ مِّنۡهُم مِّنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَۚ وَمَآ أُوْلَٰٓئِكَ بِٱلۡمُؤۡمِنِينَ ٤٧ وَإِذَا دُعُوٓاْ إِلَى ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ لِيَحۡكُمَ بَيۡنَهُمۡ إِذَا فَرِيقٞ مِّنۡهُم مُّعۡرِضُونَ ٤٨ وَإِن يَكُن لَّهُمُ ٱلۡحَقُّ يَأۡتُوٓاْ إِلَيۡهِ مُذۡعِنِينَ ٤٩ أَفِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ أَمِ ٱرۡتَابُوٓاْ أَمۡ يَخَافُونَ أَن يَحِيفَ ٱللَّهُ عَلَيۡهِمۡ وَرَسُولُهُۥۚ بَلۡ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلظَّٰلِمُونَ ٥٠ إِنَّمَا كَانَ قَوۡلَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ إِذَا دُعُوٓاْ إِلَى ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ لِيَحۡكُمَ بَيۡنَهُمۡ أَن يَقُولُواْ سَمِعۡنَا وَأَطَعۡنَاۚ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ ٥١ وَمَن يُطِعِ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ وَيَخۡشَ ٱللَّهَ وَيَتَّقۡهِ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡفَآئِزُونَ ٥٢ ۞وَأَقۡسَمُواْ بِٱللَّهِ جَهۡدَ أَيۡمَٰنِهِمۡ لَئِنۡ أَمَرۡتَهُمۡ لَيَخۡرُجُنَّۖ قُل لَّا تُقۡسِمُواْۖ طَاعَةٞ مَّعۡرُوفَةٌۚ إِنَّ ٱللَّهَ خَبِيرُۢ بِمَا تَعۡمَلُونَ ٥٣ ﴾

می‌گرداند خدا شب و روز را، هرآیینه در این مقدمه پندى هست خداوندانِ چشم را. ﴿44﴾و خدا آفرید هر جانورى را از آب، پس از اینهاست آن که می‌رود بر شکم خود و از اینهاست که می‌رود بر دو پاى و از اینهاست آن که می‌رود بر چهارپای. مى‏آفریند خدا هرچه خواهد، هرآیینه خدا بر هر چیز تواناست. ﴿45﴾هرآیینه فرود آوردیم آیات روشن را و خدا دلالت می‌کند هر که را خواهد به سوى راه راست. ﴿46﴾و می‌گویند منافقان: ایمان آوردیم به خدا و به رسول و فرمانبردارى نمودیم، باز روى می‌گرداند گروهى از ایشان بعد از این و نیستند ایشان، مؤمنان. ﴿47﴾و چون خوانده می‌شوند به سوى خدا و رسول او تا حکم فرماید میان ایشان، ناگهان جماعتى از ایشان روگردانندگانند. ﴿48﴾و اگر باشد ایشان را حق، بیایند به سوى او گردن نهاده. ﴿49﴾آیا در دل ایشان بیماری‌ای است؟ یا در شک افتادند؟ یا مى‏ترسند از آنکه ستم کند بر ایشان خدا و رسول او؟ بلکه این جماعت، ایشانند ستمکاران. ﴿50﴾جز این نیست که مى‏باشد قول مسلمانان، چون خوانده می‌شود ایشان را به سوى خدا و رسول او تا حکم کند میان ایشان، آنکه گویند: شنیدیم و فرمانبردارى کردیم، و این جماعت، ایشانند رستگاران. ﴿51﴾و هر که فرمانبردارى کند خدا و رسول او را و ترسد از خدا و حذر کند از عذاب او، پس این جماعت، ایشانند به مراد رسندگان. ﴿52﴾و قسم خوردند به خدا به مؤکدترین قسم‌هاى خود که اگر بفرمایى ایشان را، البته بیرون روند از وطن خود. بگو: قسم مخورید! فرمانبردارى پسندیدۀ مطلوب‏ است. هرآیینه خدا خبردار است به آنچه مى‏کنید. ﴿53﴾

﴿ قُلۡ أَطِيعُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُواْ ٱلرَّسُولَۖ فَإِن تَوَلَّوۡاْ فَإِنَّمَا عَلَيۡهِ مَا حُمِّلَ وَعَلَيۡكُم مَّا حُمِّلۡتُمۡۖ وَإِن تُطِيعُوهُ تَهۡتَدُواْۚ وَمَا عَلَى ٱلرَّسُولِ إِلَّا ٱلۡبَلَٰغُ ٱلۡمُبِينُ ٥٤ وَعَدَ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مِنكُمۡ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ لَيَسۡتَخۡلِفَنَّهُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ كَمَا ٱسۡتَخۡلَفَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمۡ دِينَهُمُ ٱلَّذِي ٱرۡتَضَىٰ لَهُمۡ وَلَيُبَدِّلَنَّهُم مِّنۢ بَعۡدِ خَوۡفِهِمۡ أَمۡنٗاۚ يَعۡبُدُونَنِي لَا يُشۡرِكُونَ بِي شَيۡ‍ٔٗاۚ وَمَن كَفَرَ بَعۡدَ ذَٰلِكَ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡفَٰسِقُونَ ٥٥ وَأَقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتُواْ ٱلزَّكَوٰةَ وَأَطِيعُواْ ٱلرَّسُولَ لَعَلَّكُمۡ تُرۡحَمُونَ ٥٦ لَا تَحۡسَبَنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ مُعۡجِزِينَ فِي ٱلۡأَرۡضِۚ وَمَأۡوَىٰهُمُ ٱلنَّارُۖ وَلَبِئۡسَ ٱلۡمَصِيرُ ٥٧ يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لِيَسۡتَ‍ٔۡذِنكُمُ ٱلَّذِينَ مَلَكَتۡ أَيۡمَٰنُكُمۡ وَٱلَّذِينَ لَمۡ يَبۡلُغُواْ ٱلۡحُلُمَ مِنكُمۡ ثَلَٰثَ مَرَّٰتٖۚ مِّن قَبۡلِ صَلَوٰةِ ٱلۡفَجۡرِ وَحِينَ تَضَعُونَ ثِيَابَكُم مِّنَ ٱلظَّهِيرَةِ وَمِنۢ بَعۡدِ صَلَوٰةِ ٱلۡعِشَآءِۚ ثَلَٰثُ عَوۡرَٰتٖ لَّكُمۡۚ لَيۡسَ عَلَيۡكُمۡ وَلَا عَلَيۡهِمۡ جُنَاحُۢ بَعۡدَهُنَّۚ طَوَّٰفُونَ عَلَيۡكُم بَعۡضُكُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖۚ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمُ ٱلۡأٓيَٰتِۗ وَٱللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٞ ٥٨ ﴾

بگو: فرمانبردارىِ خدا کنید و فرمانبردارىِ پیغامبر کنید. پس اگر روى بگردانند، پس جز این نباشد که بر پیغامبر است آنچه بر وى لازم کرده شد و بر شماست آنچه بر شما لازم کرده شد و اگر فرمانبردارى او کنید، راه یابید و نیست بر پیغامبر مگر پیغام رسانیدن آشکارا. ﴿54﴾وعده داده است خدا آنان راکه ایمان آوردند از شما و عمل‌هاى شایسته کردند، البته خلیفه سازد ایشان را در زمین، چنانکه خلیفه ساخته بود آنان راکه پیش از ایشان بودند [856]و البته محکم کند براى ایشان دین ایشان راکه پسندیده است براى ایشان و البته بدل کند در بارۀ ایشان بعد از ترس ایشان ایمنى را. پرستش کنند مرا، شریک مقرر نکنند با من چیزى را و هر که ناسپاسى کند بعد از این، پس آن جماعت، ایشانند فاسقان [857]. ﴿55﴾و بر پا دارید نماز را و بدهید زکات را و فرمانبردارى کنید پیغامبر را، بود که بر شما رحم کرده شود. ﴿56﴾مپندار کافران را عاجز کننده در زمین و جاى ایشان آتش است و آن بدبازگشت است. ﴿57﴾اى مسلمانان! باید که دستورى طلبند از شما آنان‌که مالک ایشان شده است دست‌های شما [858]و آنان‌که نرسیده‏اند به حد احتلام از شما، سه نوبت، پیش از نماز فجر و وقتى که فرو مى‏نهید جامه‌هاى خود را از نیمروز و پس از نماز عشا، این سه ساعت خلوت براى شمااند. نیست بر شما و نه بر ایشان هیچ بزه بعدِ اینها. درآیندگانند بر شما بعض از شما بر بعض دیگر. همچنین بیان می‌کند خدا براى شما آیات را و خدا دانندۀ با حکمت است [859]. ﴿58﴾

﴿ وَإِذَا بَلَغَ ٱلۡأَطۡفَٰلُ مِنكُمُ ٱلۡحُلُمَ فَلۡيَسۡتَ‍ٔۡذِنُواْ كَمَا ٱسۡتَ‍ٔۡذَنَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡۚ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمۡ ءَايَٰتِهِۦۗ وَٱللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٞ ٥٩ وَٱلۡقَوَٰعِدُ مِنَ ٱلنِّسَآءِ ٱلَّٰتِي لَا يَرۡجُونَ نِكَاحٗا فَلَيۡسَ عَلَيۡهِنَّ جُنَاحٌ أَن يَضَعۡنَ ثِيَابَهُنَّ غَيۡرَ مُتَبَرِّجَٰتِۢ بِزِينَةٖۖ وَأَن يَسۡتَعۡفِفۡنَ خَيۡرٞ لَّهُنَّۗ وَٱللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٞ ٦٠ لَّيۡسَ عَلَى ٱلۡأَعۡمَىٰ حَرَجٞ وَلَا عَلَى ٱلۡأَعۡرَجِ حَرَجٞ وَلَا عَلَى ٱلۡمَرِيضِ حَرَجٞ وَلَا عَلَىٰٓ أَنفُسِكُمۡ أَن تَأۡكُلُواْ مِنۢ بُيُوتِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ ءَابَآئِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ أُمَّهَٰتِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ إِخۡوَٰنِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ أَخَوَٰتِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ أَعۡمَٰمِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ عَمَّٰتِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ أَخۡوَٰلِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ خَٰلَٰتِكُمۡ أَوۡ مَا مَلَكۡتُم مَّفَاتِحَهُۥٓ أَوۡ صَدِيقِكُمۡۚ لَيۡسَ عَلَيۡكُمۡ جُنَاحٌ أَن تَأۡكُلُواْ جَمِيعًا أَوۡ أَشۡتَاتٗاۚ فَإِذَا دَخَلۡتُم بُيُوتٗا فَسَلِّمُواْ عَلَىٰٓ أَنفُسِكُمۡ تَحِيَّةٗ مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِ مُبَٰرَكَةٗ طَيِّبَةٗۚ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمُ ٱلۡأٓيَٰتِ لَعَلَّكُمۡ تَعۡقِلُونَ ٦١ إِنَّمَا ٱلۡمُؤۡمِنُونَ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ بِٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ وَإِذَا كَانُواْ مَعَهُۥ عَلَىٰٓ أَمۡرٖ جَامِعٖ لَّمۡ يَذۡهَبُواْ حَتَّىٰ يَسۡتَ‍ٔۡذِنُوهُۚ إِنَّ ٱلَّذِينَ يَسۡتَ‍ٔۡذِنُونَكَ أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ يُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦۚ فَإِذَا ٱسۡتَ‍ٔۡذَنُوكَ لِبَعۡضِ شَأۡنِهِمۡ فَأۡذَن لِّمَن شِئۡتَ مِنۡهُمۡ وَٱسۡتَغۡفِرۡ لَهُمُ ٱللَّهَۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ ٦٢ لَّا تَجۡعَلُواْ دُعَآءَ ٱلرَّسُولِ بَيۡنَكُمۡ كَدُعَآءِ بَعۡضِكُم بَعۡضٗاۚ قَدۡ يَعۡلَمُ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ يَتَسَلَّلُونَ مِنكُمۡ لِوَاذٗاۚ فَلۡيَحۡذَرِ ٱلَّذِينَ يُخَالِفُونَ عَنۡ أَمۡرِهِۦٓ أَن تُصِيبَهُمۡ فِتۡنَةٌ أَوۡ يُصِيبَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٌ ٦٣ أَلَآ إِنَّ لِلَّهِ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ قَدۡ يَعۡلَمُ مَآ أَنتُمۡ عَلَيۡهِ وَيَوۡمَ يُرۡجَعُونَ إِلَيۡهِ فَيُنَبِّئُهُم بِمَا عَمِلُواْۗ وَٱللَّهُ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمُۢ ٦٤﴾

و چون رسند طفلان از شما به حد احتلام، باید که دستورى طلبند، چنانکه مى‏طلبیدند آنان‌که پیش از ایشان بودند. همچنین بیان مى‏کند خدا براى شما آیات خود را و خدا دانای باحکمت است. ﴿59﴾و کلانسال از زنان، ‌که توقع نکاح ندارند، نیست بر ایشان بزه در آنکه فرو نهند جامه‌هاى خود را و نه ظاهرکنان آرایش را و اگر پرهیزگارى کنند، بهتر است ایشان را و خدا شنوای داناست. ﴿60﴾نیست بر نابیناگناهى و نه بر لنگ گناهى و نیست بر بیمار گناهى و نه بر ذات شماگناهى، در آنکه بخورید از خانه‌هاى خویش و یا خانه‌هاى پدران خویش یا خانه‌هاى مادران خویش یا خانه‌هاى برادران خویش یا خانه‌های خواهران خویش یا خانه‌هاى عمو‏هاى خویش یا خانه‌هاى عمه‏هاى خویش یا خانه‌هاى تغان‌هاى خویش یا خانه‌هاى خاله‏های خویش یا خانه‌ای که به تصرف شماست کلیدهاى او [860]یا خانه‌هاى دوست خویش. نیست بر شما هیچ گناهى در آنکه بخورید همه یکجا یا متفرق [861]. پس چون درآیید به خانه‌ها، پس سلام گویید بر قوم خویش دعای خیر با برکتِ پاکیزۀ فرود آمده از نزدیک خدا. همچنین بیان می‌کند خدا براى شما آیات را بود که بفهمید. ﴿61﴾جز این نیست که مسلمانان آنانند که ایمان آوردند به خدا و به رسول او و چون باشند با وى بر کارى که جمع کردن ایشان می‌طلبند، نروند تا آنکه دستورى طلبند از پیغامبر، هرآیینه آنان‌که دستورى می‌طلبند از تو، ایشان آنانند که ایمان آوردند به خدا و به رسول او. پس اگر دستورى طلبند از تو براى بعض کار خود، پس دستورى ده هرکه را خواهى از ایشان و آمرزش طلب کن براى ایشان از خدا، هرآیینه خدا آمرزندۀ مهربان است. ﴿62﴾مشمارید طلبیدن پیغامبر را در میان خویش، مانند طلبیدن بعض از شما بعض دیگر را. هرآیینه می‌داند خدا آنان راکه به سبکى بیرون می‌روند از شما پناه‌جویان. پس باید که بترسند آنان‌که خلاف حکم پیغمبر مى‏کنند از آنکه برسد بدیشان بلایی یا برسد بر ایشان عذابى درد دهنده. ﴿63﴾آگاه شو! هرآیینه خدا راست آنچه در آسمان‌ها و زمین است، می‌داند روشى را که شما برآنید و روزی که بگردانیده شوند به سوى او، خبر دهند ایشان را به آنچه کرده‏اند و خدا به هر چیز داناست. ﴿64﴾

[843] مترجم گوید: ازین آیت معلوم شد که زانیه مقرۀ به زنا را نکاح توان کرد و همین است مذهب أحمد و تاویل آیت نزد أبی حنیفه و شافعی آن است که حرام کرده شد شرک و زنا بر مسلمانان. یا گویند خاص است به قومی یا گویند منسوخ است. [844] مترجم گوید: در غزوۀ بنی مصطلق حضرت عائشه متّهم شده و منافقان در اشاعت بدنامی سعی کردند، جماعتی اظهار برائت نمودند و جماعتی توقف نمودند. خدای تعالی برائت صدیقه نازل ساخت و ذم منافقان و مدح برائت کنندگان و تهدید توقف کنندگان فرمود. [845] یعنی عبدالله بن اُبیّ منافق. [846] یعنی جمعی که می‌گفتند فلان و فلان چنین می‌گویند و ما ندیده‌ایم و تحقییق نمی‌دانیم. [847] درین تعریض است به ابوبکر صدیق چون قسم خورده بود که مِسطَح را هیچ ندهد و وی یکی از دشنام دهندگان بود. [848] یعنی رباط وقف. [849] یعنی مواضع زیور. [850] حاصل این آیت آن است که از مواضع زینت، دو قسم است: آن چه در ستر آن حرج است و آن وجه و کفین بود و آن چه در ستر آن حرج نیست، مانند: سر و گردن و عضد و زراع و ساق. پس ستر وجه و کفین از اجنبیان فرض نیست، بلکه سنت است و ستر غیر آن از اجنبیان فرض است، نه از محارم، والله اعلم. [851] یعنی فتیله روشن است. [852] یعنی در قندیل است. [853] حاصل این مثل، تشبیه نوری است که به سبب مواظبت بر طهارت و عبادت در دل مسلمانان حاصل می‌شود به نور چراغ که در غایت درخشندگی باشد و به جهت اشعار به آن مواظبت می‌فرماید. [854] حاصل این مَثَل آن است که اعمالِ کافر نابود شود و در آخرت آن را هیچ ثواب نباشد. [855] حاصل این مَثَل آن است که بر کافر، ظلمات بهیمیت متراکم شده است و انوار ملکیت از وی به کلی معدوم شده است. [856] یعنی چنانکه بنی اسرائیل را بعد عمالقه پادشاه ساخت. [857] یعنی چنانکه قاتلان حضرت عثمان کردند. مترجم گوید: تفسیر این آیت در حدیث آمده «ان الخلافة بعدی ثلاثون سنَة»، والله اعلم. [858] یعنی غلامان و کنیزان. [859] حاصل آن است که محارم و اطفال نیز درین ساعات، استیذان کنند، زیراکه مردمان جامه درین ساعات از تن می‌کشند وعریان می‌شوند. محصول سخن آن است که محارم را و اطفال را عریان دیدن، درست نیست، والله اعلم. [860] یعنی نگاهبان و وکیل حفظ او باشید. [861] یعنی اذنی که از رسم و عادت مفهوم است کفایت می‌کند و حاجت اذن صریح نیست، والله اعلم.