مورخ اسلام، امام شمس الدین ذهبی (۶۷۳-۷۴۸ ﻫ)

امام شمس الدین محمد بن احمد بن عثمان ذهبی، محدث دوران، و مورخ اسلام است. وی در دمشق و مصر و بعلبک و اسکندریه حدیث شنید و علم آموخت و جمعی بسیار از وی علم فرا گرفتند. با وجود آنکه امام ذهبی بر مذهب امام شافعی بود، در عقاید به مذهب امام احمد گرایش داشت و عقیده سلف را گرامی می‌داشت و در این زمینه صاحب آثار گرانقدری از جمله «العلو للعلي الغفار» و «الأربعین في الصفات» و «العرش» می‌باشد.

ایشان دارای تالیفات گرانبهایی در زمینه حدیث و رجال است. تنها تالیفات وی در زمینه تاریخ بالغ بر دویست کتاب می‌باشد.

امام ذهبی دو ویژگی را یکجا جمع کرده است که کمتر کسی در تاریخ اسلام دارا بوده است؛ وی علاوه بر احاطه فراگیر نسبت به تاریخ اسلام و حوادث و رجال آن، در زمینه قواعد جرح و تعدیل نیز از شناختی فراگیر برخوردار است. او از جمله علمایی است که از درِ حدیث نبوی و علومِ آن وارد میدان تاریخ شده است و این را می‌توان از اهمیت بالایی که به تراجم و معرفی‌نامه رجال قائل است دانست. چیزی که اساس بسیاری از کتاب‌ها و محور اندیشه تاریخی اوست [۷۴].

[۷۴] ویکی‌پدیای عربی، مدخل: الذهبی.