معناى «شهر رمضان».
«شهر رمضان»، عَلَم جنس مرکب اضافى است. همچنین اسمهاى سایر ماه‌ها در جایگاه علم جنس هستند. کلمه رمضان به خاطر داشتن دو علت (از علتهاى نهگانه)، علم بودن و داشتن الف و نون زائد، اسم غیرمنصرف است. رمضان از «الرَّمَض» به معناى سوزاندن گرفته شده. براى این به آن اسم نامگذارى شده که گناهان روزهداران در آن ماه سوزانده مىشوند، یا از «الرَّمَض» به معناى تشنگى گرفته شده است، چون شتر در این ماه زیاد تشنه مىشود.
اما واژه «شهر»، علماى لغت درباره واژه «شهر» دو قول دارند. مشهورترین آنها عبارت است از اینکه «شهر» اسم زمانى است که با رؤیت هلال ماه شروع مىشود و تا (بعد از کامل شدن بدر و دوباره کم شدن از آن و) پنهان گشتن آن، پایان مىیابد. این مدت زمان به خاطر آن شهر نامیده شده است چون از بس که مردم در انجام معاملاتشان و تعیین زمان براى کارهایى معین به آن نیاز دارند، شهرت دارند.
قول دوم: همچنان که زجاج؛ گفته است: اسم عَلَم براى خود هلال ماه است. (تفسیر نور الإیمان ۱/۲۶۱).