گرفتن روزه به عنوان كفاره شكار كردن.
خداوند مىفرماید: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَقۡتُلُواْ ٱلصَّيۡدَ وَأَنتُمۡ حُرُمٞۚ وَمَن قَتَلَهُۥ مِنكُم مُّتَعَمِّدٗا فَجَزَآءٞ مِّثۡلُ مَا قَتَلَ مِنَ ٱلنَّعَمِ يَحۡكُمُ بِهِۦ ذَوَا عَدۡلٖ مِّنكُمۡ هَدۡيَۢا بَٰلِغَ ٱلۡكَعۡبَةِ أَوۡ كَفَّٰرَةٞ طَعَامُ مَسَٰكِينَ أَوۡ عَدۡلُ ذَٰلِكَ صِيَامٗا لِّيَذُوقَ وَبَالَ أَمۡرِهِۦۗ عَفَا ٱللَّهُ عَمَّا سَلَفَۚ وَمَنۡ عَادَ فَيَنتَقِمُ ٱللَّهُ مِنۡهُۚ وَٱللَّهُ عَزِيزٞ ذُو ٱنتِقَامٍ٩٥﴾[المائدة: ٩۵]. «اى کسانى که ایمان آوردهاید! در حال احرام، شکار نکنید، و هر کس از شما عمدا آن را به قتل برساند، باید کفارهاى معادل آن از چهارپایان بدهد؛ کفارهاى که دو نفر عادل از شما، معادل بودن آن را تصدیق کنند؛ و به صورت قربانى به (حریم) کعبه برسد؛ یا (به جاى قربانى،) اطعام مستمندان کند؛ یا معادل آن، روزه بگیرد، تا کیفر کار خود را بچشد. خداوند گذشته را عفو کرده، ولى هر کس تکرار کند، خدا از او انتقام مىگیرد؛ و خداوند، توانا و صاحب انتقام است».
خواننده گرامى، توجه کن و بیندیش که چگونه خداوند متعال در آیه «صوم» (روزه گرفتن) را به طور مطلق و بدون تعیین شرط پیاپىِ بودن آن به کار برده است.
فقها اتفاقنظر دارند که تعرض بر حیوان شکارى در حرم مکه حرام است، چه براى کسى که احرام حج و عمره بسته باشد یا کسى که محرم نباشد، (در این حکم، یکسان هستند). به طور کلى در حرم شکار کشته نمىشود، و زخمى نمىگردد، مورد اذیت و آزار قرار نمىگیرد، دستگیر نمىشود و رانده هم نمىشود. براى شکار کردن آن نباید به دیگرى کمک کرد، مانند راهنمایى کردن شکارچى به دیدن آن، یا نشان دادن جاى آن یا اشاره کردن به آن، اگر در تیررس شکارچى قرار داشته باشد. همان گونه که بیان شد در این احکام شخص مُحرم و غیرمُحرم یکسان هستند. پس هیچگونه تعرض به شکار، در حَرَم براى هیچ کسى درست نیست. اگر شخص مُحرم یا غیر محرم در حرم به شکارتعرض کند و آن را عمدى یا اشتباهى و یا از روى فراموشکارى یا نادانى بکشد، با انجام این کار مرتکب گناه مىشود و واجب است کفاره بدهد.
این فرد براى دادن کفاره به صورت زیر عمل مىکند:
اگر شکار، مثل و مانندى در میان حیوانات اهلى داشته باشد بین انجام سه چیز مخیر است: یا همانند آن را قربانى کند (به عنوان مثال به جاى شترمرغ، شتر و به جاى گاووحشى، گاو اهلى و به جاى آهو، بز). این حیوانات را قربانى مىکند و گوشت آن را در میان مستمندان حرم مکه تقسیم مىکند، یا اینکه آن حیوانات را نرخ گذارى مىکند و به اندازه قیمت آنها غذا مىخرد و به مستمندان حرم مکه صدقه مىدهد، به گونهاى که به هر مستمندى یک مدّ صدقه بدهد، یا اینکه به جاى هر مدّ غذا یک روز روزه بگیرد.
محرم بعد از پوشیدن احرام در هیچ جا و مکانى نمىتواند به شکار تعرض کند (محرم کسى است که لباس احرام براى حج یا عمره پوشیده باشد و لبیکگویان از میقات مکانى گذشته باشد). هیچ تفاوتى ندارد که شخص محرم در حرم به شکار تعرض و دستدرازى کند، یا در بین حرم و میقات تعرض کند. همچنین بر محرم حرام است که شکار را بخرد و یا بفروشد و یا شیر آن را بدوشد.
شکار کردن حیوانات دریایى براى محرم و غیر محرم رواست. تعرض بر آنها و نشان دادن آنها به شکارچى و نیز خوردن از گوشت شکار دریایى، جایز است. خداوند مىفرماید: ﴿أُحِلَّ لَكُمۡ صَيۡدُ ٱلۡبَحۡرِ وَطَعَامُهُۥ مَتَٰعٗا لَّكُمۡ وَلِلسَّيَّارَةِۖ وَحُرِّمَ عَلَيۡكُمۡ صَيۡدُ ٱلۡبَرِّ مَا دُمۡتُمۡ حُرُمٗاۗ﴾[المائدة: ٩۶].
«صید دریا و طعام آن براى شما و کاروانیان حلال است؛ تا (در حال احرام) از آن بهرهمند شوید؛ ولى مادام که محرم هستید، شکار صحرا براى شما حرام است».
فایده: مهم و مورد قبول در قیمتگذارى شکارى که در میان حیوانات اهلى هم مثل دارد، قیمت مکه است، نه قیمت محلى که در آن شکار کشته شده است، اما آنچه در قیمت شکارِ فاقد مثل، مهم و پذیرفتنى است قیمت محل شکار کردن است.
همچنین از روزههاى کفارهاى که پیاپى گرفتن، در آن شرط نیست، روزه کفاره قسم است. خداوند مىفرماید: ﴿لَا يُؤَاخِذُكُمُ ٱللَّهُ بِٱللَّغۡوِ فِيٓ أَيۡمَٰنِكُمۡ وَلَٰكِن يُؤَاخِذُكُم بِمَا عَقَّدتُّمُ ٱلۡأَيۡمَٰنَۖ فَكَفَّٰرَتُهُۥٓ إِطۡعَامُ عَشَرَةِ مَسَٰكِينَ مِنۡ أَوۡسَطِ مَا تُطۡعِمُونَ أَهۡلِيكُمۡ أَوۡ كِسۡوَتُهُمۡ أَوۡ تَحۡرِيرُ رَقَبَةٖۖ فَمَن لَّمۡ يَجِدۡ فَصِيَامُ ثَلَٰثَةِ أَيَّامٖۚ ذَٰلِكَ كَفَّٰرَةُ أَيۡمَٰنِكُمۡ إِذَا حَلَفۡتُمۡۚ وَٱحۡفَظُوٓاْ أَيۡمَٰنَكُمۡۚ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمۡ ءَايَٰتِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ٨٩﴾[المائدة: ۸٩]. «خداوند شما را بخاطر سوگندهاى بیهوده (و خالى از اراده،) مؤاخذه نمىکند؛ ولى در برابر سوگندهایى که (از روى اراده) محکم کردهاید، مؤاخذه مىنماید. کفاره اینگونه قسم‌ها، اطعام ده نفر مستمند، از غذاهاى معمولى است که به خانواده خود مىدهید؛ یا لباس پوشاندن بر آن ده نفر؛ و یا آزاد کردن یک برده؛ و کسى که هیچ کدام از این‌ها را نیابد، سه روز روزه مىگیرد؛ این، کفاره سوگندهاى شماست به هنگامى که سوگند یاد مىکنید (و مخالفت مىنمایید). و سوگندهاى خود را حفظ کنید (و نشکنید!) خداوند آیات خود را این چنین براى شما بیان مىکند، شاید شکر او را بجا آورید!».
امام ابن کثیر؛ گوید: این سه ویژگى (سه راه) در کفاره قسم قرار داده شده است که شکننده قسم هر کدام از آنها را انجام دهد به طور اجماع کفایت مىکند. خداوند از آسانترین آنها آغاز کرده است. چون غذا دادن به مستمندان آسانتر از دادن پوشاک به آنان است، همچنان که پوشاک دادن به آنان آسانتر و راحتتر از آزاد کردن برده است. در کفاره قسم از پایین به بالا شروع مىشود، اما اگر مکلف نتواند یکى از این (کفاره) سهگانه را انجام دهد با گرفتن سه روز روزه، کفاره آن را ادامىکند: ﴿فَمَن لَّمۡ يَجِدۡ فَصِيَامُ ثَلَٰثَةِ أَيَّامٖ﴾ابنکثیر دو قول نقل کرده است: یکى سه روز پیاپى گرفتنِ روزه را واجب نمىداند، قول دیگر مخالف این نظر است. (تفسیر ابن کثیر ص ۵٧۶).