۱۲- مكروهات روزه.
شناختن کارهایى که انجام آنها براى روزهدار مکروه است، سبب مىشود که روزهدار از انجام کارهایى که روزه را ضعیف مىکنند یا فرد را در معرض باطل شدن روزهاش قرار مىدهند یا از پاداش او مىکاهند خوددارى کند. برخى از کارهایى که براى روزهدار مکروه هستند، عبارتنداز:
۱- حجامت گرفتن، حجامت عبارت است از بیرون آوردن خونى که در بدن جمع شده است با مکیدن یا با زدن چیزى نوک تیز به بدن، چون حجامت سبب مىشود که مقدارى خون از بدن روزهدار بیرون بیاید و در نتیجه سبب ضعیف شدن روزهدار مىشود. بنابراین دورى گزیدن روزهدار از آن بهتر است. (بیان حجامت در مبحث: آنچه که روزه را باطل نمىکند گذشت).
۲- چشیدن مزه غذا، بدون اینکه به آن نیازى باشد یا مصلحتى در آن باشد، یعنى بدون وجود عذرى که چشیدن مزه غذا را توجیه کند، چون در این کار احتمال دارد که روزه روزهدار در آستانه باطل شدن قرار بگیرد. اگر روزهدار بدون وجود عذرى غذا را بچشد و مزه آن را در حلقش احساس کند، با این کار روزهاش باطل مىشود.
امام احمد؛ گوید: نظر من این است که روزهدار از چشیدن غذا دورى کند، اما اگر غذا را چشید اشکالى ندارد. (كشف القناع عن متن الإقناع، البهوتی ۲/۳۲٩).
عذرهایى که مىتوانند براى چشیدن غذا موجّه به شمار آیند عبارتند از این که زنى بخواهد مقدار نمک موجود در غذا را بچشد تا آن را به اندازه بریزد، همچنین جویدن غذا به خاطر نرم شدن براى بچه، اگر مادرى براى انجام این کار ناچار شد و راهى غیر از این نداشت، جویدن غذا اشکالى ندارد، به شرط اینکه چیزى از آن به داخل حلق نرود.
اما در هنگام خرید شیر یا عسل براى تشخیص جنس، نیازى به چشیدن نیست، ولى اگر آنها را چشید کار مکروهى انجام داده است. (الموسوعة الفقهية ۲۸/۶۸).
۳- بوسیدن همسر، آن هم هنگامى که روزهدار بر کنترل نفس و شهوتش اطمینان نداشته باشد، یعنى احتمال باطل شدن روزه با بیرون آمدن منى یا نزدیکى کردن وجود داشته باشد، اما اگر روزهدار بر کنترل نفس و شهوتش اطمینان داشته باشد، بوسیدن همسرش براى او مکروه نیست.
سایر مقدمات جماع، مانند لمس کردن، به آغوش کشیدن و نظیر آنها همین حکم را دارند.
عایشهلگوید: «پیامبرصهمسرانش را مىبوسید و با آنان مباشرت مىکرد در حالى که روزه بود، اما در کنترل نفسش قوىترین شما بود».
بعد از اینکه عایشه گفت: پیامبر بعضى از همسرانش را مىبوسید در حالى که روزه بود، خندید، (گویا منظورش خودش (عایشه) بود. (متفق علیه، البخاری ۱٩۲۸. مسلم ۱۱۰۶).
معناى مباشرت، لمس کردن و دست زدن است. «أملككم لاربه».یعنى خواسته و نیازهایش را در کنترل خودش داشت. (متفق علیه، البخاری ۱٩۲٧. مسلم ۱۱۰۶. نگا: اللؤلؤ والمرجان، محمد فؤاد عبدالباقی ۲/۱۰).
پیامبرصروزهدار جوان را از بوسیدن همسرش منع کرده و به پیر اجازه داده است. (أبوداود ۲۳۸٧).
۴- مبالغه در مضمضه و استنشاق، پیامبرصبه لقیط بن صبره س فرمود: «أسبغ الوضوء وخلّل بين الأصابع وبالغ في الاستنشاق إلاّ أن تكون صائماً».(الترمذی ٧۸۸).
«وضوء را کامل بگیر و انگشتان را خلال کن و در استنشاق مبالغه کن، مگر اینکه روزه باشى».
مبالغه در مضمضه یعنى رسیدن آب تا ابتداى حلق. و مبالغه در استنشاق یعنى رسیدن آب به بالاى (خیشوم) دماغ است. (الموسوعة الفقهية ۲۸/٧۱).
علت مکروه بودن مبالغه، ترس از رسیدن آب به داخل بدن است که سبب باطل شدن روزه مىشود.
۵- جویدن آدامسى که چیزى از آن جدا نمىشود، چون آب دهان روزهدار با جویدن آدامس جمع مىشود و سبب تشنگى مىشود، اما اگر قسمتى از آدامس جدا شود، مانند شیرینى و نظیر آن و به داخل بدن برود یا طعم آن در حلق احساس شود، روزه باطل مىگردد.
برخى دیگر از کارهایى که بر روزهدار مکروه هستند، مخالفت او با برخى از سنت‌هاست. مانند عمداً به تأخیر انداختن افطارى یا متصل کردن روزه یک روز به روزه روز بعد، بدون اینکه سحرى یا افطارى بخورد، بر زبان آوردن سخنان بد و دشنام دادن به هنگام خشم، نشستن زیادى در جلو تلویزیون و نگاه کردن به برنامههاى آن که ضرر و زیان آن بیشتر از سودش است.