فصل چهارم: وسايل تربيت

در فصل‌های گذشته، دقت و توجه فراوانی را که به‌ همه‌ی تارها و رشته های نفس بشری شده دیدیم و دریافتیم که تمام جنبه‌ها مورد نظر قرار گرفته و هیچ نکته‌ای فروگذار نشده است، و به اندازه‌ای روشن بیان شده که قابل لمس است. با وجود این، ابزار و ادوات تربیتی اسلام پایان نیافته همیشه تیری در ترکش دارد.

اسلام وسیله‌های چندی برای پرورش بکار می‌برد، از جمله الگو و نمونه‌ی عملی نشان دادن:

پند و اندرز؛

کیفر و پاداش؛

داستان و امثال؛

عادت دادن به چیزی؛

بین پیشامدها...

هر رنگی از این رنگ‌ها را از منفذی وارد جان انسان می‌کند و هر یک، زخمه‌ی ویژه‌ای برای به‌صدا درآوردن یکی از تارهای ساز جان است. انسان را هنگامی به‌حال خود وا می‌گذارد که در تمام منافذ جان او رسوخ و از وسایل تربیت پر کرده باشد. هیچ تاری نمی‌ماند، مگر اینکه آهنگی بر آن ساز کند و همه‌ی جنبه‌ها را در نظر گیرد.

در زیر وسایل یاد شده را که اسلام بکار می‌برد، بررسی می‌کنیم: