معجزه بر سه قسم است
اول- امری که بر خلاف قوانین و مقرّرات طبیعت باشد، و مجرای طبیعت را تغییر دهد، یعنی خدائی که خالق و موجد مجرای جهان است. رشتۀ این جریان را از هم بگسلد و آن را گواه صحّت ادّعای فرستادۀ خود قرار دهد مانند آنکه آب را بشکافد و آتش را سرد کند.
دوم- امری که برخلاف طبیعت نباشد و وقوع آن معلول یکی از عوامل طبیعی باشد ولی بشر آن را درک نکرده و از نظر بشر مستور باشد و حقیقت آن را درک نکند، ولی ممکن باشد روزی برسد که در نتیجه پیشرفت علوم راز کشف گردد. اما در انظار اهل زمان برخلاف طبیعت بشمار آید، معلوم نیست معجزاتی که برای پیامبران اجرا شده از کدام یک این اقسام میباشد زیرا جریان قوانین عالم طبیعت بقدری مرموز و پیچیده است که راهی برای اینکه مخالف و یا موافق طبیعت کدام است، در دست نیست.
سوم- از اقسام اعجاز رسیدن بسر حدّ کمال در علمی است که بشر بعضی از مراتب آن را میتواند برسد، ولی به آخرین درجات آن نرسیده و خدایتعالی آخرین درجه آن را به توسّط رسول خود اظهار کند، بطوری که خرق طبیعت نباشد و جریان عالم اسباب را قطع نکند.
قرآن و اعجاز آن از قسم سوم است که در آن مخالف طبیعت و ضدّ قوانین آن چیزی نیست، و به درجۀ کامل، قواعد فصاحت و زیبائی لفظی و لغوی بشری و معارف حقیقی فطری در آن مراعات شده، به درجهای که از عهدۀ بشر خارج است.
تمام این اقسام مذکور، کار خدا است زیرا خدا باید گواهی دهد به صدق رسول خود، و گواهی خدا همان ایجاد معجزه است. پس کار معجزه کار پیغمبر نیست طبق آیات قرآن که فرموه: ﴿قُلۡنَا يَٰنَارُ كُونِي بَرۡدٗا وَسَلَٰمًا عَلَىٰٓ إِبۡرَٰهِيمَ ٦٩﴾[الأنبیاء: ۶۹]. و در قصّه حضرت موسی÷فرموده: ﴿مَا جِئۡتُم بِهِ ٱلسِّحۡرُۖ إِنَّ ٱللَّهَ سَيُبۡطِلُهُۥٓ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُصۡلِحُ عَمَلَ ٱلۡمُفۡسِدِينَ ٨١﴾[یونس: ۸۱]. و در قصّه حضرت نوح÷فرموده: ﴿قَالَ إِنَّمَا يَأۡتِيكُم بِهِ ٱللَّهُ﴾[هود: ۳۳]. و در قصّه حضرت صالح÷فرموده: ﴿وَءَاتَيۡنَا ثَمُودَ ٱلنَّاقَةَ﴾[الإسراء: ۵۹]. و در قصّه حضرت داود÷فرموده: ﴿إِنَّا سَخَّرۡنَا ٱلۡجِبَالَ﴾[ص: ۱۸]. و ﴿أَلَنَّا لَهُ ٱلۡحَدِيدَ ١٠﴾[سبأ: ۱۰]. و ﴿كُنَّا فَٰعِلِينَ ١٧﴾[الأنبیاء: ۱۷]. و راجع به قرآن فرموده: ﴿إِنَّا نَحۡنُ نَزَّلۡنَا ٱلذِّكۡرَ﴾[الحجر: ۹]. و قرآن معجزه و کلام خدا است نه کلام رسولص، البته حقّتعالی ایجاد معجزه میکند اما با شرایطی که ما در کتاب عقل و دین ذکر نمودهایم مراجعه شود.