آیا دعوت به معروف و مبارزه با فساد و منکر موجب سلب آزادی نمیشود؟
در پاسخ این سوال باید گفت با اینکه به طور مُسلّم زندگانی دستهجمعی برای افراد بشر فواید و برکات فراوانی دارد و حتی این نوع مزایا انسان را وادار به زندگانی اجتماع کرده است، ولی در مقابل آن محدودیتهایی نیز برای او به بار میآورد، چون در برابر فوائد بیشمار زندگی دستهجمعی ضرر این نوع محدودیتها جزئی و ناچیز است لذا بشر از روز اول تن به زندگی اجتماعی داد و محدودیتها را پذیرفته است.
و از آنجا که در زندگی اجتماعی سرنوشت افراد به هم مربوط است، و به اصطلاح افراد اجتماع در سرنوشت یکدیگر اثر دارند حق نظارت در اعمال دیگران حق طبیعی و خاصّیت زندگی دستهجمعی است چنانچه این مطلب به طرز جالبی در احادیث فوق که از پیامبر اکرم جنقل گردید آمده است.
بنا بر این انجام این فریضه نه تنها با آزادیهای فردی مخالف نیست، بلکه وظیفهای است که افراد در مقابل یکدیگر دارند.