٧- نتیجۀ شوری
بعد از تصویب شوری باید اعتماد و توکل مسلمان به خدا باشد، زیرا که راجع به تصویب مجلس و نتیجهء شوری خداوند تعالی میفرماید: ﴿فَإِذَا عَزَمۡتَ فَتَوَكَّلۡ عَلَى ٱللَّهِۚ﴾[آل عمران: ۱۵٩]. یعنی «هنگامی تصمیم نهائی باید توکل و اعتماد بر خدا داشته باشید».
در آیهء فوق امر شده که بعد از فراهمنمودن اسباب و وسائل عادی و اظهار نظر انسانی، استمداد از قدرت خالق یکتا را فراموش نکنید.
در آیهء فوق به توکل هدایت داده شده است، توکل باید حتماً بعد از مشوره و استفاده از همه امکانات که انسان در اختیار دارد قرار گیرد.
پس توکل از عالیترین مُورال انسانیست، بناءً شخصی که دارای روح توکل است، هرگز یأس و نومیدی را به خود راه نمیدهد، و در برابر مشکلات احساس ضعف و زبونی نمیکند در برابر حوادث سخت مقاوم است، و عقیدهء توکل قدرت روانی به او میدهد که میتواند بر مشکلات پیروز شود، بناءً بر متوکلان نوید داده شده است که ﴿إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلۡمُتَوَكِّلِينَ ١٥٩﴾.
چون مورد محبت خدا قرار میگیرند خداوند متوکلین واقعی را از شکست و ناتوانی رهائی میبخشد. چنانکه میفرماید: ﴿وَمَن يَتَوَكَّلۡ عَلَى ٱللَّهِ فَهُوَ حَسۡبُهُۥٓۚ﴾[الطلاق: ۳]. یعنی: «آنکه بر خداوند توکل کند کفایت امرش را میکند».
پس توکل شخصیت تازۀ به انسان میبخشد، و در تمام اعمال او اثر میگذادر.
با توجه باید دانست که حقیقت توکل اینست که:
انسان بداند، مخلوق نه زیان میرساند، و نه نفع، و نه عطا میکند، و نه منع، چشم امید از مخلوقبرداشتن و به خالق یکتا دوختن روح توکل است.
چنانچه خداوند تعالی میفرماید:
﴿وَإِن يَمۡسَسۡكَ ٱللَّهُ بِضُرّٖ فَلَا كَاشِفَ لَهُۥٓ إِلَّا هُوَۖ وَإِن يُرِدۡكَ بِخَيۡرٖ فَلَا رَآدَّ لِفَضۡلِهِۦۚ يُصِيبُ بِهِۦ مَن يَشَآءُ مِنۡ عِبَادِهِۦۚ وَهُوَ ٱلۡغَفُورُ ٱلرَّحِيمُ ١٠٧﴾
[یونس:۱۰٧].
«و اگر خداوند زیانی به تو برساند، هیچکس جز او آن را برطرف نمیسازد، و اگر ارادۀ خیری برای تو کند هیچکس مانع فضل او نخواهد شد، آن را به هرکس از بندگانش بخواهد میرساند، و او بخشاینده و مهربان است».
پایان فصل سوم