خلاصة المسائل - در مذهب حنفی - جلد دوم

احکام نفقه

مسئله ۱۴۱۵: نفقه زن بر شوهر واجب است، چه زوج مسلمان باشد و چه کافر، بشرطی که زوجه در منزل مرد خود را به اختیار شوهر بگذارد.

مسئله ۱۴۱۶: نفقه عبارت است از: خوراک، پوشاک محل سکونت، خدمتگزار.

مسئله ۱۴۱٧: در نفقه رعایت حال زن و شوهر می‌گردد، مثلا وقتی که زن و شوهر ثروتمند بودند نفقه ثروتمندان بر مرد لازم است، و اگر هر دو فقیر بودند نفقه مناسب حال آنان، اگر زن فقیر بود و مرد ثروتمند، نفقه زن از حد نفقات ثروتمندان پائین تر و از فقراء بالاتر تعیین می‌گردد.

مسئله ۱۴۱۸: اگر زن به واسطه وصول مهریه منزل شوهر خود را ترک نمود، نفقه وی از بین نمی‌رود، و اگر بعنوان ناسازگاری بود تا به منزل شوهر مراجعت نکند نفقه ندارد.

مسئله ۱۴۱٩: اگر زن صغیره است و قابل مجامعت نیست نفقه ندارد، و اگر شوهر صغیر بود که قدرت مجامعت با زن نداشت و زن کبیره بود نفقه زن باید از مال مرد پرداخت گردد.

مسئله ۱۴۲۰: اگر زن به واسطه دَین زندانی شد در صورتی که زن توانایی ادای دین داشته باشد و به طلبکار پرداخت ننموده نفقه ندارد، و اگر از پرداخت عاجز بوده نفقه زن بر مرد لازم است.

مسئله ۱۴۲۱: اگر کسی جبرا زنی را غصب نمود و او را چند روزی با خود برد نفقه دارد.

مسئله ۱۴۲۲: اگر زنی با محرمی دیگر غیر از زوج به مکه رفت نفقه ندارد، و اگر با زوج بود نفقه دارد ولی کرایه بر خود زن لازم است.

مسئله ۱۴۲۳: اگر زن در منزل مرد مریض شد بر مرد نفقه او لازم است.

مسئله ۱۴۲۴: اگر زن مریض بود یا نمی‌توانست غذا آماده نماید مرد غذا را بهر نحوی که مصلحت می‌داند آماده نماید، وإلا باید زن کارهای خانه را تا حدود قدرت و توانائی و نیز طباخی را انجام دهد. چون حضرت رسول اکرمجکارها را بین حضرت علیسو حضرت فاطمهلتقسیم نمودند، کارهای خارج خانه را به حضرت علیسمحول فرمودند، و کارهای داخلی را از وظیفه حضرت فاطمهلشمردند، با اینکه حضرت فاطمه سردار همه زن‌های جهان است.

(مسئله فوق در فتاوای شامی باب نفقه بیان گردیده است).

مسئله ۱۴۲۵: اگر شوهر از نفقه زن امتناع ورزید حاکم شرع به زن دستور دهد که برای نفقه خود قرض بگیرد، و حاکم شرع از مال شوهر پرداخت نماید.

مسئله ۱۴۲۶: گر مرد غائب شد و ثروت داشت، حاکم شرع از مال مرد برای زن و بچه‌های صغیر و پدر و مادرش نفقه تعیین نماید، ولی زن باید سوگند یاد کند که: نفقه را از مرد نگرفته، یا او را طلاق نداده و عده‌اش نگذشته، و ضامن از زن گرفته شود.

مسئله ۱۴۲٧: وقتی که زن طلاق بائن یا رجعی داده شد برایش نفقه و محل سکونت تا گذشتن عده لازم است.

مسئله ۱۴۲۸: زنی که شوهرش فوت کرده در ایام عده نفقه ندارد.

مسئله ۱۴۳٩: اگر بین مرد و زن فرقتی به عصیان پیدا شد که مسبب آن زن بود، مثل اینکه زن مرتد گردید، یا اینکه پسر شوهر خود را ببوسد نفقه ندارد.

مسئله ۱۴۳۰: اگر مرد زن را سه طلاق نمود، و در ایام عده زن از دین اسلام برگشت نفقه ندارد و از ذمه مرد ساقط می‌گردد، و اگر در عده پسر شوهر خود را فریب داد که با او مجامعت نمود نفقه وی ساقط نمی‌گردد.

مسئله ۱۴۳۱: نفقه اولاد صغیر بر پدر واجب است، اگر اولاد صغیر شیرخواره بودند و مادر آنان را پدر طلاق داده مادر می‌تواند مزد شیر مطالبه کند یا شیر ندهد، آن موقع بر پدر لازم است شیردهنده‌ای اجیر نماید که بچه صغیر را در نزد مادرش شیر دهد، و اگر زن طلاق داده نشده بود نمی‌تواند از شوهر مزد برای شیر دادن بچه مطالبه نماید، ولی می‌تواند شیر ندهد.

مسئله ۱۴۳۲: زن می‌تواند برای شیر دادن بچه شوهر خود که از زن دیگر دارد مزد مطالبه نماید.

مسئله ۱۴۳۳: اگر عده زن گذشته و پدر صغیر زنی دیگر برای شیر دادن اجیر نمود که مادر به همان مبلغ شیر می‌دهد حق تقدم با مادر بچه می‌باشد.

مسئله ۱۴۳۴: نفقه پدر و مادر و جد و جده در صورتی که فقیر باشند بر پسر واجب است، اگر چه مسلمان نباشند.

مسئله ۱۴۳۵: بطور کلی نفقه در صورت اختلاف دین واجب نیست، مگر برای زن و پدر و مادر و جد و جده و بچه بچه اگر چه اشخاص مذکور مسلمان نباشند نفقه آنان لازم است.

مسئله ۱۴۳۶: نفقه برای هر ذی رحم محرم (یعنی قومی که ازدواجش بر شخص جائز نیست) مثل خاله و عمه در صورتی که فقیر باشند لازم است.

مسئله ۱۴۳٧: نفقه دختر بالغه و پسر جامانده بر پدر و مادر به نسبت دو سوم و یک سوم لازم است. یعنی از سی ریال هزینه بیست ریال را پدر و ده ریال را مادر باید بدهد.

مسئله ۱۴۳۸: اگر پسر غائب دارای مال و ثروت بود، و پدر و مادر او مستحق بودند می‌توانند برای نفقه خود از ثروتش خرج نمایند.

مسئله ۱۴۳٩: اگر شخصی غائب نزد دیگری پول داشت باید با اجازه و دستور حاکم شرع خرجی پدر و مادرش را بدهد، و اگر بدون اجازه به آن‌ها داد ضامن ساخته می‌شود، و نمی‌تواند پدر و مادر شخصی غائب برای وصول مراجعه نماید.

مسئله ۱۴۴۰: اگر حاکم شرع برای نفقه پدر و مادر و خویشاوندان شخص مبلغی تعیین نمود، و پس از مدتی آن‌ها وصول ننمودند نفقه گذشته آن‌ها ساقط می‌شود، مگر حاکم شرع به آن‌ها دستور قرض گرفته داده باشد که در آن صورت باید شخص بپردازد، ولی اگر برای عیال شخص از طرف حاکم شرع تعیین نفقه گردید هر موقع زن می‌تواند وصول نماید.

مسئله ۱۴۴۱: نفقه غلام و کنیز بر مولی واجب است، اگر مولی از نفقه آن‌ها امتناع نمود کار کند و نفقه خود را تامین نمایند، اگر اهل کار نبودند مثل اینکه بنده جامانده یا کنیز اهل کار نبود مولی مجبور گردد تا آن‌ها را بفروشد یا نفقه آن‌ها را تامین نماید.