حاصل فعالیتهای دعوتی استاد قرعاوی
ممکن است خلاصهی مدارسی که شیخ قرعاوی در گوشه و کنار مملکت سعودی گشوده بود بر اساس آمارهای بدست آمده از نوشتههایی که پیرامون زندگینامهی ایشان و فعالیتهایش در منطقه به شرح است:
۱- شیخ موسی سهلی در کتابش در مورد شیخ قرعاوی و دعوت ایشان در جنوب مملکت چنین میگوید: طبق گزارشی که در دست است تعداد این مدارس بر حسب اطلاع بنده در اوج توسعهی است و بر اساس آنچه استادمان ذکر کرده هزار و سیصد و ده مدرسه بودند.
۲- اما شیخ علی بن قاسم فیفی در کتابش به نام «السمط الحاوی لأسلوب القرعاوی» در رابطه با روش استاد قرعاوی در مورد نشر تعلیم در جنوب سعودیه دو رأی را آورده:
اول: نظر شیخ احمد بن یحیی نجمی که مدارس ایشان در سال (۱۳۷۶هـ) به (۱۲۰۰) مدرسه رسید، دارای و ۱۱۰۰ طلبه و دانشجو در آنها درس میخواندند، وو به طلاب ابتدایی با دو ریال کمک میشدند، و بر هر ختم قرآن در ماه ده ریال میگرفت. دوم: نظر شیخ ابراهیم بن عبدالله زکری است که از معاونین و نزدیکان شیخ بود و میگوید: تعداد مدارس در اوج شکوفایی در سال ۷۵/ ۱۳۷۶ به ۲۸۰۰ مدرسه رسید، ولی بعد از آن این رقم پایین آمد، سپس در رسالهای که در تاریخ(۱۶ / ۷/۱۳۷۵هـ) برای شیخ ارسال کردهیادآور شده که ایشان در شهرهای أبها و قنفذه و طایف و توابع آن ۹۰۰ مدرسه دیگر را بنا کرد.
۳- شیخ عمر احمد جردی معتقد است نخستین بار که در سال(۱۳۷۶هـ) که به فرمان پادشاه عربستان سعودی مدارس در نجران بازگشایی شدند تعدادشان یالغ بر حدود ۲۲۰۰ مدرسه بود، که ۵۰۰۰ هزار دانشجوی پسر و ۱۵۰۰۰ دانشجوی دختر مشغول تحصیل شدند و ۳۰۰۰ استاد مرد و زن در آنجا تدریس میکردند.
۴- و در جای دیگری از شیخ قرعاوی نقل شده که در سال (۱۳۷۶هـ) هیئت گزارشگری که برای بررسی مدارس آمده بودند جز بر ۱۵۰۰ مدرسه مطلع نشدند، و ۷۵۰ مدرسهی دیگر مانده بود که به آنها رسیدگی کنند که آنها را ندیدند، زیرا در روز (۱۷ /۸ / ۱۳۷۶ هـ) سفر را از شهر صامطه آغاز کردند، و شیخ قرعاوی در این رابطه توصیح داده که آن مناطق ذکر شده در گزارش شامل فعالیت تعلیم و دعوت دینی استاد قرعاوی در آنها بیشتر متمرکز بوده، و به شرح ذیل است:
۱) جازان۲۲۰ مدرسه که غالباً در الجبال بودند.
۲) منطقه عسیر و تهامه۲۰۰ مدرسه.
۳) در منطقه قنفذه ۱۴۰ مدرسه.
۴) منطقهی تهامه غامد و زهران ۹۵ مدرسه.
۵) در منطقهی لیث ۵۰ مدرسه.
۶) شهر جده ۳۰ مدرسه که اغلب مدرسهی شبانه بودند.
۷) مکه مکرمه ۱۰ مدرسه.
۸) اطراف قصیم عنیزه و بریده ۲۵ مدرسه که اغلب دخترانه بودند، و مجموعاً همه مدارس ۷۷۰ مدرسه و مجموع کل دانشجویان– پسر و دختر-بالغ بر ۷۵۰۰۰ هزار نفر بودند که در میان آنها دههزار دختر و پسر در مدارس علمیه تحصیل میکردند.
۵- اما شاگردانش در یمن بر نشر علم در شهرهای آنجا حریص بودند، و در سال (۱۳۷۳هـ) در شهر حرض و حومه آن بیست مدرسه را بنا نمود، که در سال (۱۳۷۵ هـ) انحاء یمن تعداد این مدارس به ۸۶ مدرسه رسید که پنج مدرسه ویژهی بانوان بود. در این شرح مختصر برای هر خواننده عزیز آشکار میشود که استاد شیخ قرعاوی در میدان دعوت و تعلیم در جنوب مناطق جازان و حومه آن منحصر به فرد بوده است، زیرا جمع زیادی از شاگردانش به فضل و علم و فعالیت ایشان، و بیدار ساختن فکر و اندیشههای خوابیدهی منطقه، و رهانیدن مردم از چنگال جهل و گرداب بدعتها و منکرات معترفند، همانگونه که ایشان/در عرصهی تعلیم زنان و افزودن کتابخانهها، و تشویق مردم به مطالعه و تألیف کتاب و فراهم ساختن مسکن برای دانشجویان غریب پیشتاز بود تا طلاب همه توان خود را برای کسب علم و دانش بذل نمایند،.زیرا ایشان اندیشهی نوین خود را در راستای توسعهی مدارس از هندستان برگرفته بود که خود در آن درس خوانده بود یا از آنها دیدن کردهبود، مانند مدرسهی «الرحمانیه» دهلی. همچنین ایشان در تواضع و بخشش و حسن متابعه و شکیبایی بینظیر الگوی نمونه بود، زیرا برخی از شاگردانش روش او را پذیرفته بودند و در راه کسب علم و دانش، و برای کسب علم به هر سوی سفر نموده و تحمل سختی و زحمات یادگیری و یاد دادن میکرد. همچنین آنجای که به عنوان استاد یک نسل و داعی جدید محسوب میشد با رفق و مهربانی همراه با شکیبایی و حکیمانه دعوت میکرد، این اخلاق و آداب علمای اسلام است که به خیر و نیکی و همکاری و مساعدت بسیار علاقمند هستند، و نیز برای دعوت مردم بسوی خدا و اهتمام به تعلیم و آموزش دادن امور دین بسیار تلاش میکرد.
شیخ قرعاوی/۳۱ سال از عمر خویش را در منطقهی جنوب سپری نمود که همهاش حرکت و تلاش مستمر بود، او در راه تعلیم و دعوت، آثار برجسته و زیبایی از خود برجای گذاشت و مردم زیادی را از خواب جهالت و سراب هوای نفسانی بیدار ساخت، منطقهای که عموماً در خواب عمیق فرو رفته بود و در تاریکی فراگیر و سیاه شرک و بدعت قدم کورانه میگذاشتند، و بخش عمدهای به گورپرستی و سحر و افسون وابسته، و به گناهان ناشی از آن گرفتار بودند. در واقع استاد قرعاوی در این راه رنج زیادی را تحمل کرد که فقط خدا میداند، شکیبایی ورزید و (در مقابل دشمنان) استقامت و پایداری کرد، و درون و نفوس طلاب و همنشینان اطراف خود را از (شرک و خرافات و بدعت) پاک و تصفیه نمود، تا اینکه ثمره کارش آشکار و نتایج زحماتش در وجود شاگردان نجیب و مدرسین و قضات و دعوتگرانی که امر به معروف و نهی از منکر میکنند هویدا شد، علاوه بر سایر ثمرات شکوفای دیگر کارش که تا امروز هم به خوبی قابل لمس وحسوس هستند.