پيشگفتار
الحمد لله الذي هدانا لهذا وما کنا لنهتدي لولا أن هدانا الله والصّلاة والسّلام على معلِّم البشریة ومنقذهم من الضلالة نبيّنا محمّد وعلى آله وصحبه أجمعين ومن اقتفی أثره ونهج سبيله إلى يوم الدين.
خداوند متعال بندگان خود را به پیروی از پیامبر خویش امر کرده، و می‌فرماید:
﴿وَمَآ ءَاتَىٰكُمُ ٱلرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَىٰكُمۡ عَنۡهُ فَٱنتَهُواْۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۖ إِنَّ ٱللَّهَ شَدِيدُ ٱلۡعِقَابِ﴾[الحشر: ۷].
«و هرچه پیامبر جبرای شما (از احکام الهی) بدهد آنرا بگیرید و هرچه شما را از آن منع کند باز ایستید و از خدا بترسید هر آئینه عقوبت خدا سخت است».
و همین طور خداوند بزرگ پیامبرش را الگوی نیکو برای بندگان قرار داده، و فرموده است:
﴿لَّقَدۡ كَانَ لَكُمۡ فِي رَسُولِ ٱللَّهِ أُسۡوَةٌ حَسَنَةٞ لِّمَن كَانَ يَرۡجُواْ ٱللَّهَ وَٱلۡيَوۡمَ ٱلۡأٓخِرَ وَذَكَرَ ٱللَّهَ كَثِيرٗا ٢١﴾[الأحزاب: ۲۱].
«به راستی شما را به پیامبر خدا پیروی نیک است برای کسی‌که به ثواب خدا و روز آخرت توقع داشته باشد و خدا را بسیار یاد کند».
و ربّ العزت خبر می‌دهد که اطاعت از پیامبر رمز محبت با او تعالی می‌باشد:
﴿قُلۡ إِن كُنتُمۡ تُحِبُّونَ ٱللَّهَ فَٱتَّبِعُونِي يُحۡبِبۡكُمُ ٱللَّهُ وَيَغۡفِرۡ لَكُمۡ ذُنُوبَكُمۡۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِيمٞ ٣١﴾[آل‌عمران: ۳۱].
«(ای محمّد) بگو اگر خدا را دوست می‌دارید، از من پیروی کنید تا خدا شما را دوست بدارد و گناهان شما را برای شما بیامرزد و خدا آمرزنده مهربان است».
و خداوند واضح و مبرهن نموده که اطاعت از پیامبر جزء از اطاعت او می‌باشد چنانچه می‌فرماید:
﴿مَّن يُطِعِ ٱلرَّسُولَ فَقَدۡ أَطَاعَ ٱللَّهَۖ وَمَن تَوَلَّىٰ فَمَآ أَرۡسَلۡنَٰكَ عَلَيۡهِمۡ حَفِيظٗا ٨٠﴾[النساء: ۸۰].
«هر که از پیامبر اطاعت کند، در حقیقت از خدا اطاعت کرده و هرکه روی گرداند پس تو را برایشان نگهبان نفرستادیم».
و برای کسی‌که از رسول خدا پیروی نمایدو امر او را به جای آورد از جانب خداوند ثواب بزرگی وعده داده شده است:
﴿وَمَن يُطِعِ ٱللَّهَ وَٱلرَّسُولَ فَأُوْلَٰٓئِكَ مَعَ ٱلَّذِينَ أَنۡعَمَ ٱللَّهُ عَلَيۡهِم مِّنَ ٱلنَّبِيِّۧنَ وَٱلصِّدِّيقِينَ وَٱلشُّهَدَآءِ وَٱلصَّٰلِحِينَۚ وَحَسُنَ أُوْلَٰٓئِكَ رَفِيقٗا ٦٩﴾[النساء: ۶۹].
«و هر که خدا و رسول را فرمان برد همنشین کسانی خواهد بود که خدا بر ایشان انعام کرده است از پیامبران و صدّیقان و شهیدان و صالحان، و آن‌ها چه دوستان خوبی هستند!».
و فریضه حج از مهم‌ترین ارکان اسلام است که اتباع و اطاعت از رسول خدا جرا در آن بطور واضح مشاهده می‌نمائیم.
قابل یاد آوری است که عدّه‌ی از علماء و دانشمندان اسلامی در عصرهای مختلف جوانبی از احکام حج، چگونگی صحت و بطلان مناسک، بعضی از اخطای حجاج و ... را در کتب و رسائل مستقل بیان کرده‌اند، و در تلاش خویش بخاطر پخش و نشرعلم و راهنمائی مسلمانان در مسائل متعلق به حج کامیاب و موفق بودهاند.
اما یک جانب احتیاج به عنایت و اهتمام بیشتر داشت و آن احوال و سیرت پیامبر جدر حج بود که در زندگی شخصی روز مره، بر خورد با اهل و اقارب، رفتار با دوستان و صحابه کرام و بالآخره رهنمائی امت در خلال این سفر عظیم و تاریخی چه کارهایی انجام داده‌اند؟!.
با دانستن این امور و تطبیق آن‌ها حکمت‌ها و مقاصد حج دانسته شده و قدمى بزرگ بسوی عبودیت بهتر بر داشته خواهد شد.
و دیگر اینکه تعداد زیادی از مسلمانان از احوال و سیرت پیامبر جدر موسم حج بی‌خبرند و فقط به دانستن بعضی احکام و مناسک اکتفا می‌کنند.
و همچنین موجودیت همسران رسول خدا و بسیاری از اهل و اقارب ایشان در این سفر که گوشه‌های از سیرت پاک آن حضرت را با همسران و خویشاوندان واضح می‌سازد بطوری که پیش از این میسر نبوده از اهمیت ویژه ی برخوردار است.
نکته مهم اینکه حج طبیعت خاص خود را دارد، و رسول خدا جدر این سفر با افراد و گروه‌های مختلفی از مسلمانان ملاقات و دیدار نموده‌اند، که شاید برای بعضی ازاین افراد، اوّلین ملاقات با آن حضرت بوده که در جای خود اهمیت بسزای دارد.
و بالآخره اینکه از خلال مطالعه این کتاب معانی و مقاصدی واضح خواهد شد که از خلال کتاب‌های احکام و مسائل فقهی هرگز به ذهن نمی‌رسد.
این رساله همان طوری که از نام آن پیداست سفری مبارک و خاطرات زیبا و دلچسب با رسول خدا جدر موسم حج است که از مصادر موثق حدیثی و از بین احادیث صحیح انتخاب شده است و گوشه‌هایی از احوال پیامبر جرا درحج طوری واضح می‌گرداند که خواننده محترم شاید اینطور تصور نماید که قبل از این به هزار و چهار صد سال در حجّه الوداع با رسول خدا همسفر است.
لحظه به لحظه از زمان حرکت از مدینه منوره، دراثنای سفر و بالآخره طواف کعبه معظمه و ایستادن به عرفات و بازگشت دوباره بسوی مدینه عبادت، قیادت و برخورد پیامبر گرامی اسلام جبا اقشار مختلف اعم از اهل و اقارب، دوستان و صحابه کرام، زنان و مردان را مشاهده می‌نماید و لذت می‌برد که چگونه رسول خدا این توده‌های عظیم انسانی را سر پرستی و قیادت کرده‌اند.
و امروزه که از یک طرف اختلاف و تفرقه امّت اسلامی را به ضعف و فلاکت نشانده و از جانب دیگر حرکت‌های ضد دینی (سیکولر، ماسونی و...) با اهداف و برنامه‌های دقیق بر پیکر امت اسلامی خنجر می‌زنند، بر دعوت‌گران و اصلاح‌گران مسلمان لازم است تا از حج، این کنگره جهانی اسلام استفاده بیشتر نمایند، برای حجّاج درس محبت و وحدت و دوری از تفرقه و اختلاف داده، در ذهن‌های آن‌ها مفهوم {امّت اسلامی} و عروج دوباره این امت را ترسیخ نمایند تا هریک از حجاج که به موطن خویش باز می‌گردند، مناره نور و رمز وحدت در سرزمین‌های خویش باشند، تا باشد که ازین طریق گامی مهم در جهت رشد، شمولیت و جهانگیری افکار اسلامی بر داشته سیر هجومی و صعودی در مقابل حملات دشمن داشته باشیم و عملا ثابت سازیم که افکار ضد اسلامی در مقابل ما یارای جواب‌دهی و رمقی برای دفاع از خویشتن ندارند.
و چونکه در باره نسک و احکام حج کتاب‌ها و رساله‌های زیادی نوشته شده، و همچنین مسائل حج خیلی وسیع‌تر از این نوشته می‌باشد، لهذا درین رساله احکام، مسائل و اختلاف‌های فقهی و مسلکی بررسی نشده است بلکه به هر آنچه که از رسول خدا درین سفر مبارک ثابت شده، اکتفا شده است. و بخاطر استفاده بهتر، موضوعات این کتاب به چهار بخش تقسیم شده است:
احوال پیامبر جدر حج با پروردگار.
احوال پیامبر جدر حج با اهل و اقارب.
احوال پیامبر جدر حج با امّت.
جوانب دیگری از قیادت آن حضرت جدر موسم حج.
از خداوند متعالأخواهانم چنان که به فضل و کرم خویش توفیق طبع و نشر این کتاب را داد، آنرا کتاب مفید برای حجاج و معتمرین و توشه آخرت برای گرد آورنده بدارد.
والسّلام علیکم و رحمه الله و برکاته.
سیدجمال الدین «هروی» دوازدهم ربیع الاوّل ۱۴۲۷ ﻫ مدینه منوّره.