۱- توحید و یگانگی پروردگار
مسأله توحید از واضح‌ترین و مهم‌ترین قضایایی شمرده می‌شود که رسول خدا جدر حج به آن تأکید کرده و اهمیت آن را بیان نموده‌اند و از بارز‌ترین جوانبی که مسأله توحید در آن بوضوح بنظر می‌رسد مواردی را ذکر می‌کنیم:
الف - تلبیه [۱]: که شعار حج بوده، و متضمن افراد خدای لا شریک در ملک و عبادت است و پیامبر خدا بعد از نیت داخل شدن در حج تا وقت مشاهده خانه کعبه بطور مداوم تلبیه را تکرار می‌نمودند.
جابر ابن عبداللّه انصاریس کلمات تلبیه را از آن حضرت این طور نقل می‌کند: «لَبَّيْكَ اللَّهُمَّ لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ لاَ شَرِيكَ لَكَ لَبَّيْكَ إِنَّ الْحَمْدَ وَالنِّعْمَةَ لَكَ وَالْمُلْكَ لاَ شَرِيكَ لَكَ» [۲].
ب - اهتمام خاص پیامبر خدا جبه اخلاص عمل: و دعای آن حضرت به حضور پروردگار که او را از ریاء و خود بینی به دور نگه دارد؛ چنان که در حدیث انسس آمده که پیامبر جدر هنگام بستن احرام فرمود: «اللَّهُمَّ حِجَّةٌ لاَ رِيَاءَ فِيهَا وَلاَ سُمْعَةَ» [۳].
«ای بار خدایا! توفیق حجّی را می‌خواهم که ریاء و شهرت در آن نباشد».
ج - خواندن سوره‌های اخلاص در دو رکعت طواف: امام ترمذی با سند صحیح روایت نموده که آن حضرت جسوره‌های اخلاص ﴿قُلۡ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡكَٰفِرُونَ﴾-و- ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ﴾را در دو رکعت طواف قرائت نمودند [۴].
د- تبلور جوانبی از توحيد در نيايش آن حضرت بر بالای صفا و مروه: چنان که جابر انصاریس در حدیث طویلی حج ایشان را بطور مفصّل بیان می‌نماید: «... بعدا بر تپه "صفا" بالا رفت تا اینکه بیت الله را دید، رو به قبله نموده "الله" را به یگانگی یاد کرد و بزرگیش را بیان نمود و فرمود: هیچ معبودی جز خداوند یکتا شایستۀ عبادت نیست، پادشاهی و ستایش برای او است، و او بر هر چیز توانا می‌باشد. . سه مرتبه این جملات و یا مشابه این‌ها را تکرار نمود پس از آن به "مروه" آمده و اعمال و دعاهایی را که به صفا انجام داده بود در مروه نیز تکرار نمود» [۵].
ﻫ- نیایش توحیدی آن حضرت در عرفه، چنان که در حدیث آمده: بهترین دعا، دعای روز عرفه است و بهترین دعای که من می‌گویم و پیامبران پیش از من گفته‌اند: «لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ» [۶]است.
با تأسف شدید امروزه هر بیننده متوجّه جهل و نادانی می‌شود که دامنگیر مسلم آن‌ها شده است، و همچنین مشاهده می‌شود که انواع بدعت‌ها و خرافات حتی در مراسم بزرگ و جهانی حج دربین مردم به چشم می‌خورد.
بدیهی است که مسئولیت عظیم ارشاد و راهنمائی مسلم آن‌ها بسوی اصل دین و حقیقت توحید که پیامبران به خاطر آن فرستاده شده‌اند و برحذر داشتن آن‌ها از همه انواع و اقسام شرک و بدعت به دوش علماء و دعوت‌گران می‌باشد.
اهمیت مسأله توحید و تقدیم آن برسایر ارکان عملی اسلام از سیرت پیامبر بزرگ اسلام است آنگاه که معاذس را بسوی "یمن" فرستاد برایش گفت: ایشان را به گواه‍ی بر کلمه توحید (لا إله إلّا الله) و براینکه من پیامبرخدا هستم دعوت بده، اگراین دعوت ترا پذیرفتند، آن‌ها را بفهمان که خدای متعال در هر شبانه روز پنج نماز بر آن‌ها فرض نموده است، و اگر این را نیز اطاعت کردند، به ایشان خبر بده که خدای بزرگ بر آن‌ها صدقه در مالهایشان فرض گردانیده که از ثروتمندان‌شان گرفته شده به فقرای آن‌ها تقسیم می‌شود [۷].
پس چه جالب و لایق است برای حجاج محترم که خود بر توحید استوار باشند و خویشتن را داعی و حامل لوای توحید قرار دهند.
[۱] مراد از تلبیه، گفتن «لبّیک الّلهم لبّیک...» است که شخص حاجی یا معتمِر از زمان بستن احرام تا رؤیت کعبه مشرفه بطور مداوم و مستمر این جملات را تکرار می‌نماید. [۲] صحیح مسلم، حدیث شماره: ۱۲۱۸. [۳] سنن ابن ماجه، حدیث شماره: ۲۸۹۰، حافظ ابن حجر اسناد این حدیث را در فتح الباری جلد۳ صفحۀ: ۴۴۶ ضعیف گفته، و علامه ناصرالدین آلبانی نظر به تمام طرق حدیث آنرا در سلسله الاحادیث الصحیحه حدیث شماره: ۲۶۱۷ صحیح قرار داده‌است. [۴] جامع الترمذی، حدیث شماره: ۸۶۹ . [۵] صحیح مسلم: حدیث شماره: ۱۲۱۸. [۶] جامع ترمذی: حدیث شماره: ۳۵۸۵. [۷] صحیح بخاری: حدیث شماره: ۱۳۹۵.