با پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم در حج

تنوّع جوابدهی آن حضرت برای سؤال کنندگان

که گاهی جواب کوتاه وخاص برای شخص سوال کننده می‌داد، مثل جواب آن حضرت برای دختری از قبیله خثعم که سوال نمود: یا رسول الله! حج، بر پدرم که پیر و نا توان است فرض شده است و او خود را بالای سواری نمی‌تواند نگه دارد، آیا من به جای او حج کنم؟ فرمود: بلی [۲۲۲].

و گاهی نیز جواب عام می‌دادند تا همه مردم و اطرافیان نیز مستفید شوند، چنان که در حدیث "عبدالرحمن ابن یعمر س" آمده است که: گروهی از اهل "نجد [۲۲۳]" خدمت پیامبر خدا در "عرفات" رسیدند و سوال نمودند، حضرت پیامبر جمنادی را امر نمود تا در بین مردم فریاد بزند: حج، عرفه است [۲۲۴].

- بعضی اوقات، آن حضرت فتوای‌شان را با نوعی تشویق و ترغیب همراه می‌ساختند.

بطور مثال: زنی در "روحا" طفلی را بلند کرد و از پیامبر خدا سوال نمود: آیا بر این طفل حج هست؟ آن حضرت فرمود: بلی و برای تو نیز ثواب دارد [۲۲۵](که سرپرست و مساعد طفل هستی و او را از خردسالی با این فریضه آشنا می‌سازی).

خلاصه اینکه فتاوای پیامبر در موسم حج خیلی زیاد می‌باشد؛ آن حضرت در مدینه منوّره [۲۲۶](قبل از حرکت به سفر حج) و در هنگام احرام بستن در ذوالحلیفه [۲۲۷]، در بیت الله الحرام [۲۲۸]، در عرفات [۲۲۹]، در مزدلفه [۲۳۰]و مِنی [۲۳۱]، در وقت حرکت بین مشاعر مقدسه [۲۳۲]و در راه باز گشت بسوی مدینه [۲۳۳]به سوال‌های حجاج پاسخ داده‌اند.

و امروزه نیز برای دعوت‌گران و علمای کرام که وارثین انبیا و پرچم داران اسلام هستند، لازم است که مردم را ارشاد و رهنمائی نموده و آن‌ها را از سر درگمی در آورند.

و اگر هر عالمی به زبان محلی خویش و برای قوم خود، مسایل را بفهماند خیلی از مشکلات حجاج به سادگی و آسانی رفع خواهد شد.

و همچنین، عوام الناس باید بدانند که در مسایل خویش به هرکس رجوع نکنند؛ بلکه قبل از آن تقوی، ثبات علمی و فهم طرف را دیده و بعدا از او فتوی بخواهند.

[۲۲۲] صحیح بخاری، حدیث شماره: ۱۵۱۳. [۲۲۳] قسمت بالائی عربستان و مقابل آن "تهامه" است، شهر ریاض (پایتخت عربستان) جزء نجد بشمار می‌رود. [۲۲۴] جامع ترمذی، حدیث شماره: ۸۸۹. [۲۲۵] صحیح مسلم، حدیث شماره: ۱۳۳۶. [۲۲۶] صحیح بخاری، حدیث شماره: ۱۷۳۶، صحیح مسلم، حدیث شماره: ۱۳۶۶. [۲۲۷] صحیح مسلم، حدیث شماره: ۱۲۱۸. [۲۲۸] نگاه: فتوای آن حضرت برای "سراقه ابن مالک" در صحیح مسلم، حدیث شماره: ۱۲۱۸. [۲۲۹] جامع ترمذی، حدیث شماره: ۸۸۹. [۲۳۰] جامع ترمذی، حدیث شماره: ۸۹۱. [۲۳۱] صحیح بخاری، حدیث شماره: ۸۳. [۲۳۲] صحیح مسلم، حدیث شماره: ۱۲۷۳. [۲۳۳] صحیح مسلم، حدیث شماره: ۱۳۳۶.