مقدمه مؤلف
الحمد لله رب العالـمين، والصلاة والسلام على نبينا محمد وعلى آله وصحبه، ومن اقتفى أثره ونهج سبيله إلى يوم الدين، وبعد:
اللهأبندگان را به پیروی و اطاعت پیامبر گرامی‌اشص امر نموده و می‌فرماید: ﴿وَمَآ ءَاتَىٰكُمُ ٱلرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَىٰكُمۡ عَنۡهُ فَٱنتَهُواْ﴾[الحشر: ٧].
«و هرچه پیامبرص به شما بدهد، آن را بگیرید و از هر آنچه شما را منع کند، از آن باز ایستید».
و ایشانصرا الگوی نیکو و شایسته برای بندگانش قرار داده و می‌فرماید:
﴿لَّقَدۡ كَانَ لَكُمۡ فِي رَسُولِ ٱللَّهِ أُسۡوَةٌ حَسَنَةٞ لِّمَن كَانَ يَرۡجُواْ ٱللَّهَ وَٱلۡيَوۡمَ ٱلۡأٓخِرَ وَذَكَرَ ٱللَّهَ كَثِيرٗا ٢١﴾[الأحزاب: ۲۱].
«یقینا برای شما در رسول خدا سر مشقی نیکوست، برای آن کس که به خدا و روز آخرت امید دارد و خدا را بسیار یاد می‌کند».
چنانکه خداوندأ پیروی از آنحضرتصرا، نشانه محبت ایشان خوانده می‌فرماید:
﴿قُلۡ إِن كُنتُمۡ تُحِبُّونَ ٱللَّهَ فَٱتَّبِعُونِي يُحۡبِبۡكُمُ ٱللَّهُ وَيَغۡفِرۡ لَكُمۡ ذُنُوبَكُمۡۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِيمٞ ٣١﴾[آل‌عمران: ۳۱].
«ای محمد! -به مدعیان دوستی من- بگو اگر خدا را دوست دارید (راستگو هستید) پس از من پیروی کنید تا خداوند دوست‌تان بدارد و گناهان شما را بیامرزد و خداوند آمرزنده مهربان است».
خداوندأ بیان داشته است که پیروی و اطاعت پیامبرصدر حقیقت پیروی او تعالی می‌باشد، طوری که می‌فرماید: ﴿مَّن يُطِعِ ٱلرَّسُولَ فَقَدۡ أَطَاعَ ٱللَّهَۖ وَمَن تَوَلَّىٰ فَمَآ أَرۡسَلۡنَٰكَ عَلَيۡهِمۡ حَفِيظٗا ٨٠﴾[النساء: ۸۰].
«هرکس از پیامبرص اطاعت کند، در حقیقت از خداوندأ اطاعت کرده است، و هرکس رویگردان شود، پس ترا نگهبان ایشان نفرستاده‌ایم».
و پاداش بزرگی را برای کسانی که از ارشادات آنحضرتصپیروی نموده و آن را عملی نماید، آماده ساخته است، قسمی که می‌فرماید: ﴿وَمَن يُطِعِ ٱللَّهَ وَٱلرَّسُولَ فَأُوْلَٰٓئِكَ مَعَ ٱلَّذِينَ أَنۡعَمَ ٱللَّهُ عَلَيۡهِم مِّنَ ٱلنَّبِيِّۧنَ وَٱلصِّدِّيقِينَ وَٱلشُّهَدَآءِ وَٱلصَّٰلِحِينَۚ وَحَسُنَ أُوْلَٰٓئِكَ رَفِيقٗا٦٩﴾[النساء: ۶٩].
«و کسانی که از خدا ورسول اطاعت کنند، در زمره کسانی هستند که خداوندأ بر آنان انعام نموده است، از -همراهی- پیامبران و صدیقین و شهیداء و صالحین، و اینان رفیقانی نیک هستند».
حج درمیان سایر عبادات، عبادت روشن و آشکاریست، که پیروی و اقتدا به آنحضرتصبصورت واضح در آن هوید است، برخی از دانشمندان و طالبان علم در این عصر توجه خاصی در مورد احکام و مسایل متعلق به حج نموده‌اند که از اهمیت بسزایی بر خوردار بوده و توانسته‌اند راه‌های که شاید بدعتی از آن به دین رخنه نماید، بسته‌اند، و در راه نشر و پخش علم و معارف اسلامی، بویژه آنچه که مربوط به مناسک حج می‌گردد، تأثیر بزرگی داشته است.
لیکن جانب مهمی دیگری که باید به آن توجه و اهتمام خاصی صورت گیرد، آنست که ارشادات و هدایات و احوال پیامبرصدر این مناسبت پرفیض بصورت واضح و مفصل بیان گردد، تا برادران مسلمان ما که عزم حج را دارند، با آن آشنایی پیدا نموده و در خط سیر آنحضرتصگام نهاده، این فریضه پرفیض را بصورت درست و مطابق روش آنحضرتصادا نمایند. اهمیت دانستن این مسایل را که برای هر مسلمان، بویژه حاجی بسیار مهم است می‌توان در نکات ذیل بیان نمود.
*- آموزش و آگاهی این مسایل، سپس عملی نمودن آن، حکمت و اهداف حج را واضح ساخته، پرستش و بنده‌گی پروردگارجهان را محقق می‌سازد.
*- بسیاری از مسلمانان از احوال پیامبرصدر حج آگاهی کامل ندارند، از اینرو کوشش آن‌ها تنها در جهت آموختن احکام فقهی این مناسک بوده، و به آن خشنود و قانع می‌گردند.
*- بسیاری مسلمانان از احوال پیامبرصدر حج، از جمله: معانی، مقاصد و اهداف آن آگاهی ندارند، حتی برخی از طالبان علم که در زمینه سنت نبوی وغیره امور شرعی سروکار دارند، این امر از آن‌ها پنهان مانده و عملی نمی‌گردد.
*- حج درمیان سایر عبادات سلیقه و روش خاصی را بخود دارد، بنابراین پیامبر اکرمصبا توده‌ها و اقشار مختلف مردم برخورد و تعامل داشتند. ایشان با گروه‌های مختلف مردم دیدار نمودند که شاید اینچنین فرصت مناسبی در زمان و مکان دیگر امکان پذیر نمی‌بود، و شاید هم برخی از مردم جز در همین مناسبت بزرگ، دیگر موفق به دیدار آنحضرتصنمی‌شدند، از اینرو در این کنفرانس بزرگ و تاریخی، گوشه‌های زیادی از برخورد و تعامل آنحضرتصبا گروه‌های مختلف مردم، و رسیدگی و توجه به احوال آنان آشکار می‌گردد که دیگر موقع مناسبی، جز حج در موقع دیگر امکان پذیر نبود.
* - در این سفر آنحضرتصهمسران و همه افراد خانواده خویش، اعم از ناتوان و توانمند آن‌ها را با خود همراه نمودند که این خود گوشه دیگری از رهنمود‌های ایشانصرا در برخورد و رفتار با آنان واضح می‌سازد، که قبلاً صورت نگرفته بود .
لذا در این تحقیق و بررسی کوشیده شده تا کیفیت و چگونگی حج پیامبرصبطور شامل و مفصل و جامع ترسیم، و احوال آنحضرتصدر این حج بصورت واضح به تصویر کشیده شود، تا باشد که سرمشق و الگویی برای اقتدا کنندگان و پیروان خط آن حضرتصگردد.
چون کتب و رساله‌های بی‌شماری در مورد حج و احکام آن نگاشته شده است، بناءً ما در این کتاب پیرامون آن بحث نخواهیم کرد، بلکه به جوانب دیگر این فریضه پرفیض، اشاره خواهیم کرد، زیرا این موضوع به بررسی و تحقیق مفصل نیاز داشته، اینچنین گذر کوتاه و مختصر، تشنگان سنت مطهر نبوی را سیراب نخواهد کرد چون موضوع شاخه‌ها و فروع بسیار دارد، پس بخاطر نزدیک ساختن مسایل و یکجا نمودن پراگندگی، آن را به سه فصل تقسیم نمودیم:
فصل اول: احوال پیامبرصبا پروردگار‌شان در حج.
فصل دوم: احوال پیامبرصبا خانواده ایشان در حج.
فصل سوم: احوال پیامبرصبا امت‌شان در حج.
و از خداوندأ استدعا می‌نمایم که این کتاب را برای حجاج و معتمرین، سودمند گردانیده، و اقتدا کنندگان راه و روش آنحضرتصرا در پیمودن مسیر‌شان توفیق داده و آن را در درگاه بزرگ خویش بپذیرد.
و از برادرانی که در تهیه و نگارش این کتاب همکاری نموده‌اند، ابراز شکر و امتنان نموده، اجر و پاداش بزرگ را از خداوندأ برای آنان خواهانم.
وصلی الله علی نبینا محمد وعلی آله وصحبه اجمین.
***