احوال پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم در حج

۶- فروتنی، آرامش و وقار

حضور و سکون قلب، در متانت اعضا و وقار انسان آشکار می‌گردد، زیرا ظاهر بنده نمایندگی از باطن وی می‌کند [۸۴]، پیامبر خداصدر حج با این دو صفت حمیده آراسته بودند، ایشانصبا قلب آرام و بدون اندیشه و نگرانی به مناسک خویش را با کمال بنده‌گی به خداوندأ و در انتهای شکسته نفسی و اظهار عاجزی به خداوند سبحان، و با چشمان پر از اشک، و گریه و ناله و زاری به بارگاه الله تبارک وتعالی، با دستان بلند به دعا و ثنای خداوند و ایستادن طولانی [۸۵]، انجام دادند که روایات متعددی در این مورد ذکر شده است از جمله: فرموده حضرت جابرس که حالت آنحضرتصرا در وقت طواف چنین بیان نموده است: «پیامبر خداصبعد از لمس نمودن حجر الأسود، در حالی که اشک از چشمان‌شان جاری بود، سه دور طواف را شتابان، و چهار دور طواف دیگر را با رفتار عادی انجام دادند، و هنگامی که از طواف فارغ شدند، حجرالاسود را بوسیدند و دستان‌شان را بر آن گذاشتند سپس بر روی مبارکشان مسح نمودند» [۸۶].

همچنان از سالم/نقل شده که ابن عمرب جمره کوچک را به هفت سنگریزه می‌زد و با زدن هر سنگریزه تکبیر می‌گفت، بعد از آن پیش می‌رفت تا به همواری می‌رسید، در آنجا روی به قبله، مدت طولانی دست‌هایش را بالا کرده دعا می‌نمود. بعد از آن جمره میانه را با سنگریزه می‌زد، بعد از آن طرف شمال را می‌گرفت تا به همواری می‌رسید، در اینجا نیز روی به قبله مدت طولانی دست‌هایش را بالا کرده و دعا می‌کرد، بعد از آن جمره عقبه را از قسمت پایانی وادی رمی می‌کرد، و در آنجا توقف نمی‌کرد، بلکه بر می‌گشت و می‌فرمود: پیامبر خداصرا دیدم که همین طور می‌نمودند [۸٧]. چنانکه آنحضرتصبا متانت و وقار، و آرامش خاطر و اعضا، با سیر نرم و آرام، مناسک را ادا نمودند، قسمی که جابرس روایت نموده است که آنحضرتص درحالی روانه منا شدند که سکون و آرامش برایشان هویدا بود [۸۸].

فضل بن عباسب نیز روایت نموده که: «هنگامی که پیامبر خداصاز عرفه حرکت نمودند با سکون و آرامی سیر می‌نمودند تا آنکه به مزدلفه رسیدند» [۸٩].

همچنان عبدالله بن عباسس روایت نموده که وی در روز عرفه با پیامبرخداصبه طرف مزدلفه می‌آمد، در این هنگام پیامبرخداصاز پشت سر هیاهوی مردم و زدن شتران را شنیدند، ایشانصبا تازیانه که بدست داشتند، به‌سوی مردم اشاره نموده و فرمودند: «ای مردم! آرام و با وقار باشید، ثواب و خیر در شتاب و تیز رفتن نیست» [٩۰].

پس برادر عزیز، حاجی محترم! سعی و تلاشت این باشد که حج و سایر عباداتت صرف برای خداأ و مطابق سنت رسول اکرمصباشد، و در ادای مناسک حج از شتاب اجتناب نموده، وقار و آرامش، و اطمینان و حضورقلب را فراموش مکن، و در کردار و گفتار خویش دقت نموده معنا و هدف آن را درست درک کن، زیرا اینکار باعث می‌شود تا در همه اعمالت حکیمانه تصرف نموده و باطل را از حق تمیز نمایی.

حج را با راحت خاطر انجام بده و از اعمال مردمان جاهل که می‌خواهند هرطور شود ولی زودتر مراسم حج را بپایان برسانند و به خانه‌های‌شان برگردند، در حذر باش، زیرا زبان حال آن‌ها چنین می‌گوید که: پروردگارا! ما را از این مراسم به راحتی بیار، و نمی‌گویند که: پروردگارا! با برپا داشتن مراسم حج، بما اطمینان و راحت خاطر نصیب فرما.

[۸۴] فتح الباری از ابن حجر: ۲ / ۲۶۴. [۸۵] روایات زیادی در این مورد ذکر شده بطور مثال: صحیح بخاری شماره: ۱٧۵۱، و صحیح مسلم شماره: ۱۲۱۸. [۸۶] سنن کبری از بیهقی: ۵ /٧۴ ، و ابن کثیرس در سیرت نبی فرموده: اسناد آن جید است ۳ /۳۱٧. [۸٧] صحیح بخاری: ۱٧۵۱، ۱٧۵۳، ابن قیمس در مورد عدم توقف آنحضرتصبعد از زدن جمره عقبه فرموده است: شاید بخاطر تنگی مکان در وادی منا توقف نکردند، و گفته شده است: آنحضرتصبر این عادت بودند که در وسط عبادت دعا می‌نمودند وثابت نشده که بعد از فارغ شدن از عبادت دعا نموده باشند و هرکسی روایت کرده که ایشانصبعد از فارغ شدن از عبادت دعا نموده اند، مرتکب اشتباه بزرگی شده است، زاد الـمعاد: ۲/ ۲۸۶. [۸۸] سند احمد با اسناد صحیح: ۱۸۱۶. [۸٩] صحیح بخاری: ۱۶٧۱، عمر بن عبد العزیزس از این حدیث استدلال نموده در خطبه روز عرفه به مردم فرمود: «پیشی گرفتن در تیز رانی اسپ و شتر نیست، بلکه سبقت کسی جسته که مورد عفو خداوندأقرارگرفته باشد» فتح الباری: ۳/۵۲۲. [٩۰] صحیح بخاری: ۱۶٧۱.