خمس ازديدگاه ائمه علیهم السلام
۱- از ضریس کنانی روایت است که امام صادق ÷پرسیدند: زنا از کجا دربین مردم راه یافت؟ گفتم جانم فدای شماباد نمی‌دانم، فرمودند: «من قِبَل خُمسناأهل البيت الا شيعتنا الطيبين فإنه مُحلّلٌ لهم لـميلادهم» یعنی: «از طریق خمس ما اهل بیت، مگر شیعیان خوب ما زیرا که خمس برای آنان حلال است تا اینکه نسلشان پاک بماند»[۶۶] .
۲- از حکیم موذن بن عیسی روایت است که گفت:
«از امام صادق ÷پرسیدم تفسیر آیه کریمه: ﴿وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّمَا غَنِمۡتُم مِّن شَيۡءٖ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُۥ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي ٱلۡقُرۡبَىٰ﴾چیست؟ [لأنفال: ۴۱] ، آن امام اندکی فکر کردند سپس فرمودند: «هي والله الإفادة يوما بيوم الا أن أبي جعل شيعته في حل ليزكوا......» ولی پدرم شیعیان خودش را از آن معاف کرده است تا اینکه پاک شوند[۶۷] .
۳- از عمر بن یزید روایت است که گفت مسلم را در مدینه دیدم که در آن سال خدمت امام صادق ÷مبلغی پول آورده بود، امام پولش را به خودش برگرداند و فرمود:
«يا أبا سيار قد طيبناه لك وأحللناك منه فضم إليك مالك وكل ما في أيدي شيعتنا من الأرض فهم فيه محللون حتى يقوم قائمنا». «ابو سیار! ما این خمس را به توبخشیدیم، و ترا از ادای آن معاف کردیم، این مالت را بردار و تمام آنچه که شیعیان ما دارند تا وقتی که امام قائم ظهور نفرموده برای آنان حلال است»[۶۸] .
۵- از محمد بن مسلم از یکی از دو امام علیها السلام روایت است که فرمود:
«سخت‌ترین حالتی که مردم در آن قرار دارند این است که صاحب خمس برخیزد و بگوید:
«يارب خمسي وقد طيبنا ذلك لشيعتنا لتطيب ولاداتهم ولتزكوا ولاداتهم». «پروردگارا! خمس من، درحالیکه ما خمس را برای شیعیان خود حلال کردیم تا اینکه نسلشان و فرزندانشان پاک بماند»[۶۹] .
۶- از امام صادق ÷روایت است که فرمودند:
«ان الناس كلهم يعيشون في فضل مظلتنا إلا أننا أحللنا شيعتنا من ذالك»[۷۰] .
۷- از یونس بن یعقوب روایت است که گفت:
«خدمت امام صادق ÷بودم که مردی وارد شد و گفت: جانم فدایت باد‌ای امام! مال و سرمایه زیادی از تجارت و راههای دیگربدست ما می‌رسد و ما می‌دانیم که شما در این مال حق دارید، وما در این حق شما مقصریم فرمودند:
«ماأ نصفناكم إن كلفناكم ذلك». «اگر ما شما را به آن مکلف کنیم در حق شما از انصاف کار نگرفته‌ایم»[۷۱] .
۸- از علی بن مهزیار روایت است که گفت:
«در نامه‌ای از امام باقر ÷خواندم که شخصی خدمت ایشان آمد و از ایشان خواست که وی را از پرداخت خمس معاف کنند، امام با خط خودشان نوشتند:
«من أعوزه شيء من حقي فهو في حل». «کسی که بر اثر تنگدستی به چیزی از حق من نیاز داشته باشد برایش حلال است»[۷۲] .
۹- مردی خدمت امیر المؤمنین ÷آمد و گفت:
مال فراوانی جمع کرده‌ام و حب آن درونم را سوزانده است، آیا توبه من قبول می‌شود؟ فرمودند: خمس مرا احضار کن، وقتی خمس را احضار کرد امام فرمودند:
«هولك، الرجل اذا تاب، تاب ماله معه». «این مال، مال توست چونکه هرگاه انسان توبه کند مالش نیز با او توبه می‌کند»[۷۳] .
اینها و بسیاری روایات دیگر همگی با صراحت گویای این حقیقت هستند که شیعه از پرداخت خمس معاف است، هرکس هرجوری که خواسته باشد می‌تواند با اختیار کامل در مال خمس تصرف کند، هیچ فرد شیعه‌ای ملزم به پرداخت خمس نیست تا آنکه امام قائم ظهور فرماید، شگفت اینجاست که وقتی با حضور خود ائمه علیهم السلام پرداخت خمس الزامی نبوده اکنون پس از گذشت قرنها چگونه پرداخت آن الزامی است؟!.
لذا در پرتو روایات بسیاری که شیعیان را از پرداخت خمس معاف می‌کند علماء و محققین و مجتهدین زیادیکه در عصرخودشان از مراجع بسیار معتمد جهان تشیع بشمار می‌رفته‌اند همگی فتاوایی صادر کرده‌اند که شیعیان را از پرداخت خمس معاف می‌کند بنابر مفاد این فتاوا پرداخت خمس به هیچ احدی در هرموقعیت و مقامی‌که باشد پیش از ظهور امام قائم جائز نیست.
[۶۶] اصول کافی: ۲/۵۰۲ با شرح شیخ مصطفی. [۶۷] اصول کافی: ۲/۴۹۹. [۶۸] اصول کافی: ۲/۲۶۸. [۶۹] اصول کافی: ۲/۵۰۲. [۷۰] من لا یحضره الفقیه: ۲/۲۴۳. [۷۱] من لایحضره الفقیه: ۲/۲۳. [۷۲] من لایحضره الفقیه: ۲/۳۲. [۷۳] من لایحضره الفقیه: ۲/۲۲.