مرحله اول:
پس از انقطاع سلسله امامت و غیبت امام زمان دیدگاه رایج این بود که خمس حق امام غائب است و هیچکس حقی در آن ندارد، به همین دلیل بود که بیش از بیست نفر ادعا کردند که نائب امام هستند تا بتوانند خمس را بگیرند و در آن تصرف کنند و گفتند ما با امام غائب ملاقات داریم و میتوانیم خمس را به ایشان برسانیم.
این زمان غیبت صغری بود، تا حدود دو قرن پس از آن این دیدگاه همچنان رائج بود و خمس به کسی داده نمیشد، در این دوران صحاح چهارگانه پدید آمد، و تمام آنها روایاتی نقل کردند که ائمه علیهم السلام خمس را بر شیعیانشان بخشیدهاند و آنان را از پرداخت آن معاف کردهاند، هیچ فتوایی در این دوران وجود نداشت که خمس باید پرداخت.