شاهراه اتحاد یا بررسی نصوص امامت

فرق شيعه پس از امام رضا ÷

پس از وفات علی بن موسی الرضا÷ نیز پیروانش به پنج گروه منشعب شدند:

۱- فرقه‌ای گفتند که: علی بن موسی، جز محمد بن علی بن موسی، که در آن زمان طفلی نابالغ بود و بعدها داماد «مأمون» عباسی شد، فرزند ذکوری نداشته، بنابر این او امام است.

۲- دسته‌ای از فرقة «مُرجئه» که محدّثه نام داشتند، امامت آن حضرت را پذیرفتند، ولی پس از وفات وی مجدداً به عقیدة قبلی خویش بازگشتند!

۳- فرقه‌ای از زیدیه پس از اینکه مأمون عباسی امام رضا ÷را به ولایت عهدی برگزید و فضل او را آشکار نمود و برای او از مردم بیعت خواست، امامت او را پذیرفتند، ولی پس از اینکه وی در زمان حیات مأمون درگذشت، به عقیدة سابق خود بازگشتند!

۴- فرقه‌ای موسوم به مؤلّفه پس از اطلاع از مرگ امام موسی بن جعفر، امامت علی بن موسی را پذیرفتند، ولی پس از مرگ آن حضرت از قول به امامت وی عدول کرده و مجدداً در حضرت موسی بن جعفر توقف کردند!

۵- فرقه‌ای گفتند: پس از علی بن موسی، برادرش احمد بن موسی بن جعفر، معروف به شاه چراغ امام است. این گروه سخنانی گفتند که به اقوال فرقة فطحیه که از پیروان عبدالله بن جعفر افطح بودند، شبیه بود و همچون آنان، انتقال امامت به برادر را جایز شمردند.

سبب آنکه گروهی امامت احمد بن موسی (شاه چراغ) را پذیرفتند و گروهی نیز پس از وفات علی بن موسی به توقف در امامت موسی بن جعفر بازگشتند، آن بود که به هنگام وفات علی بن موسی پسرش محمد هفت ساله بود، از این رو گفتند که امامت در غیر بالغ جایز نیست.

اما کسانی‌که امامت ابو جعفر محمد بن علی بن موسی (الجواد) را پذیرفتند، در کیفیت علم وی اختلاف کردند و از جمله گفتند که: امام باید عالم باشد در حالی که محمد بالغ نیست و پدرش نیز وفات یافته، پس او چگونه و از چه کسی تعلیم گرفته است؟ و آراء گوناگونی اظهار داشتند که علاقه‌مندان می‌توانند در این مورد به کتب مفصل مراجعه کنند.