شاهراه اتحاد یا بررسی نصوص امامت

علت اصلی اختلاف

مادة اصلی و اساسی اختلاف امت اسلامی که بر اثر آن، سایر اختلافات نیز پیدا شده، موضوع امامت و پیشوایی، یا به عبارت دیگر، حکومت و زمامداری مردم و ادارة امور ملت است، و محرک و داعی اصلی آن در اکثر افراد، همان حبّ مقام و ریاست و سروری است. ولی باید گفت که هر چند ذات انسان مایل به برتری‌جویی و استعلاء و استیلاء بر دیگران است، و هر کس طالب برتری بر امثال خویش است، اما برای کسانی همچون علی ÷و بسیاری از صحابه پیامبر، که از درجات عالیة تقوی و علوّ طبع برخوردارند، انگیزه و غریزة فوق، تحت حاکمیت پروا و تقوای إلهی و حبّ توفیق خدمت و کسب ثواب اجرای احکام خدا و ارشاد بندگانش، قرار می‌گیرد و غریزة مذکور، به نحوی صحیح اعمال می‌‌شود، و طبعاً هرگاه این میل طبیعی به طریقی صحیح رهبری شود بهترین نتایج از آن حاصل می‌‌گردد. زیرا وجود نظامِ مدیریت جامعه، از لوازم حیات آدمی است، و هیچ ملت و امتی بدون حکومت و نظام اجتماعی نمی‌تواند به حیات اجتماعی خود ادامه دهد. نه تنها انسان بلکه بسیاری از حیوانات نیز به اهمیت این مطلب پی برده و در نظام زندگی خود دارای اجتماع و تشکیلات لازمة آن هستند، چنانکه تشکیلات اجتماعی موریانه‌ها، و مورچه‌ها، زنبور عسل و بسیاری از پرندگان و پارة از حیوانات دیگر، شاهد این حقیقت است.

شکی نیست که در دین اسلام، که حاوی بهترین دستورات اجتماعی و ضامن سعادت دینی و دنیوی پیروان خویش است، این مسأله، مسکوت و مجهول نمانده و برای آن وظایف و احکام و دستورات و مقرراتی وضع گردیده است که ما فی الجمله آن را در یکی از تألیفات خویش به نام «حکومت در اسلام» که در دو جلد به طبع رسیده، بیان کرده‌ایم و طالبین می‌توانند بدان رجوع کرده و حقیقت را در یابند. آنچه در اینجا می‌‌توانیم گفت آن است که یقیناً حضرت خاتم النبیین صدر شریعت متقن و ولای خود، مقررات و قوانینی در آئین زمامداری و حکومت آورده و امت خود را بدان رهبری کرده است. زیرا دین اسلام که به توشیح مقدس: ﴿ٱلۡيَوۡمَ أَكۡمَلۡتُ لَكُمۡ دِينَكُمۡ وَأَتۡمَمۡتُ عَلَيۡكُمۡ نِعۡمَتِي﴾[المائدة: ٣]. «امروز دینی‌تان را برایتان کامل و نعمتم را بر شما تمام کردم» موشح و مزین گردیده، از مسائل و احکام حکومت و زمامداری که از الزم لوازم حیات بشری است خالی نمی‌‌تواند بود، و چنانکه در محل خود ثابت است، این منظور در این دین مبین، از مهم‌ترین اهداف و مقدس‌‌ترین احکام اسلام است! اما حواشی و زوائدی که مسلماً زائیدة اغراض و امراض پاره‌ای از دشمنان حیله‌گر و دوستان جاهل است، هرگز نمی‌‌تواند در احکام آسمانی و قوانین الهی به طور روشن و خدشه ‌ناپذیر راه یابد، زیرا - چنانکه إن‌شاءالله بیان آن خواهد آمد- آن را از شکل اصلی خود برگردانیده و با چهره‌ای مکروه و زشت نمایش می‌دهد، که در این صورت مورد نفرت عقلا و انزجار علاقه‌مندان دوستداران آن قرار می‌‌گیرد و این از حکمت و رحمت الهی به دور است.

یکی از اموری که می‌‌توان به وسیلة بررسی آن، به حقایق تعالیم پیامبر اسلام صدست یافت، مطالعة قضیة سقیفة بنی‌ساعده است که در همان ساعات اولیه که روح مقدس رسول خدا به ملأ اعلی انتقال می‌‌یافت، واقع شد. هرگاه آن واقعه را با دقتی حقیقت‌جویانه و عاری از تعصب و پیش‌ داوری تعقیب کنیم، به بسیاری از مطالب لازمه پی برده و حقیقت، علی رغم پوشیدگی بر طالب خود، جلوه خواهد کرد. اینک ما در این رساله، مختصری از داستان سقیفة بنی ساعده را که کبار اصحاب رسول مختار صدر آن حضور داشتند و ماجرا را به وجود آوردند می‌نگاریم، تا حقیقت مطلب بر طالبان حق روشن شود، إن شاء الله.