گزیده ای از اعتقادات سلف

۴- تقسیم نمودن توحید به توحید ربوبیت و توحید الوهیت و وجوب تصدیق آن‌ها

توحید نزد سلف صالح دوگونه است:

اول: توحید ربوبیت: توحید ربوبیت عبارت است از اعتقاد به اینکه پروردگار این هستی یکی است و بیشتر نیست: و او خداوندی است که فطرتهای سلیم براساس اقرار به آن خلق و ایجاد شده‌اند، و براساس گردن کج بودن برای او و ایمان به اسماء و صفاتی که برای او در قرآن و سنت آمده است، پس توحید أسماء و صفات بطور اجمال داخل در توحید ربوبیت است، ولی به هنگام تفصیل، قسم سومی را می‌سازد، خصوصاً موقعی که بخواهیم جواب گروههایی را بدهیم که معتقدیم به ربوبیت خدا هستند منتهی صفات را انکار می‌کنند مانند، جهمیّه و معتزله.

دوم: توحید الوهیت: معنی توحید الوهیت این است که خداوند به تنهایی عبادت و پرستش شود و منکر عبادت غیر خدا بود، و با این نوع، معنی کلمه توحید یعنی: «لا اله الا الله»تحقق پیدا می‌کند.

و این نوع از توحید، دعوت هر پیامبری برای قومش بوده، از حضرت آدم÷گرفته تا حضرت خاتمص، و به همین خاطر خداوند مخلوقات را خلق نموده است و بهشت و دوزخ را ایجاد کرده و مردم را به دو گروه سعادتمند و نگون بخت تقسیم کرده، و ایمان هیچ کس قابل قبول نخواهد بود مگر با اقرار به توحید الوهیت، هم قولاً و هم عملاً، و این نوع دوم، توحید ربوبیت را هم در ضمن خود دارد.

قرآن کریم به این نوع از توحید اهتمام بس شایانی ورزیده است و دلایل و براهین عقلی و صحیح زیادی بر آن آورده است، زیرا شرکی که در تمام ملت‌ها بوقوع پیوسته است در این نوع بوده است چون اکثر مشرکین در تمام امت‌ها به ربوبیت خداوند معتقد بودند، ولی به همراه اقرار به ربوبیت او در عبادت او شریک قرار می‌دادند!!.