گزیده ای از اعتقادات سلف

۱۵- موافقت صحیح منقول با صریح معقول

هر آنچه در کتاب و سنت در مورد مسایل عقیدتی ثابت گردیده عقل کامل و صحیح آن را می‌پذیرد، البته عقلی که با دقت و امعان نظر به خدمت گرفته شده باشد، زیرا عقل صحیح ممکن نیست که با منقول صحیح و ثابت مخالفت ورزد، چون عقل و نقل هر دو وسیله‌اند برای یک هدف واحد که همانا رسیدن به خدا است و وسایلی که به یک هدف منتهی می‌شوند امکان ندارد که با هم در تعارض باشند.

شیخ الاسلام ابن تیمیه می‌گوید:

هیچ وقت عقل صریح با منقول صحیح مخالفت نمی‌ورزد و خیلی در مسایلی که مردم بر سر آن در اختلاف‌اند دقت و توجه نموده‌ام آنچه که مخالف صریح منقول هستند، شبهاتی فاسد می‌باشند که بوسیله عقل، باطل بودن آن بخوبی نمایان می‌گردد، بلکه بوسیله عقل نقیض آن که موافق شرع است هم مشخص می‌شود، و حتی این واقعیت را در مسایل بزرگ اصولی یافته‌ام مانند توحید، صفات و مسایل قدر، نبوت، معاد و غیره. و چه بسا آنچه که بوسیله صریح عقل دانسته می‌شود، به هیچ وجه منقول مخالف آن نبوده و اگر هم بوده یا حدیث موضوعی است و یا دلالتی ضعیف است که اگر عقل هم با آن در تعارض نباشد قابل قبول نیست، چه رسد به اینکه با صریح معقول در تعارض باشد!

و بخوبی می‌دانیم که هرگز پیامبران چیزی نمی‌گویند که عقل آن را محال بداند، بلکه چیزی خواهند گفت که عقل را به حیرت می‌آورد!! و چیزی نخواهند گفت که عقل آن را نپذیرد، بلکه چیزی می‌گویند که عقل از شناخت آن ناتوان و عاجز است!!