نقش اسلام در جلوگیری از گدایی

معنی صلهء رحم:

صلهء رحم عبارت از مراوده و حسن سلوک به اقارب ذی حق عصبی و نسبی در همه سطوح زندگی است به طور خاص در حالت احتیاج و ضرورت ایشان، تنها رفت و آمد و احترام در حالت سرور خوشی و تقدیم تعزیت در مراسم عزاداری را صلهء رحم گفته نمی‌شود که در حالات احتیاج شدید و طاقت‌فرسا از آن‌ها دوری جسته شود.

ابن قیم جوزی/می‌فرماید: بزرگ‌ترین قطع صلهء رحمی آنست که شخصی یکی از ذوی الارحام خود را در گرسنگی و تشنگی گرمی و سردی روزگار ببیند و لقمه نان و جرعه آبی و پارچه لباسی که ذریعه آن سد رمق و رفع گرسنگی و تشنه‌گی ستر عورت نماید به او ندهد حال آنکه او برادر و یا کاکا، بچه کاکا، بچه خاله عمه‌اش است، اگر این قطع صلهء رحمی نیست پس قطع صلهء رحم چسیت؟

صلهء رحم آن است که از اقارب عصبی و نسبی محتاج در حالت فقر و فاقه دست‌گیری کرده شود، این همان نکته یست که فقهای مسلمین بر آن اتفاق نظر دارند تا آن که شوهر را بر نفقه خانمش و پدر را بر نفقه اولادش و اولاد را به نفقه والدین جبر کرده می‌شود. قاضی محکمه صلاحیت دارد که نفقه فقیر را بر اقارب متمول آن جبراً حواله کند، همچنان که ایشان بعد از وفات وی مستحق میراث اواند (اگر از وی مالی بماند) در حالت زنده‌گی مکلف پوره کردن ضروریات زندگی او نیزاند. از سیعد ابن المسیب روایت است ‌که عمرسعصبه یتمی را به زندان افگند تا آن که بالای یتیم‌شان مصرف کنند و ضروریات زندگی‌اش را پوره کنند.

ابن جریج می‌گوید: من از عطا راجع به تفسیر این آیه کریمه «وعلی الوارث مثل ذلك»پرسیدم گفت: بر ورثه یتیم است بالای او مصرف کنند همچنان که از وی میراث می‌برند گفتم: ‌آیا ورثه مولود (طفل) را که مال ندارد جهت نفقه آن حبس کرده می‌شود؟‌ فرمود: ‌مگر بگزارند او را که بمیرد.

اگر حق ذی القربی که قرآنکریم به مراعات و احسان آن امر فرموده است دادن نفقه به او نباشد، پس چه حقی بالای صاحب قرابت وجود دارد. بزرگ‌ترین جفا در حق صاحب قرابت این است که او را گرسنه و برهنه ببیند در حالی که توان دادن لقمه نانی و پارچه لباسی که به آن سدرمق و ستر عورت نماید را دارد و به او نمی‌دهد. (۲۳ص٩۵و٩۶)

دکتور وهبه ذهیلی می‌گوید: بر پدر واجب است که مخارج مالی فرزندش را تا حین بلوغ بپردازد و بر اقارب متمول و سرمایه دار واجب است که تمام مصارف مالی نزدیکان تنگ دست و بینوای خودر ابپردازند. (۱۰ص۵۰۱۱ج٧)

و مطابق مذهب امام ابوحنیفه/نفقه هرذی رحم محرم مانند کاکا، برادر، برادرزاده، عمه و ماما بالای نزدیکان متمول‌شان واجب است.