استدلالی شگفتآور
برخی از معاصرین معتقدند: چون امام شافعی در کتاب «الرساله» از خبر واحد تنها در دایرهی احکام شرعی بهره برده است، پس ایشان به حجیت آن در زمینهی امور اعتقادی معتقد نبود.
استدلال فوق، شگفتآور است؛ زیرا چنین دیدگاهی را نمیتوان به ایشان نسبت داد، مگر اینکه خود بدان تصریح کرده باشد. از اینرو، استناد شافعی به احادیث آحاد را باید در هر دو زمینهی عقاید و احکام دانست؛ همانطور که آلبانی آنرا بیان میدارد؛ زیرا شافعی در کتاب «الرسالة» فصل مهمی را با عنوان: «الحجة فی تثبیت خبر الواحد» باز کرده و به دلایل بسیاری از کتاب و سنت پیرامون این موضوع اشاره نموده است. این دلایل مطلق بوده و حمل بر عموم میشوند.
از جمله بیانات ایشان در اینباره، این است که: در تایید خبر واحد احادیثی نقل شده است که پارهای از آنها برای اثبات این موضوع کفایت میکند و پیشینیان ما نیز اینگونه عمل کردهاند.
در جایی دیگر میگوید: اگر شخصی بگوید که پیشینیان بر تایید خبر واحد و استناد بدان اتفاق نظر داشته و هیچ کدام از فقها خلاف آنرا نگفتهاند، برای من نیز جایز است چنین چیزی بگویم. ولی به باور من، فقهای مسلمان در تایید خبر واحد اختلافنظر نداشتهاند.
خلاصه اینکه: بیانات امام شافعی در این زمینه عام و فراگیر است و هر کس بخواهد مذهب ایشان را بر استناد به احادیث آحاد تنها در باب احکام حمل کند، باید برای اثبات مدعای خویش دلیل بیاورد؛ در غیز این صورت ادعایش خلاف واقع است. چطور ممکن است مذهب ایشان را چنین تفسیر کرد حال آنکه ما پیشتر به فرازهایی از بیاناتشان مبنی بر اعتقاد به حجیت حدیث واحد در زمینهی عقاید اشاره کردیم؟