موثق‌ترین و معتمدترین منابع حدیثی در نزد امامیه
شیعه کتاب «الکافی» اثر محمد بن یعقوب کلینی -که در سه جلد است: اصول، فروع و روضه- را به عنوان موثق ترین و قدیمیترین منابع حدیثی اهل بیت در نزد دوازده امامیبه حساب میآورند. مؤلف کتاب در مدت زمانی که از نظر آنان، «غیبت صغری» نام دارد، زیسته است. غیبت صغری -بنا به اعتقاد شیعه- مدت زمانی است که مهدی، محمد بن حسن از طریق چهار سفیرش یکی پس از دیگری، با شیعیان خود در ارتباط بود. بودن کلینی در این عصر امتیاز خاصی به کتابش داده بود و آن هم، ثقه دانستن او از جانب مهدی بود، چون اگر روایت ضعیفی در آن میبود، مهدی از طریق سفیرانش، آن روایات ضعیف را انکار میکرد. بلکه حتی شیعه روایت کرده‌اند که مهدی گفته: «الکافی کافٍ لشیعتنا» «کتاب الکافی برای شیعیان ما کفایت میکند». این کتاب و مؤلفش از جانب تمام دانشمندان گذشته و حال امامیه، موثوق و معتمد دانسته شده‌اند. حتی کسانی که تمام روایات موجود در آن را قبول ندارند، این کتاب را موثوق ترین منابع حدیثی میدانند و منزلت بسیار والایی برای آن قائل‌اند. این کتاب در زمینه شناخت اصول عقیده و احکام شرعی در رأس تمامی این منابع قرار دارد. اما دیگران هر سه جلد کتاب مذکور را صحیح میدانند که این کتاب در صحت در نزد آنان همانند صحیح بخاری در نزد ما اهل سنت است. تازه آنان صحیح بخاری را به نسبت آن، چیزی به حساب نمیآورند. و کتابهایی را در زمینه مقایسه میان آن دو تألیف کرده‌اند تا تفوق و برتری کتاب «الکافی» بر کتاب «صحیح بخاری» را بیان کنند.
آنچه در زیر میآید نمونه‌ای از سخنان علمای شیعه در کتاب‌هایشان است که من آن را از مقدمه‌ای که دکتر حسین علی محفوظ برای این کتاب در جلد اول، چاپ تهران، سال ۱۳۸۱هـ نوشته، اقتباس نموده ام:
۱- اولین سخن از دکتر حسین علی محفوظ است، آنجا که در آن مقدمه میگوید: «... حاملان حدیث پیوسته از روشنایی و نور آن بهره می‌جویند. این کتاب یاریگر آثار نبوت و نگه دارنده علم و دانش خاندان محمد صلى الله علیه وآله وسلم و حامیشریعت اهل بیت میباشد».
۲- خود کلینی مؤلف کتاب در مقدمه اصول کافی، جلد۱، صفحه۸ میگوید: کتاب «الکافی» جامع همه علوم دین است که برای هر کسی که به دنبال علم است، کفایت میکند و انسانی که به دنبال هدایت است، به آن مراجعه مینماید و کسی که طالب علم دین و عمل به آثار صحیحه از صادقان است، به این کتاب عمل میکند.
۳- شهید محمد بن مکی میگوید: کتاب «الکافی» در حدیث کتابی است که امامیه به مانند آن عمل نکرده‌اند. (به نقل از بحار الانوار: ج۲۵، ص۶۷).
۴- محمد باقر مجلسی میگوید: کتاب «الکافی»، ضابط ترین و جامع ترین اصول است و بهترین و بزرگترین تألیفات شیعه میباشد. (به نقل از مرآة العقول: ج۱، ص۳).
۵- بعضی از علماء بر این باورند که این کتاب بر مهدی عرضه شد، او آن را تأیید نمود و آن را کتابی نیک دانست و گفت: «کافٍ لشعیتنا» «این کتاب برای شیعیان ما کافی است». (به نقل از منتهی الـمقال: ص۲۹۸، و الصافی: ج۱، ص۴، و روضات الجنات: ص۵۵۳).
اینک به آنچه خود شیعه درباره این کتاب گفته‌اند، بنگر، کتابی که آن را به چنان درجه و منزلتی رسانده‌اند:
مجلسی در شرح کتاب مذکور که «مرآة العقول» نام دارد، بیشتر از نه هزار روایت آن را ضعیف دانسته است [۹۹]در حالی که قبلاً درباره آن گفته بود: کتاب «الکافی» ضابط ترین و جامع ترین اصول است و بهترین تألیفات شیعه میباشد.
از دیگر کسانی که چنین ارقامی از روایات ضعیف در در باره کتاب (ضابط‌ترین و جامع‌ترین اصول و بهترین و بزرگترین تألیفات شیعه) ذکر کرده‌اند، مرتضی عسکری است، آنجا که میگوید: محدثان مدرسه اهل بیت خاطر نشان ساخته‌اند که در این کتاب نه هزار و چهار صد و هشتاد و پنج (۹۴۸۵) حدیث ضعیف از مجموع (۱۶۱۹۹) حدیث، وجود دارد [۱۰۰].
بلکه حتی یکی از محققین به نام محمد باقر بهبودی احادیث ضعیف آن را به (۱۱۶۹۳) حدیث رسانده است!! و این در کتابش، «صحیح الکافی» گفته است. او از مجموع: ۱۶۱۲۱، حدیث «الکافی» تنها (۴۴۲۸) حدیث را صحیح دانسته است -همچنان که مرتضی عسکری هم بر این باور است- و (۱۱۶۹۳) حدیث را رها کرده که به نظر خودش هیچ کدام صحیح نبوده‌اند [۱۰۱].
بنابراین، کتابی که بیشتر از دو سوم آن دروغ یا ضعیف باشد که قابل اعتماد نیست، چه ارزشی میتواند داشته باشد.
وقتی این، حال و اوضاع (ضابط ترین و جامع ترین اصول و بهترین و بزرگترین تألیفات شیعه) است، پس وضعیت دیگر منابعی که در منزلت پایین تری از آن قرار دارند، چگونه باید باشد؟!!.
[۹۹] لؤلؤۀ البحرین: یوسف بحرانی، تحقیق: محمد صادق بحرالعلوم: ص۳۹۴؛ الـموضوعات فی الآثار والأخبار: هاشم معروف حسینی، ص۴۴، به نقل از «مدخل إلی فهم الإسلام»، اثر یحیی محمد، ص۳۹۴. [۱۰۰] معالم الـمدرستین: مرتضی عسکری، ۳/۳۴۳. [۱۰۱] همان.