احکام جنایز

از میت به نیکی یاد کردن

۲۶- ذکر خیر میت از طرف جمعی از مسلمانان راستین و حداقل دو نفر اهل علم و ایمان از همسایگان که درباره او اطلاع کافی داشته باشند، موجب رفتن میت به بهشت می‌شود.

در این باره چند حدیث آمده است:

۱- انسسمی‌گوید:

«جنازه‌ای از کنار رسول الله جگذشت. مردم او را به نیکی یاد کردند. و ذکر خیرش همچنان ادامه یافت. و گفتند: او خدا و رسول خدا را دوست داشت. رسول الله جفرمود: «وجبت، ‌وجبت، وجبت» (واجب شد، واجب شد) سپس جنازه دیگری از کنار رسول اللهجگذشت. و مورد نکوهش قرار گرفت و مردم درباره او گفتند: مرد بدی برای دین خدا بود. رسول الله جفرمود: «وجبت، وجبت، وجبت» یعنی واجب شد، واجب شد. عمرسعرض کرد: پدر و مادرم فدایت باد. جنازه اول گذشت، ‌مردم او را به نیکی یاد کردند، شما فرمودید: واجب شد، واجب شد. سپس جنازه دیگری گذشت که مردم او را به بدی یاد کردند، باز هم شما فرمودید: واجب شد، واجب شد، واجب شد، رسول الله جفرمود: هر کسی که شما او را به نیکی یاد کنید، بهشت برایش واجب می‌شود و هر کسی را که به بدی یاد کنید، دوزخ برایش واجب می‌شود. و افزود که فرشتگان گواهان خدا در آسمان هستند و شما گواهان خدا در زمین، و این کلمه را سه بار تکرار کرد. در روایتی دیگر آمده است: مومنان گواهان خدا در زمین هستند.

همانا خداوند فرشتگانی دارد که بر زبان بندگان، خوبی‌ها و بدی‌های افراد را بیان می‌کنند. [٩۱]

۲- ابو اسود دؤلی می‌گوید: وارد مدینه شدم. در آنجا نوعی بیماری شیوع پیدا کرده بود و مردم را به کام مرگ می‌فرستاد. نزد عمر بن خطابسنشسته بودم که جنازه‌ای از کنار ایشان گذشت و مورد ستایش قرار گرفت. عمر بن خطاب فرمود: وجبت (واجب شد). عرض کردم: ‌ای امیر المومنین! چه چیزی واجب شد؟ فرمود: آنچه را که رسول خدا جفرموده بود، من گفتم. آن‌حضرت جفرمود: هر مسلمانی که چهار نفر از او به خوبی یاد کنند، خداوند او را وارد بهشت خواهد ساخت. عرض کردم: سه نفر چطور؟ فرمود: سه نفر نیز همین حکم را دارد. پرسیدم: دو نفر چطور؟ فرمود: دو نفر نیز همین حکم را دارد. روای می‌گوید: درباره یک نفر سوال نکردیم. [٩۲]

۳- هر مسلمانی که بمیرد و چهار نفر از همسایگان نزدیکش بگویند: ما جز خوبی، چیز دیگری از وی ندیده‌ایم، حق تعالی می‌فرماید: «سخن یا گواهی شما را پذیرفتم و آنچه را که شما در مورد او نمی‌دانید، بخشیدم.» [٩۳]

توجه: آنچه که در این سه حدیث بیان گردید مخصوص صحابه و زمان آن‌ها نیست. بلکه شامل تمام مومنانی است که در ایمان و علم و صداقت از صحابه پیروی می‌کنند.

برخی پس از نماز جنازه، از مردم درباره میت می‌پرسند و می‌گویند: شما درباره او چه گواهی می‌دهید؟ آنگاه خودشان می‌گویند: در حق او گواهی خیر بدهید. و می‌گویند: انسان نیکی بود، اهل خیر بود و... این سوال و این گواهی از سلف صالح روایت نشده است و بدعت می‌باشد. و در واقع هدف حدیث، این نیست. بلکه گواهی‌ای است که با واقعیت مطابقت داشته باشد.

چنان‌که در حدیث سابق آمده بود که خداوند، فرشتگانی دارد که از زبان مردم خوبی‌ها و بدی‌های انسان را بیان می‌دارند. [٩۴]

[٩۱] بخاری و مسلم. [٩۲] بخاری، نسائی، ترمذی. [٩۳] احمد، حاکم. [٩۴] احمد، ابن حبان و حاکم وبر اساس شرط مسلم صحیح است