تعریف (اعداء) از نظر شرع
پروردگار عزیزمان در کتاب عظیم خود در مورد دشمنان (اعداء) خود و دشمنان این دین و این ملت از اهل کتاب (یهود و نصاری) و کیش‌های باطل مشرکان، و کافران، و منافقان، و پیروان مذهب‌های ساختگی چنین سخن می‌فرماید:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَتَّخِذُواْ عَدُوِّي وَعَدُوَّكُمۡ أَوۡلِيَآءَ تُلۡقُونَ إِلَيۡهِم بِٱلۡمَوَدَّةِ وَقَدۡ كَفَرُواْ بِمَا جَآءَكُم﴾[الممتحنة: ۱].
«ای مؤمنان! دشمنان من و دشمنان خویش را به دوستی نگیرید به طوری که نسبت بدیشان محبت بورزید در حالی که آنان ایمان به حق و حقیقی ندارند که برای شما آمده است».
مصطفی جنیز در سنت مطهر خود بر این عداوت تأکید فرموده است، و امتش را از دشمنان بر حذر داشته است. خدای متعال از عداوت و دشمنی اهل کتاب چنین یاد می‌کند:
﴿وَلَا ٱلنَّصَٰرَىٰ حَتَّىٰ تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمۡۗ﴾[البقرة: ۱۲۰].
«یهودیان و مسیحیان هرگز از تو خشنود نخواهند شد، مگر اینکه از آیین آنها پیروی کنی».
از ابن عمربروایت شده که فرمود آنگاه که اهل خیبر دست و پای عبدالله بن عمر را شکستند، عمر بلند شد و در سخنانی فرمودند: همانا رسول خدا جبا یهودیان خیبر بر سر اموالشان معامله کرد، و فرمود: شما را تا وقتی که خداوند نگه دارد نگه می‌داریم، و به درستی عبدالله پسر عمر برای گرفتن اموال خود به آنجا رفته بود که شبانه به او حمله شد و دست‌ها و هر دو پایش را شکستند. پس در آنجا غیر از یهود دشمن دیگری نیست، آری آنها دشمن ما و متهم ما هستند. [۱۴۲]»
خداوند متعال در مورد عداوت و کینه‌توزی باطل کیشان مشرک نیز می‌فرماید:
﴿ بَرَآءَةٞ مِّنَ ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦٓ إِلَى ٱلَّذِينَ عَٰهَدتُّم مِّنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ ١﴾[التوبة: ۱].
«(این اعلام) بیزاری خداوند و پیغمبرش جاز مشرکانی است که شما با آن پیمان بسته‌اید».
و در حق کافران خداوند متعال می‌فرماید:
﴿إِنَّ ٱلۡكَٰفِرِينَ كَانُواْ لَكُمۡ عَدُوّٗا مُّبِينٗا ١٠١﴾[النساء: ۱۰۱].
«بی‌گمان کافران دشمنان آشکار شمایند».
و در مورد منافقان می‌فرماید:
﴿إِنَّ ٱلۡمُنَٰفِقِينَ يُخَٰدِعُونَ ٱللَّهَ وَهُوَ خَٰدِعُهُمۡ﴾[النساء: ۱۴۲].
«بی‌گمان منافقان خدا را گول می‌زنند در حالی که خداوند ایشان را گول می‌زند».
رسول خدا جنیز در مورد آنها می‌فرماید:
«إن أخوف ما أخاف علی أمتی كل منافق علیم اللسان» [۱۴۳]
ترسناک‌ترین دشمنی که از آن درباره امتم بیم دارم منافق دانا و سخنور است. خداوند متعال دربارۀ پیروان مذاهب انحرافی و ساختگی می‌فرماید:
﴿وَإِنَّ كَثِيرٗا لَّيُضِلُّونَ بِأَهۡوَآئِهِم بِغَيۡرِ عِلۡمٍۚ﴾[الأنعام: ۱۱۹].
«بسیاری را با هواها و هوس‌های خود و بدون آگاهی سرگشته و گمراه می‌سازند».
ابو قلابه/می‌گوید [۱۴۴]: «با هواپرستان هم‌نشینی و مجادله نکنید،
چون اطمینان ندارم که شما را در گمراهی خودشان فرو نبرند، یا چیزهایی را که برای شما معلوم و مسلم است بر شما گنگ و نامفهوم نسازند». [۱۴۵]
[۱۴۲] روایت بخاری در (شرح فتح الباری) کتاب الشروط، باب شرط گذاری در مزارعه (اگر خواستی پیدا کنی) ۵/ ۳۸۵ شماره ۲۷۳۰. [۱۴۳] روایت احمد در مسندش ۱/ ۲۲، ۴۴ از حدیث عمر بن خطابس. [۱۴۴] ابو قلابه: عبدالله پسر زید، جزء زاهدان و عابدان تابعی می‌باشد، از کسانی است که از ترس مسئولیت قضاوت از بصره فرار کرده است، ثقه، بزرگوار، بسیار سفر می‌کرد، در سوریه کنونی فوت کرده است سال ۱۰۴ ه و گفته بعد از ۱۰۴. شرح حالش در: تقریب التهذیب ۱/ ۴۹۴ شماره ۳۳۴۴، و الکشاف ۱/ ۵۵۴ شماره ۲۷۳۴، و ثقات ابن حبان ۵/ ۲، و مشاهیر علماء الامصار ص ۱۱۴ شماره ۶۴۹، وثقات عجلی ص ۲۵۷ شماره ۸۱۳. [۱۴۵] روایت دارمی در مقدمه سنن خود، باب اهل الاهواء و البدع و الخصومة ۱/ ۱۲۰ شماره ۳۹۱.