مباحثی پیرامون نواقض اسلام

اگر قصد مسخره کننده، شوخی باشد حکم آن چیست؟

لذا به‌ریشخند گرفتن دین، خروج و ارتداد از اسلام و آیین برگزیده‌ترین بنده‌ی الله، محمد مصطفیصبه‌شمار می‌آید؛ هرچند قصد مسخره‌کننده، شوخی باشد. همان‌گونه که اللهﻷمی‌فرماید:

﴿وَلَئِن سَأَلۡتَهُمۡ لَيَقُولُنَّ إِنَّمَا كُنَّا نَخُوضُ وَنَلۡعَبُۚ قُلۡ أَبِٱللَّهِ وَءَايَٰتِهِۦ وَرَسُولِهِۦ كُنتُمۡ تَسۡتَهۡزِءُونَ ٦٥ لَا تَعۡتَذِرُواْ قَدۡ كَفَرۡتُم بَعۡدَ إِيمَٰنِكُمۡۚ إِن نَّعۡفُ عَن طَآئِفَةٖ مِّنكُمۡ نُعَذِّبۡ طَآئِفَةَۢ بِأَنَّهُمۡ كَانُواْ مُجۡرِمِينَ ٦٦﴾[التوبة: ۶۵-۶۶].

«و اگر آنان را بازخواست کنی (که چرا چنین سخنانی گفته‌اید)، می‌گویند: ما فقط شوخی و بازی می‌کردیم. بگو: آیا الله، و آیات و پیامبرش را به مسخره می‌گیرید؟ عذر و بهانه نیاورید؛ به‌راستی پس از ایمانتان، کفر ورزیده‌اید. اگر گروهی از شما را ببخشیم، گروه دیگری را عذاب خواهیم کرد؛ چرا که مجرم بوده‌اند».

این آیه، نشان‌گر این است که مسخره کردن الله، مسخره کردن پیامبرصیا به ریشخند گرفتن چیزی از شریعت و دین محمدصکفر است، و هرکس یکی از این‌ها یا جزئی از دین را به‌ریشخند بگیرد، گویا همه‌ی این‌ها یا تمام دین را استهزا کرده است. آیه‌ی یادشده، درباره‌ی گروهی از منافقان نازل شد که پیامبرصو یارانش را به‌ریشخند گرفتند؛ لذا اللهﻷبیان نمود که این‌ها، کافرند. ابن جریر و جز او، از طریق هشام بن سعد از زید بن اسلم از عبدالله بن عمر بروایت کرده‌اند: شخصی در غزوه‌ی تبوک در میان جمع گفت: من، ندیدم که کسی مثلِ این‌ها، پُرخور، پُراشتها، دروغ‌گو و هنگامِ رویارویی با دشمن، ترسو باشد! [منظورش پیامبرصو اصحاب شبودند.] شخصی [به نام عوف بن مالک س]در برابرش ایستاد و گفت: ای دروغ‌گو! تو، منافقی. سخنت را به اطلاع پیامبرصمی‌رسانم. در نتیجه پیامبرصاز این موضوع اطلاع یافت و این آیات نازل شد. عبدالله بن عمر بمی‌گوید: آن مرد را دیدم که خودش را به بندِ پالان شتر پیامبرصآویزان کرده بود و در حالی که پاهایش روی زمین کشیده می‌شد و در اثر برخورد سنگ‌ها، زخمی شده بود، می‌گفت: ای رسول‌خدا! قصدی جز شوخی نداشتم و رسول‌اللهصدر پاسخش این آیات را تلاوت می‌کرد.

بدین‌سان اللهﻷبه کافر بودن چنین کسانی حکم فرمود و عذرخواهی آنان را نپذیرفت؛ هرچند عذرخواهی می‌کردند و می‌گفتند: ﴿إِنَّمَا كُنَّا نَخُوضُ وَنَلۡعَبُ﴾: «ما، فقط بازی و شوخی می‌کردیم». الله متعال به آن‌ها فرمود: ﴿لَا تَعۡتَذِرُواْ قَدۡ كَفَرۡتُم بَعۡدَ إِيمَٰنِكُمۡ﴾: «عذر و بهانه نیاورید؛ به‌راستی شما پس از ایمانتان، کافر شدید». ایمان، به بنده‌ی مؤمن اجازه نمی‌دهد که پیامبرش یا دینش را به‌ریشخند بگیرد؛ ولی وقتی ایمان، ضعیف باشد، انسان گفتن سخنان کفرآمیز را به‌شوخی می‌گیرد و به نامِ شوخی، سخنان کفرآمیزی می‌گوید.