درسهایی از مدرسۀ رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم

شفقت به حیوانات و جمادات

گفتیم که رحمت و شفقت و مهر پیامبر اکرم ج تنها برای مؤمنان و مسلمانان موحد و پیرو او نبوده، بلکه همه‫ی بشریت را تحت الشعاع خود قرار داده بود. و در اینجا با اشاره‫ای گزرا اضافه می‫کنیم که رحمت آن پیک رسالت تنها مخصوص انسان‌ها نبود، بلکه حیوانات و جمادات نیز از فضل رحمت و مهر او بی‫بهره نبودند.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬ آن حضرت ج با حکایتی زیبا از گذشتگان معنای رفق و شفقت به حیوان را به پیروان خود تزریق کرد. ایشان فرمودند: مردی در راهی می‫رفت. تشنگی بشدت بر او چیره شد. چاهی را در راه دید. در چاه فرو آمده آب نوشید. وقتی از چاه بیرون آمد، سگی تشنه را دید که از شدت تشنگی خاک را می‫لیسید. آن مرد با خود گفت: این سگ آنچنان که من تشنه بودم سخت تشنه است. دوباره به چاه فرود آمده، کفشش را پر از آب کرده، با دهنش گرفته، خود را بالا کشید، و به سگ آب داد.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬‬‬ خداوند از این کار او خشنود شده، گناهان او را آمرزید. یاران رسول اکرم ج با شنیدن این درس با تعجب پرسیدند: آیا در رسیدن به این حیوانات برای ما اجر و پاداشی است؟! آن حضرت ج فرمودند: در هر جگر تری ـ موجود زنده‫ای ـ برای شما اجر و پاداش است [٧۶].‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬ در حقیقت پیامبر خدا ج با این قانون شامل و پربار خود: «در هر موجود زنده‫ای برای شما اجر و پاداش است»، در مراعات حقوق حیوانات از همه‫ی مؤسسه‫ها و مراکز و حزب و گروه‌هایی که به حیوانات اهتمام می‫ورزند و در راستای شفقت و رحم به آن‌ها فعالیت می‫کنند، پیشی گرفته‫اند.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬ آری!..

آن حضرت صدها سال پیش اساسنامه‫ی خدمت به حیوانات را پایه‫گذاری کردند. آن روزی که فرمودند: زنی بخاطر گربه‫ای مورد عذاب الهی قرار گرفت. چون؛ گربه‫ای را زندانی کرده بود تا از گرسنگی مرد. و بدین سبب او نیز به عذاب جهنم گرفتار گشت. وقتی آن‌را زندانی کرد هیچ غذا و آبی به او نداد، و نه او را رها کرد تا از آنچه پروردگارش آفریده بخورد [٧٧].‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬ پیامبر خدا ج این درس‌های عمیق و معانی بزرگ رحمت و شفقت به حیوانات را به شاگردان و یارانش می‫آموخت. و برای‌شان توضیح می‫داد که کشتن حیوانات بی‫ضرر و بی‫گناه، یا دست داشتن در کشتن آن‌ها باعث عذاب جهنم برای قاتل می‫شود. (پناه بر خدا). و این امری است که تا امروز نیز قانون‌های قرار دادی بشر نتوانسته است آن‌را بدرستی هضم کند. و تا بدین درجه بدان اهمیت قائل شود!‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬ و پیامبر اکرم ج از کشتن بیهوده‫ی حیوانات مسلمانان را بشدت برحذر داشته. ایشان فرموده‫اند: «هر کسی گنجشکی یا بزرگتر از آن را بیهوده و به ناحق بکشد، خداوند روز قیامت از او بازخواست خواهد کرد». کسی پرسید: ای رسول خدا ج ! به حق کشتن کدام است؟ فرمودند: به حق کشتن یعنی برای خوردن ذبحش کند، نه اینکه سرش را ببرد و به دور اندازد [٧۸].‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬‬‬ اصول و قوانینی که پیامبر خدا ج برای رفق و رحمت و شفقت بر حیوانات تعیین نموده، تا آخرین لحظات زندگی آن‌ها را دربر می‫گیرد. بسیاری از حیوانات را خداوند برای خوراک انسان آفریده است. پیامبر اکرم ج در مورد این حیوانات چنین توصیه می‫کنند:‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬‬‬ «خداوند مهر و نیکی و احسان را بر همه چیز قرار داده است. اگر کشتید به نیکوئی بکشید، و اگر سربریدید ـ ذبح کردید ـ به نیکوئی ذبح کنید. چاقویتان را خوب تیز کنید، تا حیوانی که ذبح می‫کنید را آزار ندهید [٧٩].‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬ اهتمام دادن به چنین مواردی در حقیقت تصویری است گویا از کمال و جمال این دین در تمام زمینه‫ها. یکی از علماء آورده است که؛ برخی از غربی‌ها پس از اطلاع یافتن از آداب اسلام در سربریدن حیوانات به اسلام گرویده‫اند.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬‬‬ شکر و سپاس مر خدای را که به چنین دین والایی ما را هدایت بخشید.

پیامبر اکرم ج به شدت از اینکه کسی حیوانی زنده را به عنوان نشانه‫ی تیر اندازی خود انتخاب کند برحذر داشته است.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬ پیامبر خدا ج می‫فرمایند: چیزی که روح در کالبدش جاری است را نشانه‫ی تیر اندازی قرار ندهید. چرا که چنین حرکتی به کلی با رحمت و شفقت که دو صفت ویژه‫ی هر مسلمانی است منافات دارد.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬ پیامبر خدا جبا ظلم و ستم بشدت مبارزه می‫کرد، حتی اگر کوچک‌ترین ظلمی را به حیوانی متوجه می‫شد فورا جلوی آن را می‫گرفت. روزی آن حضرت به باغی از یکی از مردم مدینه وارد شد. شتری در آن باغ بود. چون شتر آن حضرت ج را دید، شروع کرد به نالیدن. و اشک از چشمانش سرازیر شد. پیامبر خدا ج به حیوان زبان بسته نزدیک شده، دست بر سرش کشید تا آرام گرفت. سپس پرسید: این شتر کیست؟ جوانی از انصار آمد و عرض کرد: شتر من است یا رسول الله! پیامبر خدا ج فرمودند: آیا از خداوند در حق این حیوان زبان بسته ترس و هراس نداری، خداوند این نعمت را به تو ارزانی داشته تا قدرش را بدانی. این حیوان از اینکه آن را گرسنه نگه می‫داری و از آن خیلی کار می‫کشی شکایت دارد [۸۰].‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬ آری!

این است رسول خدا ج؛ معلم بشریت که حیوان را نیز در نزد او چنین جایگاه و احترامی است.

نه تنها این، بلکه جمادات نیز از اقیانوس بیکران آن مقام والای رحمت بی‫بهره نشده‫اند.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬‬‬ امام بخاری روایت می‫کند: روزی که برای پیامبر خدا ج منبری ساخته شد، آن تنه‫ی درخت خرمائی که پیامبر بر روی آن می‫ایستاد و سخنرانی می‫کرد، چون کودکی شروع به گریستن نمود. آن حضرت ج از منبرشان پائین آمده، تنه‫ی درخت خرما را در بغل کشیدند تا چون بچه‫ای که آرام می‫گیرد، آرام گرفت. آنگاه فرمودند: این تنه‫ی درخت از دوری آنچه از قرآن می‫شنید گریست!‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬ امام حسن چون این روایت را نقل می‫کرد بشدت می‫گریست و می‫فرمود: ای مسلمانان کجائید. تکه چوبی این چنین در شوق رسول خدا ج می‫گرید، شما از آن چوب به مراتب سزاوارترید که شیفته‫ی رسول خدا ج و مشتاق او باشید [۸۱].‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬ [٧۶] به روایت امام بخاری و امام مسلم نیشابوری. [٧٧] به روایت امام بخاری و امام مسلم نیشابوری. [٧۸] به روایت امام نسائی. [٧٩] به روایت امام مسلم نیشابوری. [۸۰] به روایت امام ابو داود سجستانی، البانی آنرا صحیح شمرده است. [۸۱] نگا: فتح الباری ۶/ ۶۰۲.