امروزه میان دانشآموزان کسالت عقلی شیوع دارد:
باعث افسوس و تأسف این است که امروز میان دانشآموزان کسالت عقلی شیوع دارد، بدین صورت که همه طالب راحتی و خوشی هستند و جدیت و مداومت بر درس نمیخواهند. روی این اصل، خوشی و انواع کارهای بیهوده نزد آنان یکی از خواستههای زندگی محسوب میشود. خوشی گردش و انواع لباس و خوشی خوراک و خواب طولانی خواستهی اساسی آنان شده است. و وقتی برای درس و تحصیل ندارند. و حالشان شباهت حال کسی است که احمد بن فارس لغوی در این دو بیت حال او را گفته است:
إذا كان يؤذك حرّ المصيف
ويبس الخريف وبرد الشتاء
ويلهيك حسن زمان الربيع
فأخذك للعلم قل لي متى؟!
اگر گرمای تابستان و خشکی پائیز و سرمای زمستان تو را میآزارد و خوبی هوای بهار تو را به خود مشغول میدارد، پس بگو چه وقت علم را فرا میگیری؟
یعنی آن کسی که طالب علم است و شوق فراگرفتن علم او را از همه چیز جدا ساخته است، نه از گرمای تابستان میترسد و نه از خشکی پاییز میترسد و نه از سرمای زمستان میلرزد و نه خوبی هوای بهار او را به خود مشغول میسازد، او طالب علم است و همیشه در راه علم گام برمیدارد تا به خواستهی خود که نابغهشدن در علم است برسد.