دعای جوشن کبیر
نهمین دعای فصل ششم «دعای جوشن کبیر» است. کفعمی این دعا را در «مصباح» بدون ذکر سند آورده است. مجلسی نیز این دعا را نقل نموده امّا سندی برای آن ذکر نکرده است [۱۱۶]. این خبر میگوید در یکی از غزوات، پیامبر از سنگینی زره خویش شکایت کرد، جبرئیل این دعا را برای آنحضرت آورده و گفت: زره از تن برون کن و این دعا را بخوان که موجب أمنیّت تو و أمّت تو خواهد بود! میپرسیم در کدام غزوه بود که این دعا نازل شد؟ ثانیاً: در کتب معتبرسیره مذکور نیست که پیامبر در غزوات زره نمیپوشید. ثالثاً: بسیاری از اصحاب پیامبرصدر غزوات شهید شدند و این دعا موجب أمنیّت آنان نشد. در این خبر مطالب عجیبی آمده از جمله اینکه هر که این دعا را بخواند و یا با خود داشته باشد خدا بهشت را بر او واجب میسازد! و مانند ثواب حضرت ابراهیم و موسی و عیسی خواهد داشت! و اگر این دعا با کافور یا مشک بنویسند و سپس آن را بشویند و آبش را بر کفن مرده بپاشند عذاب قبر از او برداشته میشود و هفتاد هزار فرشته به قبر میّت وارد شده، او را به بهشت بشارت میدهند! و هرکه این دعا را بر کفن خویش بنویسد حقّ تعالی حیا میکند که او را به آتش دوزخ عذاب کند!
أولاً: خداوند متعال را نباید با بندگان قیاس کرد و برای او شرم و حیا قائل شد. ﴿فَلَا تَضۡرِبُواْ لِلَّهِ ٱلۡأَمۡثَالَۚ إِنَّ ٱللَّهَ يَعۡلَمُ وَأَنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ ٧٤﴾[النحل: ٧٤]«برای خدا مثال نزنید همانا خدا میداند و شما نمیدانید».
ثانیاً: بنا به این حدیث هر شخص آلودهی فاسقی میتواند اسماء إلهی را بر کفن خویش بنویسد و از مجازات إلهی فرار کند!﴿سُبۡحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ عَمَّا يَقُولُونَ عُلُوّٗا كَبِيرٗا﴾.
ثالثاً: اصولاً اسماء الهی را نباید بر کفن نوشت زیرا در میان قبر به چرک و خون و محتویات امعاء میّت آلوده خواهد شد و مخالف با احترام به خدا و اسماء حسنای إلهی است. قرآن کریم فرموده: ﴿سَبِّحِ ٱسۡمَ رَبِّكَ ٱلۡأَعۡلَى ١﴾[الأعلى: ١] «نام پروردگار والایت را منزّه شمار».
رابعاً: دربارهی این دعا گفته شده که هر کس آن را در ماه رمضان سه بار بخواند حقّ تعالی جسد او را بر آتش دوزخ حرام سازد! این با تعالیم اسلام موافق نیست بلکه هر بندهای که مرتکب کبائر و محرّمات نشده باشد پیکرش بر آتش حرام خواهد بود و اگر مرتکب شده باید توبه و جبران نماید نه آنکه دعایی را سه بار بخواند. (فتأمّل)
مؤلّف مفاتیح میگوید: «خواندن این دعا در خصوص شبهای قدر در خبر ذکری از آن نیست لکن علامهی مجلسی در «زاد المعاد» در ضمن اعمال شبهای قدر فرموده و در بعضی از روایات وارد شده است که دعای جوشن کبیر را در هر یک از این سه شب بخوانند و کافی است فرمایش آن بزرگوار ما را در این مقام!»
البتّه وضع روایات و اعتبار آنها معلوم نیست و قول مجلسی نیز حجّت نیست. از شیخ عباس میپرسیم: آیا مجلسی میتواند آداب و اعمال شرعی را کم و زیاد کند؟ آیا مجلسی حجّت است؟!
مطلبیکه در اینجا ذکر آن ضرورت دارد این است که متن دعای جوشن کبیر معیوب نیست امّا باید پرسید: اگر شما این دعا را و امثال آن را قبول دارید چرا بر خلاف آن عمل میکنید و اگر آنچه را که در این دعا آمده درست میدانید پس اکثر عقائد شما باطل است.
مثلاً در بند ۱۹ دعا آمده است: «يَا مَنْ لَيْسَ أَحَدٌ مِثْلَهُ»«ای خداییکه احدی مانند او نیست». در حالیکه شما امام را مانند خدا همه جا حاضر و ناظر و از هر چیز مطّلع میدانید! دربند ۲۲ گفته است: «يَا مَنْ سَتَرَ الْقَبِيحَ.... يَا مَنْ لَمْ يَهْتِكِ السِّتْرَ». «ای خدایی که زشتی و بدی (بندگان) را پوشانده است.... ای خدایی که پرده (آبروی کسی) را ندرَد». یعنی خدا ستّار العیوب است. ولی شما میگویید همهی گناهان به رسول خداصو ائمّه عرضه میشود (کافی باب ۸۷) و نعوذ بالله خدا ستّارالعیوب نیست! دربند ۳۱ چنین میخوانیم: «يَا حَيّاً لَا يَمُوتُ...... يَا عَالِماً لَا يَجْهَل»«ای خدای زندهای که نمیمیرد... ای خدای داناییکه نادانی (در او راه) ندارد». امّا شما امام را هم زندهای میدانید که نمیمیرد و عالمی است که به چیزی جاهل نیست! دربند ۳۸ آمده است: «يَا مَنْ لَا مَفْزَعَ إِلَّا إِلَيْهِ..... يَا مَنْ لَا حَوْلَ وَلَا قُوَّةَ إِلَّا بِهِ، يَا مَنْ لَا يُسْتَعَانُ إِلَّا بِهِ.... يَا مَنْ لَا يُرْجَى إِلَّا هُوَ»«ای خداییکه پناهگاه و شکایتگاهی جُز به سوی او نیست... ایخداییکه تحوّل و نیرویی جُز از او نیست ای خدایی که جُز از او استعانت و مدد جویی نشود... ای خداییکه جُز به او امیدوار نتوان بود». ولی شما بر خلاف این جملات، از حضرت علی و أبوالفضل و حضرت رضا و مهدی کمک میخواهید و یاری میجویید و «یا علی مدد» و «يا مهدي أدرکني = ای مهدی، مرا دریاب» میگویید و معتقدید آنها صدای شما را میشنوند! دربند ۹۰ گفته است: «يَا مَنْ لَا يَعْلَمُ الْغَيْبَ إِلَّا هُوَ، يَا مَنْ لَا يَصْرِفُ السُّوءَ إِلَّا هُوَ»«ای خدایی که جُز ا و کسی غیب نمیداند، ای خداییکه جُز او بدی را بر طرف نمیسازد» امّا شما امام را هم عالِم الغیب و بر طرف کنندهی بدی و شفاد هندهی مرض میدانید!
[۱۱۶] بحار الأنوار ج۹۱ ص ۳۸۲ به بعد.