سبب نزول آیه
از حضرت علیسروایت است که در زمان پیامبر گرامیجدر یکی از راه‌های مدینه مردی با زنی برخورد نموده نگاه‌ها را به همدیگر دوختند، شیطان از فرصت استفاده کرده در قلب‌شان وسوسه انداخت، نگاه‌ها تندتر و شهوت‌انگیزتر شد، مرد کنار دیواری به راهش ادامه می‌داد، اما نگاهش به زن بود، ناگهان به دیوار خورد و بینی اش شکافته شد. مرد قسم یاد کرد که با همین خون خدمت پیامبرجحاضر شده داستان را برایش بیان می‌کنم، با همین حالت خدمت آن حضرتجحاضر شد داستان را باز گفت: پیامبرجدر جواب فرمودند: این سزای گناهی است که مرتکب شده‌ای آنگاه خداوند این آیه را نازل فرمود: ﴿ قُل لِّلۡمُؤۡمِنِينَ يَغُضُّواْ مِنۡ أَبۡصَٰرِهِمۡ وَيَحۡفَظُواْ فُرُوجَهُمۡ....﴾ [۳۶].
ممکن است این واقعه قبل از نزول آیة امر به ادناء جلابیب و آیة و قرن فی بیوتکن, باشد، لیکن بازهم ایمان وی او را مجبور می‌کند تا پیش مرشد و راهنمای خویش حاضر شود و او را مطلع سازد تا در آینده راه نجات را برایش تجویز کند.
خداوند با نزول این آیه به بندگان مؤمن دستور داد, تا نگاه‌های شان را از محرمات باز دارند و جز به مباحات نگاه نکنند، اگر احیاناً نگاه شخصی بدون قصد و اراده به جای حرامی افتاد، فوراً آن را بگرداند. چنانکه امام مسلم/در صحیحش از جریر بن عبدالله البجلیسروایت می‌کند که فرمود: «سَأَلْتُ النَّبِيَّجعَنْ نَظَرِ الْفَجْأَةِ فَأَمَرَنِي أَنْ أَصْرِفَ بَصَرِي» [۳۷]. «من از پیامبرجدر مورد نگاه ناگهانی پرسیدم، به من دستور داد که نگاهم را بگردانم».
آنچه در حدیث حضرت علیسآمده که نخستین نگاه معاف و دومی گناه است، منظور همان نگاهی است که بدون قصد و اراده و به طور ناگهانی باشد و آن هم به علت غیر اختیاری‌بودنش معاف است و اگر قصداً باشد نخستین نگاه هم معاف نیست [۳۸].
[۳۶] ابن مردویه هامش مسند احمد بن حنبل، ج ۱، ص ۴۶۵، روح الـمعانی، ج ۹، ص ۱۳۸. [۳۷] ابن کثیر، ج ۳، ص ۲۹۲. [۳۸] معارف القرآن، ج ۶، ص ۳۹۹.