ذکر محارم

لفظ محرم در اینجا عام است و شوهر را نیز شامل است، و معنی اصطلاحی فقهاء مراد نیست و محارم عبارت اند از:

۱- شوهر: هیچیک از اعضاء زن از شوهرش پنهان نیست، گرچه دیدن اعضاء مخصوص, بدون از ضرورت خلاف اولی می‌باشد، حضرت عایشهلمی‌فرماید: «مَا رَأَى مِنِّيْ وَلاَ رَأَيْتُ مِنْهُ» [۵۲]. «نه پیامبرجعضو مخصوص مرا دیده و نه من از آن حضرتجرا دیده‌ام».

۲- پدر: پدر بزرگ و پدر پدر بزرگ نیز حکمش چنین است.

۳- پدر شوهر، پدر بزرگ و پدرپدر بزرگ, نیز در آیه داخل اند.

۴- فرزندان زن.

۵- فرزندان شوهر, که از همسری دیگر باشند.

۶- برادر، فرقی نمی‌کند از یک پدر و یک مادر باشند یا پدر و مادرشان یکی باشد.

۷- پسر برادر.

۸- پسر خواهر.

این هشت گروه از محارم هستند، البته پسر عمو، پسر عمه، پسر دائی و پسر خاله، محرم نیستند و حجاب از آنان واجب است.

۹- زنان مسلمان: اعضائی که زن می‌تواند در جلو محارمش ظاهر کند، در پیش زن‌های مسلمان هم ظاهرنمودن‌شان بلامانع است، البته این استثنا از احکام حجاب است نه ستر، در مسأله ستر حکم زنان مسلمان با بقیه محارم یکی است، اعضایی که پیش محارم ظاهرکردن آن جایز نیست در پیش زن‌های مسلمان هم جایز نیست، البته ضروریات معالجه و غیره مستثنی می‌باشند، طبق رأی امام رازی و علامه آلوسی - رحمهم الله - مفتی بغداد, حجاب از زن‌های کافر واجب نیست، آنچه از اسلاف صالحین در مورد حجاب از زن‌های کافر منقول است مبنی بر استحباب می‌باشد.

۱۰- کسانی که مملوک زنان می‌باشند: چون در این زمان غلام و کنیز شرعی وجود ندارد، نیازی به تفصیل این مطلب نیست.

۱۱- افراد معتوه و کودنی, که هیچگونه رغبت و تمایلی با زنان ندارند، به خلاف مخنثین، یعنی کسانی که علاقه و محبت به اوصاف خاص زنان دارند که حجاب از آنان واجب است. خویش, یا غلامانشان یا مردان پیر, که به زنان بی‌رغبتند, یا کودکانی که به مسائل جنسی زنان آگاهی ندارند.

حضرت عایشه صدیقه لمی‌فرماید: یک فرد مخنث، پیش ازواج پیامبرجرفت و آمد داشت و آنان او را از ﴿غَيۡرِ أُوْلِي ٱلۡإِرۡبَةِ مِنَ ٱلرِّجَالِ﴾[النور:۳۱]. «یا مردان پیر که به زنان بی‌رغبتند...». می‌پنداشتند و از او در حجاب نبودند، تا این که آن حضرتجاو را دید و سخنانش را شنید، بعد از آن آمدن او را در خانه‌های ازواج مطهرات ممنوع قرار داد.

ابن حجر مکی/در شرح منهاج می‌فرماید: اگرچه مرد عنین (نامرد) یا مجبوب (مقطوع الذکر) یا پیر و فرتوت باشد حجاب از آنان واجب است و آیه شامل حال آنها نیست.

۱۲- پسر بچه‌ای که از احوال و صفات مخصوص زنان بی‌خبر باشد، البته پسر بچه‌ای که به جانب زنان رغبت دارد مراهق (قریب البلوغ) می‌باشد و حجاب از آن واجب است [۵۳].

در آیه ذکری از عمو و دائی به میان نیامده، زیرا این دو در کلمۀ «آبائهن» داخلند و محرمیت آنان از حدیث نیز باثبات رسیده است. چنانکه پیامبرجبه حضرت عایشهلفرمودند: «لِيَدْخُلْ عَلَيْكِ فَإِنَّهُ عَمُّكِ» [۵۴]«افلح اجازه دارد که بر تو وارد شود، زیرا او عموی تو است».

[۵۲] معارف القرآن، ج ۶، ص ۴۰۳. [۵۳] معارف القرآن، ج ۶، ص ۴۰۵. [۵۴] صحیح مسلم، ج ۱، ص ۴۶۷.