اخلاق امام بخاری:

امام بخاری جهت خرید و تهیه مایحتاجش از قبیل جوهر و ورق شخصاً به بازار نمی‌رفت بلکه کسانی را برای انجام این امور مامور می‌کرد هنگامی که از او علت این کار را پرسیدند فرمود:

«چانه‌زدن که یکی از صفات تجار است را دوست ندارد کافی است که کسانی دیگر این کار را انجام دهند».

مقدار سود حاصله از تجارت کم یا زیاد آن برای امام مهم نبود. تاجری از او بیست و پنج هزار درهم قرض گرفت تا با آن تجارت کند. بعد از مدتی این شخص وسوسه شد که پول را به امام بخاری پرداخت نکند. امام بخاری از این امر آگاه شد دوستانش از او خواستند که به والی شکایت کند ولی امام قبول نکرد و فرمودند:

«از اینکه به والی شکایت کنم از این مرد می‌خواهم که این مبلغ را به صورت اقساط سالیانه پرداخت کند. چرا که اطرافیان والی از من چیزی مطالبه می‌کنند تا به نفع من حکم دهند و من دینم را به دنیایم نمی‌فروشم و عملاً بین او و امام بخاری صلحی منعقد شد تا این مرد سالانه ده درهم به امام پرداخت کند. آن مرد پس از پرداخت قسط اول فراری شد و کسی از آن خبردار نشد.

پس از چندی اجناسی از یک تاجر که با اموالش تجارت می‌کرد به دستش رسید گروهی از تجار به نزدش آمدند و برای خرید این اجناس مبلغی پیشنهاد دادند اما او در خصوص این معامله تصمیم نگرفت و به آنان تا یک روز دیگر فرصت داد. او بعد از رفتن آنان با خود تصمیم گرفت این اجناس را با قیمت پیشنهادی بفروشد ولی او دو روز بعد با عده‌ای دیگر از تجار مواجه شد که قیمتی بالاتر از قیمت پیشنهادی روز قبل پیشنهاد دادند اما امام بخاری از فروش این اجناس به آنان خودداری کرد و گفت: «تصمیمی را که دیروز قصد انجام آن را داشته‌‌ام تغییر نمی‌دهم و آن را به تجاری که قیمت پایین‌تر پیشنهاد داده بودند فروخت».

امام در همه امورش به پیامبرصاقتدا می‌کرد و احساسات و عواطفش را کنترل می‌نمود و به خود اجازه نمی‌داد که از راه راستی خارج گردد اگر چه ضرر مالی زیادی را متحمل شود تمام این ارزش‌ها و سلوکیات، خصوصیات بارزی در زندگی امام بخاری بودند. مال و ثروت در قلب او جایی نداشت و دنیا با تمامی زر و زیورش نمی‌توانست او را فریب دهد نیازی به مقام و مکنت نداشت و تمامی همّ و غمّ او این بود که با احساسات و مشاعر و وجدانش در شامگاهان و صبحگاهان در جنگ و صلح، در منزل با اهل و عیال در مسجد با دوستان و در هر جایی که می‌رفت و هر چیزی که می‌گفت به پیامبرصاقتدا کند و این هدف عالی و بزرگ را در تدوین کتاب «الجامع الصحیح» محقق ساخت.

***