۱. توحید ربوبیت [۱۷]
توحید ربوبیت یعنی اعتقاد قطعی و اقرار کامل و اعتراف تام به اینکه الله متعال تنها پروردگار همه چیز است و مالک و آفریننده و روزی‌دهنده همه است و شریکی و همتایی ندارد، همیشه زنده است و نمی‌میرد و پایدار است و نمی‌خوابد، و مدبّر جهان اوست و در آن تصرفّ می‌نماید و بر آن توانا است، حکم و فرمان همه از آن اوست، و خوبی و نیکویی همه در دست اوست؛ هیچ کس نمی‌تواند فرمان او را بازگرداند و هیچ کس نمی‌تواند حکم او را تعقیب کند، هر چه بخواهد می‌شود و هر چه نخواهد نمی‌شود، و همه آنچه در آسمان‌ها و زمین هست در قبضه او و تحت سلطه و سیطرۀ او قرار دارد، و باید به قضا و تقدیر الهی ایمان داشت، و به دادگری الله متعال در همه آنچه مقدّر می‌نماید و به یگانگی‌اش در ذات و صفاتش اقرار کرد.
و خلاصه‌اش یعنی یکتا دانستن الله و یگانه دانستن او در کارهایش.
و دلایل شرعی زیادی وجود داردکه ایمان داشتن به ربوبیت الله متعال را واجب می‌نماید، و قرآن عظیم سرشار از دلایلی است که به ربوبیت الله متعال دلالت می‌کند، و تقریباً هیچ سوره‌ای نیست مگر اینکه در آن ربوبیت الله متعال ذکر شده یا به آن اشاره شده است و این نوع توحید نسبت به انواع دیگر توحید، اساس انواع دیگر به شمار می‌رود، الله متعالی می‌فرماید:﴿ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ٢﴾[الفاتحة: ۲].
«ستایش مخصوص خداوندی است که پروردگار جهانیان است».
و می‌فرماید: ﴿أَلَا لَهُ ٱلۡخَلۡقُ وَٱلۡأَمۡرُۗ تَبَارَكَ ٱللَّهُ رَبُّ ٱلۡعَٰلَمِينَ﴾[الأعراف: ۵۴].
«آگاه باشید که آفریدن و فرمان دادن از آن اوست، بزرگوار و پاک و دارای خیرات فراوان است خداوندی که پروردگار جهانیان است».
و می‌فرماید: ﴿هُوَ ٱلَّذِي خَلَقَ لَكُم مَّا فِي ٱلۡأَرۡضِ جَمِيعٗا﴾[البقرة: ۲۹].
«او خداوند ذاتی است که تمامی آنچه در زمین وجود دارد برای‌تان آفرید».
و می‌فرماید: ﴿إِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلرَّزَّاقُ ذُو ٱلۡقُوَّةِ ٱلۡمَتِينُ٥٨﴾[الذاریات: ۵۸].
«بی‌گمان تنها خداوند روزی‌رسان و صاحب قدرت و نیرومند است».
و می‌فرماید: ﴿قُلۡ مَنۢ بِيَدِهِۦ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيۡءٖ﴾[المؤمنون: ۸۸].
«بگو: چه کسی است که ملکوت هر چیزی در دست اوست؟».
کفار قریش و اغلب پیروان ادیان مختلف و مشرکین گذشته که الله به سوی آنان پیامبران را مبعوث کرده است در کُلّ به این توحید اقرار می‌کردند و همه باور داشتند و اقرار می‌کردند که آفریننده جهان و آنچه در آن است و روزی‌دهنده همه مخلوقات فقط الله متعالی است. چنان الله متعال در مورد آنان می‌فرماید ﴿وَلَئِن سَأَلۡتَهُم مَّنۡ خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ لَيَقُولُنَّ ٱللَّهُۚ قُلِ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِۚ بَلۡ أَكۡثَرُهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ٢٥﴾[لقمان: ۲۵].
«و اگر از آنان بپرسی که چه کسی آسمان‌ها و زمین را آفریده است؟ حتماً می‌گویند: خداوند، بگو: ستایش از آن خداست ولی بیشترشان نمی‌دانند».
و می‌فرماید: ﴿قُلۡ مَن يَرۡزُقُكُم مِّنَ ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِ أَمَّن يَمۡلِكُ ٱلسَّمۡعَ وَٱلۡأَبۡصَٰرَ وَمَن يُخۡرِجُ ٱلۡحَيَّ مِنَ ٱلۡمَيِّتِ وَيُخۡرِجُ ٱلۡمَيِّتَ مِنَ ٱلۡحَيِّ وَمَن يُدَبِّرُ ٱلۡأَمۡرَۚ فَسَيَقُولُونَ ٱللَّهُۚ فَقُلۡ أَفَلَا تَتَّقُونَ٣١﴾[یونس: ۳۱].
«بگو: چه کسی از آسمان و زمین به شما روزی می‌دهد؟ یا چه کسی مالک گوش و چشم‌ها است؟ و چه کسی زنده را از مرده بیرون می‌آورد، و چه کسی مرده را از زنده بیرون می‌آورد؟ و چه کسی امور (هستی) را تدبیر می‌کند؟ خواهند گفت: «خدا»، پس بگو: آیا نمی‌ترسید و پرهیزگار نمی‌شوید؟!».
چون اقرار به بوبیت الله متعال امری فطری است و فقط دهری‌ها در گذشته و کمونیست‌ها در زمان ما منکر این بودند و دیگر هیچ کس آن را انکار نکرده است.
بنابراین اقرار کردن به این نوع توحید فرد را به بهشت نمی‌برد و خون و مال او را مصون نمی‌گرداند و او را در آخرت از عذاب جهنم و از جاودانه شدن در آن نجات نمی‌بخشد، مگر به نوع دوم توحید یعنی توحید الوهیت پایبند باشد.
[۱۷] ربوبیت در لغت یعنی: ربوبیت به اسم الله متعال«الربّ» نسبت داده می‌شود و الربّ از مصدر ربّ رِبُّ یعنی چیزی را از حالتی به وضعیت کامل رسانید. چنان که می‌گویند: ربَّه و ربّاه و ربّیه، و در لغت چند معنی دارد که عبارتند از: مربّی، مالک، سید، مدبّر، والی، منُعم، کامل کننده، .... الله متعالی پروردگار همه چیز است یعنی مالک همه چیز است و بر همه خلق ربوبیت دارد و شریکی ندارد، و رب هم ارباب و مالک همه املاک و پادشاهان و مالکان است. ربّ مصدر و به معنی فاعل است و کلمه «الربّ» با الف لام بر غیر الله اطلاق نمی‌شود، مگر در اضافت و نسبت محدود، چنان که می‌گوید: رّالدار«صاحب خانه»، و ربّ الفرس«صاحب اسب». ن ک لسان العرب ج۱/ص۳۳۹. و تاج العروس : ۱۵/ص۱۷۶ والنهایه ج۲/ص۱۷۹.