دعای وداع (خداحافظی از مکۀ مکرمه)
آخرین عملی که بر شخص حاجی از مناسک حج باقی می‌ماند، «طواف وداع» (طواف خداحافظی) است. از این رو شخص حاجی بعد از انجام «طواف وداع» (و قبل از این که به وطن خود بازگردد) به «مُلتَزَم» بیاید (و در صورت امکان و میسر بودن) خود را به کعبۀ معظّمه بچسباند و این دعا را زمزمه نماید:
«اَللّٰهُمَّ إِنَّ الْبَيْتَ بَيْتُكَ، والْحَرَمَ حَرَمُكَ، والْعَبْدَ عَبْدُكَ، وإِبْنُ عَبْدِكَ وإِبْنُ أٔمَتِكَ، حَمَلْتَنِيْ عَليٰ مٰا سَخَّرْتَ لِيْ مِنْ خَلْقِكَ، حَتّٰي سَيَّرْتَنِيْ فِيْ بِلٰادِكَ وبَلَّغْتَنِيْ بِنِعْمَتِكَ حَتّٰي أٔعَنْتَنِيْ عَليٰ قَضٰاءِ مَنٰاسِكِ حَجِّ بَيْتِكَ الْحَرٰامِ، فَإِنْ كُنْتَ رَضِيْتَ عَنِّيْ، فَزِدْنِيْ مِنْكَ رِضيً، وإِلّٰا فَمِنَ الْاٰنِ قَبْلَ أٔنْ يَنْأ ٰي عَنْ بَيْتِكَ دٰارِيْ.
اَللّٰهُمَّ هٰذٰا أٔوٰانُ إِنْصِرٰا فِيْ إِنْ أٔذِنْتَ لِيْ غَيْرُ مُسْتَبْدِلٍ بِكَ ولٰابِبَيْتِكَ، ولٰارٰاغِبٌ عَنْكَ ولٰاعَنْ بَيْتِكَ. اَللّٰهُمَّ فَأصْحِبْنِيَ الْعٰافِيَةَ فِيْ بَدَنِيْ والْعِصْمَةَ فِيْ دِيْنِيْ، وأٔحْسِنْ مُنْقَلَبِيْ، وارْزُقْنِيْ طٰاعَتَكَ مٰا أٔبْقَيْتَنِيْ، واجْمَعْ لِيْ خَيْرَيِ الدُّنْيٰا والْاٰخِرَةِ، إِنَّكَ عَليٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٍ.
اَللّٰهُمَّ لٰاتَجْعَلْهُ اٰخِرَ الْعَهْدِ مِنْ بَيْتِكَ الْحَرٰامِ، وارْزُقْنِيَ الْعَوْدَ بَعْدَ الْعَوْدِ والْمَرَّةَ بَعْدَ الْمَرَّةِ إِليٰ بَيْتِكَ الْحَرٰامِ، واجْعَلْنِيْ مِنَ الْمَقْبُوْلِيْنَ عِنْدَكَ يٰا ذَا الْجَلٰالِ والْإِكْرٰامِ، ويٰا ذَالْمَنِّ والْإِحْسٰانِ، ويٰا أٔرْحَمَ الرّٰاحِمِيْنَ.
اَللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِيْ ولِوٰالِدَيَّ ولِجَمِيْعِ الْمُؤْمِنِيْنَ والْمُؤْمِنٰاتِ والْمُسْلِميْنَ والْمُسْلِمٰاتِ، اَلْأٔحْيٰاءِ مِنْهُمْ والْأٔمْوٰاتِ. رَبَّنٰا اٰتِنٰا فِي الدُّنْيٰا حَسَنَةً وفِيْ الْاٰخِرَةِ حَسَنَةً وقِنٰا عَذٰابَ النّٰارِ.
رَبَّنٰا اٰتِنٰا فِي الدُّنْيٰا حَسَنَةً وفِيْ الْاٰخِرَةِ حَسَنَةً وقِنٰا عَذٰابَ النّٰارِ. رَبَّنٰا اٰتِنٰا فِي الدُّنْيٰا حَسَنَةً وفِيْ الْاٰخِرَةِ حَسَنَةً وقِنٰا عَذٰابَ النّٰارِ
وَ صَلِّ اللّٰهُمَّ وسَلِّمْ عَليٰ سَيِّدِنٰا ونَبِيِّنٰا مُحَمَّدٍ وعَليٰ اٰلِهِ وأٔصْحٰابِهِ أٔجْمَعِيْنَ بِرَحْمَتِكَ يٰا اَرْحَمَ الرّٰاحِمِيْنَ».
ترجمه: «بار خدایا ! این خانه (کعبه)، خانۀ توست، و این حرم (حرم مکه)، حرم توست، و این بنده، بندۀ تو و پسر بندۀ تو و پسر کنیز توست. خدایا ! مرا بر مرکبی از آفریدگانت که به زیر فرمانم آوردی، سوار کردی (مثل شتر و اسب در زمان گذشته و مثل اتومبیل و هواپیما در زمان کنونی) تا اینکه مرا در شهر خودت (مکه) آوردی، و مرا به نعمتهایت رساندی، تا اینکه مرا در انجام مناسک حج و عمره‌ات کمک کردی، پس اگر از من راضی و خشنود شده‌ای پس بر خشنودی‌ات از من، بیفزای، و اگر از من راضی و خشنود نشده‌ای، پس هم اکنون بر من منّت گذار و از من راضی شو، پیش از آنکه خانه‌ام از خانه‌ات دور شود.
خدایا ! اگر اجازۀ رفتن عطا فرمایی، اکنون وقت رفتن من به سوی وطنم می‌باشد، از اینجا در حالی می‌روم که به پروردگاری‌ات خشنودم، و کسی جز تو را به خدایی نمی‌گیرم و غیر از خانۀ تو، قبلۀ دیگری را نمی‌پسندم، پروردگارا ! مرا سالم و تندرست بدار، و همیشه دینم را از آفتهای مادی و شیطانی حفظ بفرما، و مرا به خوبی به خانه و کاشانه‌ام برگردان، و تا وقتی که زنده‌ام، اطاعت و فرمانبرداری خویش را روزی‌ام بگردان و خیر آخرت و دنیا را برایم جمع گردان تا هم دنیای پر خیر و برکت داشته باشم و هم آخرت مورد رضایت تو. بی‌شک تو بر هر چیز توانایی.
پروردگارا ! این سفر را آخرین سفر من به سوی خانه‌ات مگردان، بلکه به من توفیق بده تا دوباره (باری بعد از بار دیگر) به سوی خانه‌ات بیایم، و از فیوضات و معنویات این سرزمین پاک و مقدس، استفاده بکنم، و مرا از پذیرفته شدگان درگاهت قرار بده، ای صاحب جلال و شکوه، و ای صاحب کرامت و بزرگواری، و ای صاحب منت و احسان، و ای مهربانترین مهربانان.
پروردگارا ! مرا و پدر و مادر مرا و تمام مردان با ایمان و زنان با ایمان و تمام مردان مسلمان و زنان مسلمان، و مردگان و زندگان آنها را بیامرز.
پروردگارا ! در دنیا و آخرت به ما نیکی عطا فرما و سرای دنیا و آخرت ما را خوش و خرم گردان و ما را از عذاب آتش دوزخ، محفوظ نگاهدار.
پروردگارا ! بر سرور و پیامبر ما حضرت محمد جو بر جملگی آل و یارانش درود و سلام بفرست. خدایا ! دعایم را اجابت کن، ای مهربانترین مهربانان».
* * *