١- نقش شورا در تعیین رئیس دولت
از نظر دین مقدس اسلام، امارت و خلافت بدون شورا و مشورت، جایز نیست. چنانکه از حضرت عمر فاروقس نقل گردیده كه ایشان فرموده‌اند:
«لا خلافة إلا عن مشورة» [۳۷].
یعنی: «بدون شورا و مشوره خلافتی نیست».
امیر مسلمانان باید بر اساس شورا، با مشورت و رضایت و رأی مردم تعیین گردد؛ زیرا امارت بدون مشورت جایز نمی‌باشد؛ و قتل امیری كه بدون مشورت مسلمین به قدرت برسد، جواز دارد.
حضرت عمرس می‌فرماید: «من دعا إلى إمارة نفسه أو غيره من غير مشورة من المسلمين فلا يحل لكم إلا أن تقتلوه» [۳۸].
یعنی: «شخصی كه بدون مشوره مسلمانان برای امارت خود یا شخص دیگری فرا بخواند، بر شما حلال نیست مگر اینکه او را به قتل برسانید».
درباره خلافت نظر و عقیده راسخ خلفای راشدین و اصحاب پیامبر (رضی الله تعالی عنهم) این بود كه: خلافت مقامیست انتخابی كه باید بر اساس مشوره در میان مسلمانان و با رضایت و خوشنودی تمام امت تشكیل یابد، امارت موروثی یا امارتی كه از استعمال نیرو بوجود آمده باشد، به عقیده آنان خلافت نبوده، بلكه پادشاهی است. اندیشه مسلّم و آشكاری كه صحابه كرامش در تفریق و تشخیص خلافت و پادشاهی ارائه داشته‌اند، آن را ابوموسی اشعریس درین جملات بیان می‌دارد: «ان الامارة اؤتمر فیها وان الملك ما غلب علیه بالسیف»
یعنی: «امارت (خلافت) آنست كه در تشكیل آن مشوره صورت پذیرد و پادشاهی آنست كه با نیروی شمشیر غلبه حاصل كند» [۳۹].
از نظر اسلام، حكومت باید بر اساس رضایت و رأی مردم به میان بیاید.
حكومتی كه بر پایه رضا و اختیار استوار باشد و بعد از مشاوره و اجازه مردم بروی كار آمده باشد، حكومتی است كه باعث اعتماد و اطمینان در قلوب می‌گردد؛ و رضایت و آسودگی در قلب‌ها بوجود می‌آورد. در این صورت دیگر جایی برای فرار و نفرت از آن، یا قیام بر ضد آن باقی نمی‌ماند؛ البته تا آن روزی كه این حكومت به راهی می‌رود كه اسلام نشان داده و در چهار چوب قانونی عمل می‌كند كه اسلام تشریع كرده است [۴۰].
[۳۷] ابوالاعلی مودودی، منبع پیشین: ص ٦٢. [۳۸] ابوالاعلی مودودی، منبع پيشين: ص ٦١- ٦٢. [۳۹] همچنان: ص ٧٥. [۴۰] سید قطب، اسلام و صلح جهانی: ص ١٥٠.