انتخاب اعضای مجلس شورا

انتخاب اعضای مجلس شورا باید بر وفق موازین شریعت و قانون اسلام صورت گیرد. این كه "اعضای مجلس شورا چگونه انتخاب شوند" و "از چه شیوهای در انتخاب آن‌ها استفاده شود"، امریست كه دین مقدس اسلام، بنا به رحمتی که بر مسلمین دارد و این كه، این آئین جهانی (اسلام) قابلیت تطبیق را در همه زمان‌ها و مكان‌ها داشته باشد، به آن تصریح ننموده و شیوه مشخصی را برای آن در نظر نگرفته است، بلكه آن را به امت مسلمه واگذار نموده است تا مطابق شرایط هر عصر و زمان و اوضاع و حالات و بالآخره اقتضای جامعه، در مورد آن تصمیم بگیرند.

واگذاری این امر به امت، بدین معنی است كه مسلمین می‌توانند از هر شیوه و طریقه‌ای كه مناسب می‌دانند، استفاده کنند. اما به شرطی كه موافق و مطابق شریعت و قانون اسلام بوده و بر خلاف آن نباشد.

برای این كه انتخاب اعضای مجلس شورا مطابق قانون و شریعت اسلام صورت گیرد و اشخاص نخبه و شایسته عضویت مجلس شورا را بدست آورند، لازم است تا:

اولاً- مرجع و یا "نهاد انتخابات" ایجاد گردد كه اعضای آن مورد اعتماد مردم بوده و به مشوره مردم تعیین شده باشند. این نهاد وظیفه داشته باشد تا افراد شایسته و نخبه را به عضویت شورا نامزد و یا نامزدی‌شان را بپذیرد. همچنان بررسی نموده و تشخیص دهد كه آیا نامزدان شرایط و اوصاف لازم را برای احراز عضویت مجلس شورا دارند یا خیر؟ آیا انتخاب اعضای مجلس شورا بر طبق موازین شریعت اسلام، اصول و مقررات آن و به گونه شفاف و عادلانه صورت گرفته است یا نه؟

وظیفه این نهاد، این باشد كه اشخاص مسلمان را از غیر مسلمان، عادل را از ظالم و عالم را از جاهل تفكیک نموده و از نامزدی افراد غیر مسلمان، ظالم و جاهل جلوگیری نماید. همچنان موظف باشد تا انتخابات مجلس شورا را به گونه مشروع، قانونی، شفاف و عادلانه برگذار نماید؛ و با احترام به آرای مردم، از هر نوع جانبداری و بی‌عدالتی پرهیز کند.

ثانیاً- اصول و طرزالعمل‌ها (دستورالعمل‌های) اساسی را كه دین مقدس اسلام در امر انتخاب اعضای مجلس شورا وضع نموده و علماء و دانشمندان عالم اسلام به آن تأكید نموده‌اند، باید رعایت گردد. اینک به برخی از این اصول و دستورالعمل‌ها در زیر اشاره می‌نمائیم:

۱- نامزد نشدن شخص از سوی (توسط) خودش؛ اشخاص نباید برای كسب عضویت مجلس شورا خود را نامزد سازند و یا برای احراز آن تلاش نمایند، زیرا از نظر شریعت اسلام، طلب منصب و مقام و همچنان تلاش برای كسب آن، جایز نیست. چون رسول الله ج فرموده‌اند:

«قسم به خدا ما كسی را كه خودش خواستار این مقام باشد و یا برای احراز آن حرص بورزد، او را بر این عمل (ولایت و حكومت) نمی‌گماریم» [۷۰].

همچنان آن حضرت ج فرموده‌اند: اگر خودت منصب و سمت را خواستی تنها می‌مانی و كمک نمی‌شوی، اما در حالی كه آن را نخواسته باشی و كسی دیگر وظیفه را به تو بسپارد، خداوندأ به تو کمک می‌نماید و كامیاب می‌گردی.

از آنجائیكه امروزه تعداد مسلمانان لله الحمد افزایش یافته و سرزمین‌ها و مردمان مختلفی در سراسر گیتی خود را منسوب به اسلام می‌دانند، بنابراین، بهتر است اشخاص خبره و شایسته، برعلاوه نامزد شدن از طرف مرجع انتخابات، بتوانند خودشان نیز خود را نامزد سازند، در غیر آن مشكل و حتی ناممكن است كه نهاد انتخابات بتواند از میان هزارها و ملیون‌ها مسلمان، اشخاص واقعاً خبره، شایسته و واجد شرایط را پیدا نموده و آن‌ها را نامزد عضویت در مجلس شورا سازد. همچنان ممكن است كه اشخاص شایسته و با اهلیتی در جامعه وجود داشته باشند كه با وجود اهلیت و درایت، بنا بر دلایلی (مانند مشهور نبودن) نهاد انتخابات آنان را نشناسد و نامزد كسبِ عضویت مجلس شورا نماید. از سوی دیگر، اگر اشخاص خبره بنا بر همین شرایط نتوانند خود را نامزد کنند، زمینه برای عضویت اشخاص نا اهل در مجلس شورا مساعد گردیده و بدین ترتیب جامعه به سوی فساد، تباهی و بربادی سوق داده خواهد شد.

قابل تذكر است كه نامزد شدن اشخاص توسط خودشان، به این معنی نیست كه آن‌ها مستقلانه و به صورت مستقیم خود را به عنوان نامزد برای احراز عضویت شورا اعلان نمایند، بلكه به این معنی است كه تنها به آن‌ها حق داده شود كه در مرجع (نهاد) انتخابات ثبت نام نمایند. آنگاه این مرجع انتخاباتی است كه باید تصمیم بگیرد از میان اشخاص ثبت نام شده، چه كسانی را به عنوان نامزد برای مردم معرفی نمایند. آنان باید اشخاصی را معرفی کنند كه نسبت به دیگران،دارای شایستگی بیشتر و خبره‌تر و واجد شرایط بیشتری باشند.

۲- تزكیه نشدن شخص از سوی خودش؛ از نظر دین مقدس اسلام هیچ كسی حق ندارد خود را تزكیه نموده و خویشتن را منزه و پاک معرفی نماید؛ زیرا از نظر شریعت اسلام، خودستایی و خود را مؤمن، متقی، شایسته، عادل، عالم، فاضل و... معرفی نمودن جواز ندارد. چون اللهأ می‌فرماید:

﴿أَلَمۡ تَرَ إِلَى ٱلَّذِينَ يُزَكُّونَ أَنفُسَهُمۚ بَلِ ٱللَّهُ يُزَكِّي مَن يَشَآءُ وَلَا يُظۡلَمُونَ فَتِيلًا٤٩﴾[النساء: ۴۹]

ترجمه: «آیا ندیدی کسانی را که خویشتن را پاک می‌شمارند، (و خودستائی می‌کنند) بلکه الله هر کس را بخواهد پاک می‌گرداند، و به آن‌ها اندازۀ نخ روی هسته خرمایی ستم نمی‌شوند».

چنانكه از آیه فوق بر می‌آید، پاكیزگی و اهلیت اشخاص با تبلیغات و ادعاهای خودشان نمی‌تواند تثبیت شود، بلكه شایستگی و عدم شایستگی، اهلیت و فقدان آن، مربوط به حكم الهی بوده و این معیار‌ها و موازین شرعی است كه می‌تواند وجود و عدم وجود صفات و شرایط مذكور را تثبیت و تعیین نماید.

با توجه به اصل فوق، حكومت اسلامی مكلف است تا مانع تبلیغات گمراه كننده نامزدان شده و نگذارد نامزدان با تبلیغات و كمپاین‌های نابجای خویش، بر اراده و انتخاب مردم اعمال نفوذ نموده و بدین ترتیب افكار عامه را به نفع خویش تغییر دهند. همچنان ممكن است بعضی از نامزدان برای نفوذ بر انتخاب و رأی مردم، از وسایل نامشروع اعمال نفوذ مانند: تهدید، تطمیع، دادن پول (مصرف پول) و... استفاده نموده و بدینوسیله به عضویت شورای اسلامی درآیند، در حالی كه از معیارهای شرعی و قانونی برای احراز این مقام برخوردار نباشند. بنابراین، لازم است تا از یک طرف نامزدان عضویت شورای اسلامی از سوی مرجع انتخابات و یا نهاد دیگری كه حكومت اسلامی بدین منظور ایجاد می‌كند، بدون كم و كاست برای مردم معرفی شوند؛ و از طرف دیگر برای جلوگیری از اعمال نفوذ نامزدان بر آرا و انتخاب مردم، مرجع (نهاد) انتخابات و سایر مراجع ذیربط (مانند نهادهای امنیتی و قضایی و غیره) بر امر انتخابات و چگونگی برگذاری آن نظارت داشته باشند؛ و با جلوگیری از اعمال نفوذ بر آرای عمومی، از راهیابی افراد نا اهل و غیر شایسته به مجلس شورا جلوگیری نمایند.

[۷۰] محمد مهدی آصفی، منبع پیشین: ص ۳٠۳.