مناظره امام جعفر صادق با یک رافضی

فهرست کتاب

۲- نسخه الظاهریه:

۲- نسخه الظاهریه:

که جزو مجموعه شماره ۱۱۱ و رساله نوزدهم از مجموعه‌های آن قرار گرفته است این نسخه در ٩ ورق از لوحه‌های ۲۲٧- ۲۳۵ قرار گرفته است و این از اوقاف مدرسه عمریه در الظاهریه است، شماره مخطوط در دار الکتب الظاهریه عمومی ۳۸۴٧ است، تاریخ نسخ در این نسخه مشخص نیست، اما قدیمی‌ترین سماعی که در آن درج شده ماه ربیع الاول ۵۵۸ هجری است، اما خط ورق قدیمی است زیرا قلم روایت با قلم سماع متفاوت است.

این نسخه با قلم نسخی عادی نوشته شده، بعضی کلمات آن زیر و زبر دارد و بعضی دیگر خیر، کما اینکه نسخه از بعضی تصحیفات و نقائص تصحیح شده است و در آخر آن تصریح شده است که بر نسخه منقول عنها مقابله شده است.

این نسخه معتمد و مؤثق است، از حرکات قلم ناسخ چنین پیداست، همچنین با توجه به کثرت سماعی که در اول و آخر این نسخه ثبت شده است، بلکه این سماعات در دو ورق در آخر آن قرار گرفته است، تعداد این سماعات یازده سماع و قراءت است.

هر لوحه یا ورقی از این نسخه مشتمل بر دو صفحه است که مجموع صفحات آن ۱۸ صفحه است در هر صفحه ۱٧ سطر و متوسط هر سطر ۱۱ کلمه است.

اسم این نسخه: اسم مناظره برروی جلد این نسخه چنین آمده است:

«ذكر مناظره الصادق أبیعبدالله جعفر بن محمد بن علي بن الحسين بن علي بن ابي طالبش لبعض الشيعة فی التفضيل بين أبی بكر و عليب».

و در بالای صفحه و وسط سطر اول از اسم کتاب مهر گردی زده که در وسط آن نوشته است:

دارالكتب الأهلية الظاهرية و چند سطر پائین‌تر نوشته: دوقفُ الشیخ علی الموصلی بسفح قاسیون و در بین آن چند سماع و اجازه از یوسف بن عبدالهادی است.

در آخر مناظره اسم ناسخ آن ثبت نشده است، ولی در اول مناظره آمده است که از طرف شیخ علی الموصلی وقف گردیده است، و در آخر سماع‌ها در دو ورق آخر آمده است که:

أن ناقلها جمعها كما وجدها: علی ابن مسعود الـموصلي. این دو احتمال را می‌رساند:

۱- اینکه مناظره با توجه به سماعاتی که در اول و آخر مناظره درج گردیده ناسخ آن کلا خود الشیخ علی الموصلی است.

اما این احتمال رد می‌شود زیرا قلم مناظره باقلم وقف کننده فرق می‌کند که بنابراین احتمال دیگر تقویت می‌گردد و آن اینکه:

۲- علی بن مسعود الموصلی این نسخه را در اختیار داشته لذا سماعات را برآن نوشته است، این احتمال راجح‌تر است زیرا قلم الموصلی مشابهت به قلم سماع و اجازه یوسف بن عبدالهادی دارد که احتمالا هم عصر بوده‌اند.

این نسخه الظاهریه زمانی بدستم رسید که تحقیق مناظره از روی نسخه دوم ترکیه را تمام کرده بودم کتاب را برای چاپ آماده کرده بودم، اما بعد از رسیدن نسخه الظاهریه مناسب دیدم نسخه اصلی را با آن مقابله (مقایسه) کنم که الحمدلله در توثیق مناظره از آن استفاده کردم چنانکه فرق را در حواشی نگاشته‌ام.

این مجموعه کلا ۲۵٧ صفحه را در برمی‌گیرد که باخطوط مختلفی نوشته شده که در بعضی موارد ناسخ مشخص نیست اسمای ناسخینی که مشخص شده عبارتند از:

الضیاء المقدسی (متوفای ۶۴۳ ﻫ) و حافظ عبدالغنی المقدسی (متوفای ۶۰۱هـ) و علی بن سالم العربانی الحیصنی(تاریخ نسخ ۶۵۰ ﻫ) که صفحاتش از۱۴ تا ۲۶ سطر دارد و کلماتش از ۸ تا ۱۴ کلمه در هر سطر است.